مقایسۀ اثربخشی درمان‌های هیجان‌مدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب بر تجارب هیجانی ناشی از طلاق والدین در نوجوانان

حقیقی, حمید; اعتمادی, عذرا; احمدی, سیداحمد

doi:10.22059/japr.2023.331947.644032

مقایسۀ اثربخشی درمان‌های هیجان‌مدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب بر تجارب هیجانی ناشی از طلاق والدین در نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری مشاوره، گروه مشاوره، ددانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

² استاد، گروه مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

³ استاد، گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22059/japr.2023.331947.644032

چکیده

مطالعۀ حاضر با هدف مقایسۀ اثربخشی درمان‌های هیجان‌مدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب بر تجربیات هیجانی ناشی از طلاق والدین نوجوانان پسر انجام گرفت. پژوهش نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ نوجوانان پسر (15 تا 18 سالۀ) شهر بندرعباس در سال 1399 و 1400 بودند که تجربۀ طلاق والدین را داشتند. روش نمونه‌گیری از نوع هدفمند بود و 47 نوجوان پسر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات، از مقیاس تجارب هیجانی طلاق والدین (EEPD) استفاده شد. اطلاعات پژوهش، با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با سنجش مکرر و به‌وسیلۀ نرم‌افزار آماری SPSS-23 تحلیل شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد رویکرد هیجان‌مدار و رویکرد شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب در مقایسه با گروه کنترل به‌طور معناداری موجب کاهش هیجانات دردناک ساده، هیجانات دردناک پیچیده و نیازهای هیجانی شدند (01/0>p) و درعین‌حال به‌طور معناداری به رشد هیجانی نوجوانان انجامیدند (01/0>p). مقایسۀ رویکردهای هیجان‌مدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب نشان داد در مرحلۀ پس‌آزمون، رویکرد هیجان‌مدار در کاهش هیجانات دردناک ساده (02/0>p)، هیجانات دردناک پیچیده (04/0>p) و رشد هیجانی (02/0>p) اثربخشی بیشتری دارد، اما در پیگیری تفاوت معناداری مشاهده نشد. در یک نتیجه‌گیری کلی می‌توان گفت درمانگران و مشاوران می‌توانند از هردو رویکرد، هم در کاهش هیجانات دردناک و هم در رشد هیجانی پس از طلاق در میان نوجوانان استفاده کنند.
واژه‌های کلیدی: طلاق والدین، تجارب هیجانی، درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب، درمان هیجان‌مدار.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22518126.1401.13.4.16.0

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Emotion-Focused Therapy (EFT) and Trauma-Focused Cognitive Behavioral Therapy (TF-CBT) on Adolescents' Emotional Experiences of Parental Divorce

نویسندگان [English]

Hamid Haghighi ¹
Ozra Etemadi ²
Sayed Ahmad Ahmadi ³

¹ Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran

² Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran

³ Professor, Department of Counseling, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The purpose of this study was to compare the efficacy of trauma-focused cognitive behavioral therapy and emotion-focused therapy on the emotional experiences of male adolescents resulting from parental divorce. The research method was quasi-experimental and included a pre-test, a post-test, a follow-up test, and a control group. In 2020-2021, the statistical population of the present survey comprised all male adolescents aged 15 to 18 who had experienced parental divorce in Bandar Abbas. The cohort consisted of 47 male adolescents who were chosen through a process of purposive sampling. Data was collected using the Emotional Experiences of Parental Divorce Scale (EEPD). SPSS-23 was used to conduct an analysis of variance with repeated measures on the data. Emotion-focused therapy and trauma-focused cognitive behavioral therapy significantly decreased simple painful emotions, complex painful emotions, and emotional needs in comparison to the control group (p˂0.01) and significantly increased adolescents’ emotional development (p˂0.01). Comparison of emotion-focused therapy and trauma-focused cognitive behavioral therapy revealed that emotion-focused therapy was more effective in reducing simple painful emotions (p˂0.02), complex painful emotions (p˂0.04), and increasing emotional development (p˂0.02) in the post-test stage; however, no significant differences were found in the follow-up stage. In general, therapists and counselors can utilize both approaches to reduce agonizing emotions and promote the emotional development of adolescents.

کلیدواژه‌ها [English]

Emotional Experiences
Emotion-Focused Therapy
Parental Divorce
Trauma-Focused Cognitive Behavioral Therapy

مراجع

بشارت، م. ع. (1392). مقیاس ناگویی هیجانی تورنتو: پرسشنامه، روش اجرا و نمره‌گذاری (نسخه فارسی). روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی. 10(37)، 92-90.

حقیقی، ح. (1399). کاوش روایت‌های هیجانی وابسته به تجربۀ طلاق والدین نوجوانان پسر و مقایسۀ اثربخشی رویکردهای هیجان‌مدار و شناختی-رفتاری متمرکز بر آسیب، بر روایت‌های هیجانی. پایان‌نامۀ دکتری مشاوره. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

رجبی، س. (1395). اثربخشی روش‌های رفتاردرمانی شناختی متمرکز بر تروما و روایت‌درمانی مواجهه‌ای بر کاهش مشکلات رفتاری-هیجانی نوجوانان دارای نشانه‌های استرس پس از سانحه. رسالۀ دکتری روان‌شناسی عمومی. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

رجبی، س.، جوکار، م.، و علیمرادی، خ. (1397). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری گروهی متمرکز بر آسیب در کاهش نشانگان ضربۀ عشق در دانشجویان. فصلنامۀ مشاورۀ کاربردی. 8(1)، 96-79.

زمانی زارچی، م. ص.، غلامعلی لواسانی، م.، اژه‌ای، ج.، حسین‌زاده اسکویی، ع.، و صمدی کاشان، س. (1397). مطالعۀ پدیدارشناسانۀ تجارب هیجانی و ذهنی فرزندان طلاق. فصلنامۀ پژوهش در سلامت روان‌شناختی. 12(۱)، ۵۴-۳۹.

سالمی، ص.، نعامی، ع.، زرگر، ی.، و داودی، ا. (1396). اثربخشی روش شناختی-رفتاری متمرکز بر تروما بر رشد پس از سانحه در کودکان آزاردیده. فصلنامۀ روان‌پرستاری. 5(1)، 20-15.

طغیانی، ا.، یوسفی، ر. (1398). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ هیجان‌آگاهی. فصلنامۀ اندازه‌گیری تربیتی. 9(35)، 232-213.

علوی، خ.، اصغری‌مقدم، م. ع.، رحیمی‌نژاد، ع.، و فراهانی، ح. (1396). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ دوسوگرایی در ابراز هیجان. پژوهش در سلامت روان‌شناختی. ۱۱(۱)، ۹۱-۷۴.

معینی، ن. (1397). مقایسۀ اثربخشی درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر تروما و درمان مدیریت تروما بر کاهش علائم پس‌آسیبی در میان دختران دانش‌آموز داغ‌دیده. پایان‌نامۀ دکتری روان‌شناسی عمومی. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

References

Afifi, T. D., Afifi, W. A., & Coho, A. (2009). Adolescents’ physiological reactions to their parents’ negative disclosures about the other parent in divorced and non-divorced families. Journal of Divorce & Remarriage, 50(8), 517-540. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/10502550902970496

Ahrons, C. R. (2007). Family ties after divorce: long-term implications for children. Family Process, 46(1), 53-65.

Aktar, S. (2013). Effects of family breakup on children: A study in Khulna city. Bangladesh e-Journal of Sociology. 10(1), 138-152.

Amato, P. R., & Afifi, T. D. (2006). Feeling caught between parents: Adult children's relations with parents and subjective well-being. Journal of Marriage and Family, 68(1), 222-235.

Auersperg, F., Vlasak, T., Ponocny, I., & Barth, A. (2019). Long-term effects of parental divorce on mental health – a meta-analysis. Journal of Psychiatric Research, 119(4), 107-115.

Beasley, C. C., & Ager, R. (2019). Emotionally focused couples therapy: A systematic review of its effectiveness over the past 19 years. Journal of Evidence-Based Social Work, 16(2), 144-159.

Cao, H., Fine, M. A., & Zhou, N. (2022). The divorce process and child adaptation trajectory typology (DPCATT) model: The shaping role of predivorce and postdivorce interparental conflict. Clinical Child and Family Psychology Review, 25(3), 500-528.

Coates, B. A. (2017). Divorce with decency: The complete how-to handbook and survivor’s Guide to the legal, emotional, economic, and social issues. Hawaii: University of Hawaii Pres.

Cohen, J. A., Mannarino, A. P., & Deb linger, E. (2012). Trauma-focused CBT for children and adolescents: Treatment applications. New York: The Guilford Press.

Cohen, J. A., Berliner, L., & Mannarino, A. (2010). Trauma focused CBT for children with co-occurring trauma and behavior problems. Child Abuse & Neglect, 34(4), 215-224.

Cohen, J. A., Deblinger, E., & Mannarino, A. P. (2018). Trauma-focused cognitive behavioral therapy for children and families. Psychotherapy Research, 28(1), 47-57.

Cohen, J. A., & Mannarino, A. P. (2008). Trauma-focused cognitive behavioral therapy for children and parents. Child and Adolescent Mental Health, 13(4), 158-162.

Cohen, J. A., & Mannarino, A. P. (2019). Trauma-focused cognitive behavioral therapy for childhood traumatic separation. Child Abuse & Neglect, 92(3), 179-195.

Cohen, J. A., Mannarino, A. P., Kliethermes, M., & Murray, L. A. (2012). Trauma-focused CBT for youth with complex trauma. Child Abuse & Neglect, 36(6), 528-541.

De Arellano, M. A., Lyman, D.R., Jobe-Shields, L., George, P., Dougherty, R.H., Daniels, A.S., Ghose, S.S., Huang, L. and Delphin-Rittmon, M.E. (2014). Trauma-focused cognitive-behavioral therapy for children and adolescents: assessing the evidence. Psychiatric Services, 65(5), 591-602.

D'Onofrio, B., & Emery, R. (2019). Parental divorce or separation and children's mental health. World Psychiatry, 18(1), 100-123.

Elliott, R., & Greenberg, L. (2021). Emotion-focused counselling in action. New York: Sage.

Garriga, A., & Pennoni, F. (2022). The causal effects of parental divorce and parental temporary separation on children’s cognitive abilities and psychological well-being according to parental relationship quality. Social Indicators Research, 161(2-3), 963-987.

Goldman, R. N., & Greenberg, L. S. (2015). Case formulation in emotion-focused therapy: Co-creating clinical maps for change. Washington DC: American Psychological Association.

Greenberg, L. S. (2011). Emotion-focused therapy. Washington DC, American Psychological Association.

Greenberg, L. S., & Goldman, R. N. (2019). Clinical handbook of emotion-focused therapy. Washington DC: American Psychological Association.

Gunsberg, L. (2019). Separation and divorce: reverberations throughout the life span. The Psychoanalytic Study of the Child, 72(1), 40-50.

Herrmann, I. R., & Auszra, L. (2019). Facilitating optimal emotional processing. In Clinical handbook of emotion-focused therapy. (pp. 193-216). Washington DC: American Psychological Association.

Kalmijn, M. (2020). Feelings of guilt in the family: The case of divorced parents. In Divorce in Europe (pp. 271-289). New York: Springer.

Lament, C. (2019). The Impact of Divorce on Children: The View from the Perch of Adulthood. The Psychoanalytic Study of the Child, 72(1), 16-23.

Lindebø Knutsen, M., Sachser, C., Holt, T., Goldbeck, L., & Jensen, T. K. (2020). Trajectories and possible predictors of treatment outcome for youth receiving trauma-focused cognitive behavioral therapy. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 12(4), 336-346.

Mannarino, A. P., Cohen, J. A., & Deblinger, E. (2014). Trauma-focused cognitive-behavioral therapy. In Evidence-based Approaches for the Treatment of Maltreated Children (pp. 165-185). New York: Springer.

Marquardt, E. (2006). Between two worlds: The inner lives of children of divorce. New York: Harmony Press.

Meneses, C. W., & Greenberg, L. S. (2015). Forgiveness: A route to healing emotional injuries and building resiliency. In Couple resilience (pp. 179-196). Amsterdam: Springer.

Meneses, C. W., & Greenberg, L. S. (2019). Forgiveness and letting go in emotion-focused therapy. Washington DC: American Psychological Association.

Milam, S. R., & Schmidt, C. K. (2018). A mixed methods investigation of posttraumatic growth in young adults following parental divorce. The Family Journal, 26(2), 156-165.

Moore, E. (2017). Divorce, families and emotion work: ‘Only death will make us part’. New York: Springer.

Morrison, S. C., Fife, S. T., & Hertlein, K. M. (2017). Mechanisms behind prolonged effects of parental Divorce: A phenomenological study. Journal of Divorce & Remarriage, 58(1), 44-63.

Murray, L. K., Cohen, J. A., & Mannarino, A. P. (2013). Trauma-focused cognitive behavioral therapy for youth who experience continuous traumatic exposure. Peace and Conflict: Journal of Peace Psychology, 19(2), 180-195.

O'Hara, K. L., Sandler, I. N., Wolchik, S. A., & Tein, J. Y. (2019). Coping in context: The effects of long-term relations between interparental conflict and coping on the development of child psychopathology following parental divorce. Development and Psychopathology, 31(5), 1695-1713.

Oren, D., & Hadomi, E. (2020). Let’s talk divorce-an innovative way of dealing with the long-term effects of divorce through parent-child relationships. Journal of Divorce & Remarriage, 61(2), 148-167.

Peters, W., Rice, S., Cohen, J., Murray, L., Schley, C., Alvarez-Jimenez, M., & Bendall, S. (2021). Trauma-focused cognitive–behavioral therapy (TF-CBT) for interpersonal trauma in transitional-aged youth. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 13(3), 313-321.

Romadhon, A. F., & Sanyata, S. (2019). Implementation of gestalt therapy in counseling to overcome parental divorce trauma in adolescents. Advances in Social Science. Education and Humanities Research, 462(2), 171-177.

Roper, S. W., Fife, S. T., & Seedall, R. B. (2020). The intergenerational effects of parental divorce on young adult relationships. Journal of Divorce & Remarriage, 61(4), 249-266.

Ross, S. L., Sharma-Patel, K., Brown, E. J., Huntt, J. S., & Chaplin, W. F. (2021). Complex trauma and Trauma-Focused Cognitive-Behavioral Therapy: How do trauma chronicity and PTSD presentation affect treatment outcome? Child Abuse & Neglect, 111(2), 717-734.

Shanholtz, C. E., Brown, S. D., Davidson, R. D., & Beck, C. J. (2019). Distress in emerging adults: Further evaluation of the painful feelings about divorce scale. Journal of Divorce & Remarriage, 60(2), 141-151.

Shimkowski, J. R., & Ledbetter, A. M. (2018). Parental divorce disclosures, young adults’ emotion regulation strategies, and feeling caught. Journal of Family Communication, 18(3), 185-201.

Timulak, L., & Pascual‐Leone, A. (2015). New developments for case conceptualization in emotion‐focused therapy. Clinical Psychology & Psychotherapy, 22(6), 619-636.

Tullius, J. M., De Kroon, M. L., Almansa, J., & Reijneveld, S. A. (2022). Adolescents’ mental health problems increase after parental divorce, not before, and persist until adulthood: a longitudinal TRAILS study. European Child & Adolescent Psychiatry, 31(6), 969-978.

Wallerstein, J., Lewis, J., & Blakeslee, S. (2000). Fear of falling. Time, 156(13), 85-87.

Wallerstein, J. S., & Blakeslee, S. (1989). Second chances: Men, women, and children a decade after divorce. New York: Ticknor & Fields.

Watson, J. C., Gordon, L. B., Stermac, L., Kalogerakos, F., & Steckley, P. (2003). Comparing the effectiveness of process-experiential with cognitive-behavioral psychotherapy in the treatment of depression. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 71(4), 773-781.

Worthington Jr, E. L., Witvliet, C. V. O., Pietrini, P., & Miller, A. J. (2007). Forgiveness, health, and well-being: A review of evidence for emotional versus decisional forgiveness, dispositional forgivingness, and reduced unforgiveness. Journal of Behavioral Medicine, 30(4), 291-302.

Xerxa, Y., Rescorla, L. A., Serdarevic, F., Van IJzendorn, M. H., Jaddoe, V. W., Verhulst, F. C., & Tiemeier, H. (2020). The complex role of parental separation in the association between family conflict and child problem behavior. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 49(1), 79-93.