فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی

اثربخشی پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مضطرب و خودکارآمدی مادران آن‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی. دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

5 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، واحدعلوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مضطرب و خودکارآمدی مادران آن‌ها بود. این پژوهش از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه به همراه پیگیری یک‌ماهه و سه‌ماهه و از لحاظ هدف کاربردی بود. جامعة آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر ۸ تا ۱۱ ساله در سال تحصیلی 1400-1399 شهر تهران و مادران‌ آن‌ها بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس 30 نفر از دانش‌آموزان دختر مضطرب شناسایی شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه (15 نفر گروه گواه و 15 نفر گروه آزمایش) قرار گرفتند. ابزار استفاده‌شده در این پژوهش شامل پرسشنامة مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت (SSRS)، پرسشنامة اضطراب کودکان اسپنس (SCAS)،‌ فرم گزارش معلم (TRF) و پرسشنامة خودکارآمدی والدین دومکا (PSAM) بود که دانش‌آموزان و مادرانشان قبل و بعد از مداخله و بعد از جلسه‌های پیگیری تکمیل کردند. گروه آزمایش در 15 جلسة 60 دقیقه‌ای مداخله شرکت کردند. درنهایت نیز داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS (نسخة 24) و روش تحلیل واریانس عاملی با اندازه‌گیری مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی بر افزایش مهارت‌های اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری کودکان و همچنین بر افزایش خودکارآمدی مادران اثر معنادار دارد (05/0P<). به‌نظر می‌رسد می‌توان پروتکل یکپارچة درمان فراتشخیصی را روشی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان مضطرب و خودکارآمدی مادران آن‌ها دانست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of the Unified Transdiagnostic Treatment Protocol on the Social Skills of Students with Anxiety Disorders and the Self-Efficacy of their Mothers

نویسندگان [English]

  • Zahra Alavi 1
  • Sogand Ghasemzadeh 2
  • Ali Akbar Arjmandnia 3
  • Masoud Lavasani 4
  • Samira Vakili 5

1 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

2 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Science, University of Tehran, Tehran, Iran.

3 Department, of Psychology and Education for Exceptional Children , Faculty of Psychology and Educational science. University f Tehran, Tehran. Tran.

4 Department of Educational Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

5 , Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Science and Research Branch , Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to evaluate the effectiveness of the unified protocol for transdiagnostic treatment on the social skills of students with anxiety disorders and the self-efficacy of their mothers. This study was a quasi-experimental study with a pretest-posttest design and a control group with one-month and three-month follow-up, which was practical in purpose. The statistical population included all female students aged 8 to 10 years in the academic year 2020-2021 in Tehran and their mothers. Using the available sampling method, 30 anxious schoolgirls were identified and randomly divided into two groups (15 in the control group and 15 in the experimental group). The instrument used in this study was Gresham and Elliott’s Social Skills Questionnaire (SSRS), Spence Children’s Anxiety Questionnaire (SCAS), Teacher Report Form (TRF), and Dumka Patents Self-Efficacy Questionnaire (PSAM), which were completed by the students and mothers before and after the intervention, and after the follow-ups. Then, the experimental group participated in the intervention for 15 sessions of 60 minutes each. Finally, data were analyzed using SPSS software (version 24) and ANOVA with repeated measures. The results showed that the unified protocol for transdiagnostic treatment had a significant effect on improving social skills, reducing children's behavior problems, and increasing mothers’ self-efficacy. It appears that the unified protocol for transdiagnostic treatment can be used as a means to improve students’ social skills and their mothers’ self-efficacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unified Protocol for Transdiagnostic Treatment
  • Social Skills
  • Self-Efficacy
  • Anxiety Disorders
اسملتزر، س.، و بئر، ب.، هینکل، ج.، و چیویر، ک. (1390). مفاهیم بیوفیزیکی و روانی-اجتماعی. ترجمۀ ژیلا عابد سعیدی. تهران: سالمی.
ایمانی، م.، و زمستانی، م. (1395). اثربخشی درمان فراتشخیصی بر نشانه‌های افسردگی، اضطراب و تنظیم هیجان. دوفصلنامۀ روان‌شناسی معاصر. 11(32)، 21-1.
بارلو، د.، اهرنریش-می، ژ.، کندی، س.، شرمن، ج.، و بیلک، ا. (1398). پروتکل یکپارچه برای درمان فراتشخیصی اختلالات هیجانی کودکان. ترجمۀ سوگند قاسم زاده و لیلا سالک ابراهیمی. تهران: ابن‌سینا.
سرمد، ز.، بازرگان، ع.، و حجازی، ا. (1383). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگاه.
حرفتی، ر. (1389). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر کاهش علائم اختلال استرس پس از سانحه و میزان پرخاشگری در کودکان آزاردیدۀ جسمی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه محقق اردبیلی.
راپی، ر.، ویگنال، آ.، اسپنس، س.، کابم، و.، و لینهام، ه‍. (1394). کمک به کودک مضطرب: راهنمای گام‌به‌گام والدین و درمانگران. ترجمۀ سمیرا رستمی. تهران: ارجمند.
شهیم، س. (۱۳۷۸). بررسی مهارت اجتماعی در گروهی از کودکان عقب‌ماندۀ ذهنی آموزش‌پذیر با استفاده از مقیاس درجه‌بندی مهارت اجتماعی. مجلۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. 4(۱)، ۳۷-۱۸.
طالبی، ن.، نایینی، م.، نوروزی، ر.، و یعقوبی، ل. (1396). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر بهبود راهبردهای تنظیم شناختی هیجان و سازگاری اجتماعی زنان نابارور. مجلۀ اصول بهداشت روانی. 19(3)، 166-160.
طهرانچی، ف. (1394). تأثیر برنامة آموزش والدینی مؤثر بر خودکارآمدی مادر و تعارض مادر نوجوان در خانواده‌های مادرسرپرست. پایان‌نامة کارشناسی ارشد روان‌شناسی خانواده‌درمانی. پژوهشکدة خانواده. دانشگاه شهید بهشتی.
طهماسیان، ک.، اناری، آ. و فتح‌آبادی، م. (1389). عوامل مؤثر در خوداثرمندی والدینی مادران کودکان 2-6 ساله. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی. 6(4)، 495-483.
عبدی، ر.، بخشی‌پور، ع.، محمودعلیلو، م.، و فرنام، ع. (1392). ارزیابی کارایی درمان فراتشخیصی یکپارچه در کاهش شدت نشانه‌های زنان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجلۀ تحقیقات علوم رفتاری. 11(۵)، ۳90-۳75.
عظیمی، ع.، امیدی، ع.، شفیعی، ا.، و نادمی، آ. (1396). اثربخشی درمان فراتشخیصی مبتنی بر تنظیم هیجانی بر ابعاد تنظیم هیجانی و سازگاری فردی و اجتماعی در دانشجویان دختر. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی اراک. 20(۱۰)، 73-62.
قناعت‌پیشه، م.، و صالحی، م. (۱۳۹۷). مقایسۀ مهارت‌های اجتماعی و یادگیری خودراهبر دانش‌آموزان مدارس هوشمند و سنتی دورۀ متوسطۀ دوم. فصلنامۀ علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. 1(33)، 88-73.
گنجه‌ای، ن.، و باباپور، ج. (1400). پیش‌بینی اضطراب اجتماعی براساس باورهای فراشناختی و مهارت اجتماعی نوجوانان. فصلنامۀ پژوهش‌های نوین روا‌ن‌شناختی. 15(60)، 45-31.
نرگسی، ف.، فتحی، ع.، داوودی، ا.، و اشرفی، ع. (1398). اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر حساسیت اضطرابی، تحمل پریشانی و علائم وسواسی-اجباری در افراد دچار اختلال وسواسی اجباری. مجلۀ دستاوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان‌شناسی). 26(22)،66-49.
یزدخواستی، ف.، و عریضی، ح. (1390). هنجاریابی سه نسخۀ کودک، پدر/مادر و معلم: سیاهۀ رفتاری کودک در شهر اصفهان. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار). 17(1)، 70-60.
 
Achenbach, T. M. (1991). Integrative guide for the 1991 CBCL/4-18, YSR, and TRF profiles. Burlington, VT: University of Vermont, Department of Psychiatry.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). Washington: American Psychiatric Publishing.
Barlow, D. H., Ellard, K. K., Fairholme, C. P., Farchione, T. J., Boisseau, C. L., Allen, L. B., & Ehrenreich-May, J. (2011). The unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders: Therapist guide. New York: Oxford University Press.
Barlow, D. H., Farchione, T. J., Bullis, J. R., Gallagher, M.W., Murray-Latin, H., Sauer-Zavala, SH., Bentley, K. H., Tompson-Hollands, J., Conklin, L. R., Boswell, J. F., Ametaj, A., Carl, J. R., Boettcher, H. T., & Cassiello-Robbins, C. (2017). The unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders compared with diagnosis-specific protocols for anxiety disorders: A randomized clinical trial. JAMA Psychiatry, 74(9), 875-884.
Bilek, E. L., & Ehrenreich-May, J. (2012). An open trial investigation of a transdiagnostic group treatment for children with anxiety and depressive symptoms. Behavior Therapy, 43(4), 887-897.
Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (2000). Parenting self-efficacy among mothers of school-age children: Conceptualization, measurement, and correlates. Family Relations, 49(1), 13–24.
Copeland, W. E., Angold, A., Shanahan, L., & Costello, E. J. (2014). Longitudinal patterns of anxiety from childhood to adulthood: The great smoky mountains study. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 53(1), 21-33.
Dumka, L. E., Stoerzinger, H. D., Jackson, K. M., & Roosa, M. W. (1996). Examination of the cross cultural and cross-language equivalence of the parenting self-age measure. Family Relations, 45(2), 216-222.
Ghasemzadeh, S., & Naghsh, Z. (2020). Effectiveness of unified protocol for transdiagnostic treatment in emotion regulation of mothers and anxiety of children with type I diabetes. Iranian Red Crescent Medical Journal, 22(11), 145-152.
Ginsburg, G. S., Becker, K. D., Drazdowski, T. K., & Tein, J. (2012). Treating anxiety disorders in inner city schools: Results from a pilot randomized controlled trial comparing CBT and usual care. Child & Youth Care Forum, 41(1), 1 –19.
Gresham, F. M., & Elliot, S. N. (1990). Manual Social Skills Rating System. Minnesota: American Guidance Servic.
Grossman, R. A., Ehrenreich-May, J. (2019). Using the unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders with youth exhibiting anger and irritability. Cognitive and Behavioral Practice, 27(2), 184-201.
Haley, T., Puskar, K., & Terhorst, L. (2011). Psychometric properties of the screen for child anxiety related emotional disorders in a rural high school population. Journal of Child and Adolescent Psychiatric Nursing, 24(1), 23-32.
Halldorsson, B., Castelijn, S., & Creswell, C. (2018). Are children with social anxiety disorder more likely than children with other anxiety disorders to anticipate poor social performance and reflect negatively on their performance? Journal of Affective Disorders, 245(2), 561-568.
Jones, T. L., & Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25(3), 341-363.
Junttila, N., Vauras, M., & Laakkonen, E. (2007). The role of parenting self-efficacy in children's social and academic behavior. European Journal of Psychology of Education, 22(1), 41–61.
Kodjebacheva, G., Sabo, T., & Xiong, J. (2016). Interventions to improve child-parent medical provider communication: A systematic review. Social Science & Medicine, 166(1), 120-127.
Laposa, J. M., Mancuso, E., Abraham, G., Loli-Dano, L. (2017). Unified protocol transdiagnostic treatment in group format: A preliminary investigation with anxious individuals. Behavior Modification, 41(2), 253-268.
Martinsen, K. D., Kendall, P. C., Stark, K., & Neumer, S. P. (2016). Prevention of anxiety and depression in children: acceptability and feasibility of the transdiagnostic EMOTION program. Cognitive and Behavioral Practice, 23(1), 1-13.
Martin, A., & Volkmar, F. R. (2007). Lewis's child and adolescent psychiatry: A comprehensive textbook. New York: Lippincott Williams & Wilkins.
Matson, J. L., Neal, D., Fodstad, J. C., Hess, J. A., Mahan, S., & Taylor, T. (2010). Reliability and validity of the Motson evaluation of social skills with youngsters. Behavior Modification, 34(6), 539-558.
Mousavi, R., Moradi, A., Farzad, V. Mahdavi, E., Spence. S., & Navabinejad, S. (2007). Psychometric properties of the Spence Children's Anxiety Scale with an Iranian sample. International Journal of Psychology, 1(1), 17-26.
Pennell, C., Whittingham, K., Boyd, R., Sanders, M., & Colditz, P. (2012). Prematurity and parental self efficacy: The preterm parenting & self-efficacy checklist. Infant Behavior and Development, 35(4), 678-688.
Regev, D., & Snir, S. (2015). Objectives, interventions and challenges in parent-child art psychotherapy. The Arts in Psychotherapy, 42(1), 50-56.
Salo, S., Kivistö, K., Korja, R., Biringen, Z., Tupola, S., Kahila, H., & Kivitie-Kallio, S. (2009). Emotional availability, parental self-efficacy beliefs, and child development in caregiver-child relationships with buprenorphine-exposed 3-year-olds. Parenting: Science and Practice, 9(3-4), 244-259.
Sarcheshmeh, S., Karimi, M., Mahmoudi, F., Shaghaghi, P., Abkenar, S. (2017). Effect of training of life skills on social skills of high school students with intellectual disabilities. Practice in Clinical Psychology, 5(3), 177-186.
Spence, S.H. (1998). A measure of anxiety symptoms among children. Behaviour Research and therapy, 36(5), 545-566.
Wilamowska, Z. A., Thompson Hollands, J., Fairholme, C. P., Ellard, K. K., Farchione, T. J., & Barlow, D. H. (2010). Conceptual background, development, and preliminary data from the unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders. Depression and Anxiety, 27(10), 882-890.
Weaver, C. M., Shaw, D. S., Dishion, T. J., & Melvin, N. (2008). Parenting self-efficacy and problem behavior in children at high risk for early conduct problems: Themediating role of maternal depression. Infant Behavior and Development, 31(4), 594–605.
 
 
 
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 13، شماره 3
آذر 1401
صفحه 225-241
  • تاریخ دریافت: 15 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 14 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 11 آبان 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 آذر 1401
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1401