اثربخشی مدل آموزش تربیت مثبت مدرسه محور بر سطوح درگیری تحصیلی دانش آموزان ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز ،تبریز ،ایران

3 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز ،تبریز، ایران

4 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی مدل آموزش تربیت مثبت مدرسه محور بر سطوح درگیری تحصیلی دانش آموزان ابتدایی بود. روش پژوهش برحسب هدف، کاربردی و برحسب گردآوری اطلاعات، آمیخته- اکتشافی بود. جامعه آماری شامل ٥٧ دبستان پسرانه در منطقه یک شهر تهران بود که دو مدرسه (هر کدام دارای یک کلاس پایه ششم و در مجموع  ٥۹ نفر) به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و به طور تصادفی در گروه آزمایش (۲٨ نفر) و کنترل (۳١ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش ١٢ جلسه به مدت ٤٠ دقیقه آموزش تربیت مثبت مدرسه محور دریافت نمودند. آزمودنی ها قبل و بعد از آموزش، پرسشنامه درگیری تحصیلی ریو و تسینگ (AEQ) را پاسخ دادند.  تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار 21-SPSS انجام شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد بعد از مداخله در مؤلفه درگیری تحصیلی، افزایش معناداری وجود داشت (٠٠١/٠(p

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of School-Based Model of Positive Education Training on the Academic Engagement of Students in Elementary Schools

نویسندگان [English]

  • Sama Sadat 1
  • Shahram Vahedi 2
  • Eskandar Fathiazar 3
  • Rahim Badri Gargari 4
1 PhD Student in Educational Psychology, Department Educational Sciences , Educational Sciences and Psychology Faculty, Tabriz University, Tabriz, Iran
2 Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Tabriz University, Tabriz, Iran
3 Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Tabriz University, Tabriz, Iran
4 Department of Education, Faculty of Education and Psychology, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to determine the effectiveness of the school-based positive education model on the levels of academic engagement of elementary students. The research method was applied in terms of purpose and mixed-exploratory in terms of data collection. The participants were selected from 57 primary schools located in the district one in Tehran. Two schools that both had a six-grade class and included a total of 59 were selected using the multi-stage cluster sampling method, and randomly divided into the experimental (n=28) and control group (n=31). The experimental group received twelve 40-minute sessions of school-based positive education training. Subjects answered the Academic Engagement Questionnaire (Rio and Tsing) before and after the training. The results of analysis of covariance showed that after the intervention in the component of academic engagement, there was a significant increase (p<0.001). Adolescents are advised to use these concepts to improve their academic engagement which prevents dropouts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • School-Based Positive Education
  • Academic Engagement
  • Primary Students
امامقلی، ف.، کدیور، پ.، و شریفی، ح. پ. (۱٣٩٨). پیش‌بینی شادکامی ‌و خلاقیت براساس جوّ مدرسه با میانجی‌گری درگیری تحصیلی و شایستگی هیجانی- اجتماعی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی. ١۵(۵۲)، ١٨١-١۵۵.
آرین‌فر، ن.، کتانی، م.، و عابدی، ا. (۱٣٩٤). تاب‌آوری در کودکان: چگونه کودکانی منعطف و مقاوم در برابر آسیب‌های هیجانی و رفتاری پرورش دهیم؟ اصفهان: نوشته.
آزادی‌ده‌بیدی، ف.، و فولادچنگ، م. (۱٣٩٨). مدل علّی درگیری تحصیلی: نقش حمایت تحصیلی و خودتنظیمی ‌تحصیلی. نشریه علمی ‌آموزش و ارزشیابی. ١۲(٤٧)، ١٨۳-١۵۹.
بدری‌گرگری، ر.، نعمتی، ش.، واحدی، ش.، و طاهری، ا. (۱٣٩٨). اثربخشی مداخلات روان‌شناسی مثبت‌گرای مبتنی بر مدرسه بر سطوح اجتماعی و رفتاری بهزیستی تحصیلی. نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. ١۲(١)،
١٠۹-١٠۲.
براتی‌سده، ف. (١٣٨٩). نگاهی به ‌مدرسه مثبت‌گرا. مجله سپیده دانایی. ٤(٣٤). ٥٤.
بردبار، م.، و یوسفی، ف. (۱٣٩۵). نقش واسطه‌ای فرآیندهای نظام خود و هیجان‌های تحصیلی در رابطه بین محیط حامی‌ خودپیروی و درگیری تحصیلی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان‌ایرانی. ۱٣(٤٩)، ۲۸-13.
چاچو، ج. (۱٣٩۵). تدریس کاملاً مثبت: شیوه‌ای پنج مرحله‌ای برای انرژی دادن به ‌دانش‌آموزان و معلمان. ترجمه محمد پوررضایی. کرمان: دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد کرمان.
چم‌زاده قنواتی، م. (۱٣٩٣). من و اندیشه‌هایم: آموزش مهارت‌های مثبتاندیشی برای کودکان. اصفهان: پویش اندیشه.
چهری، پ.، صادقی، م.، و ویسکرمی، ح. ع. (۱٣٩۵). بررسی تأثیر آموزش امید بر درگیری تحصیلی دانش‌آموزان دختر کم‌توان ذهنی. تعلیموتربیت استثنائی. ۱٦(۲)، ٣٧-٣٠.
حاجی‌علیزاده، ک.، رفیعی‌پور، ا.، و سماوی، س. ع. و. (۱٣٩۵). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه درگیری تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر بندرعباس.فصلنامه اندازهگیری تربیتی. ٦(۲٤)، ۱٠۲-۸٣.
رادمهر، ف.، و کرمی، ج. (۱٣٩٨). بررسی نقش تحمل ابهام و شکفتگی در پیش‌بینی درگیری تحصیلی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی. ١۵(۵۲)، ۲١٦-۲٠۳.
سازمند، ا.، و حسین‌بر، ی. م. (۱٣٩٧). چگونگی مشارکت دانش‌آموزان در فرآیند یاددهی و یادگیری. پنجمین کنفرانس ملی روان‌شناسی، علوم اجتماعی و تربیتی. بابل: مؤسسه علمی‌- تحقیقاتی کومه علم‌آوران دانش.
سانت، هـ. (۱٣٩٦). مداخله مثبت برای دانش‌آموزانی که در مدرسه پرخاشگری و دعوا می‌کنند: توسعه یک برنامه درسی ابتدایی اصلاحشده. ترجمه اعظم اکبری‌زاده. تهران: راز نهان.
ساندرز، م. (۱٣٩٣). برای همه پدرها و مادرها: شیوه‌ای مثبت جهت رسیدگی به ‌رفتار کودکان. ترجمه نوشین شمس. تهران: ذهن آویز.
سلیقه، م. (۱٣٩٧). چگونه فرزندان خود را با اعتمادبه‌نفس تربیت کنیم؟ تهران: نظری.
شریف، م. (۱٣۸٩). برنامه درسی: گفتمان نظریه، پژوهش و عمل برنامه درسی کارآیی اجتماعی (ترجمه). اصفهان: جهاد دانشگاهی.
شهیدی، ل.، و منشئی، غ. ر. (۱٣٩٤). اثربخشی آموزش مبتنی بر فراشناخت، بر تنظیم هیجانی و هیجان تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. ۱٧(٣)، ٣٧-٣٠.
صادقی، د.، امین فلاح، ز.، و مؤمنی، ح. (۱٣٩٨). پیش‌بینی درگیری تحصیلی دانش‌آموزان براساس سرمایه‌های روان‌شناختی و اجتماعی. نشریه علمی آموزش و ارزشیابی. ١۲(٤٧)، ١٤٠-١١٧.
صیف، م. ح. (۱٣٩٤). ارائه الگوی روابط علّی جهت‌گیری هدف تحصیلی و درگیری شناختی: نقش واسطه‌ای هیجان‌های تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی. دوفصلنامه علمی- پژوهشی شناخت اجتماعی. ٤(٢)، ٢۱-٧.
ضرغامی، ف.، و علاقبندراد، ج. (۱٣٩٤). درمان شناختی رفتاری برای نوجوانان مضطرب و افسرده: بچه‌های سرحال (کتاب کار). تهران: ابن‌سینا.
علوی، ز.، قدم‌پور، ع. ا.، و غضنفری، ف. (۱٣٩٦). تأثیر آموزش خوش‌بینی به‌ روش قصه‌گویی بر اختلالات رفتاری دانش‌آموزان پسر پایه پنجم. مجله روانشناسی بالینی و شخصیت. ۱۵(٢)، ٩٦-۸۵.
فتی، ل.، موتابی، ف.، محمدخانی، ش.، و کاظم‌زاده عطوفی، م. (۱٣۸۵). راهنمای عملی برگزاری کارگاههای آموزش مهارتهای زندگی ویژه دانشجویان. تهران: دفتر امور زنان: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
فتی، ل.، و کاظم‌زاده عطوفی، م. (۱٣۸۵). مهارت حلمسئله. تهران: دانژه.
فتی، ل.، و موتابی، ف. (۱٣۸۵). مهارت روابط بینفردی مؤثر. تهران: دانژه.
قدسی، ا.، طالع‌پسند، س.؛ محمدرضایی، ع.، و محمدی‌فر، م. ع. (۱٣٩٨). پیشایندهای درگیری تحصیلی: آزمون مدلی براساس نظریه انتظار- ارزش. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی. ١۵(۵١)، ۲۵٧-۲۳١.
قدم‌پور، ع. ا.، میردریکوند، ف.، ا. و بیرانوند، ک. (۱٣٩٦). تأثیر آموزش معنادرمانی بر درگیری تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. ۱٩(٢)، ٦۱-۵٢.
کریمی، ر.، و روشنایی، ع.، (۱٣٩۵). کودکان شاد، با اعتمادبه‌نفس و موفق. چاپ اول. تهران: بهار سبز.
کوئیلیام، س. (۱٣۸٦). مثبتاندیشی و مثبتگرایی کاربردی. ترجمه فریده براتی‌سده و افسانه صادقی. تهران: رشد.
لتهام، گ. (۱٣۸٦). تربیت مثبت. ترجمه مهدی قراچه‌داغی. تهران: قطره.
لیندنفیلد، گ. (۱٣۸٧). اعتمادبه‌نفس در نوجوانان: چگونه نوجوانی مثبتنگر، دارای اعتمادبه‌نفس و خوشحال تربیت کنیم؟ ترجمه فرامرز سهرابی. تهران: پنجره.
مگیار، م. ا. (١٣٩١). فنون روانشناسی مثبت گرا: راهنمای درمانگران. ترجمه فریده براتی‌سده. تهران: رشد.
مهنا، س.، و طالع‌پسند، س. (۱٣٩۵). رابطه بین حمایت‌های محیطی و خودآگاهی هیجانی با درگیری تحصیلی: نقش میانجی بهزیستی تحصیلی. مجله ‌ایرانی آموزش درعلوم پزشکی. ۱٦(٤)، ٤۱-٣٢.
میرکمالی، س. م. (۱٣٩۱). روابط انسانی در آموزشگاه. تهران: یسطرون.
نیکزادی‌پناه، س.، و محمدیان، م. (۱٣٩۵). روان‌شناسی مثبتنگر در مدرسه. تهران: سخنوران.
وکیلی، س.، نقش، ز.، و رمضانی خمسی، ز. (۱٣٩٧). نقش واسطه‌گری درگیری تحصیلی در رابطه بین هیجان تحصیلی و پیشرفت. پژوهش در نظام‌های آموزشی. ١۲، ٦۲٧-٦١۵.
هوپر، ج. (۱٣٩٤). راه‌های تقویت شادی، اعتمادبه‌نفس و موفقیت کودکان: برنامه گامبه‌گام روان‌شناسیمثبت برای شکوفاییکودکان. ترجمه دکتر علی اصغر کاکوجویباری و محدثه کاکوجویباری. چاپ اول. تهران: دانژه.
یوسف‌وند، م.، قدم‌پور، ع. ا.، صادقی، م.، و غلامرضایی، س. (۱٣٩٨). ارائه مدل علّی تاب‌آوری تحصیلی براساس منبع کنترل (با واسطه‌گری درگیری تحصیلی): کاربرد تحلیل مسیر. نشریه علمی‌ آموزش و ارزشیابی. ١۲(٤٧)، ۳٧-١۳.
 
Alrashidi, O., Phan, H. P., & Ngu, B. H. (2016). Academic Engagement: An Overview of its Definitions, Dimensions and major Conceptualizations. International Education Studies. 9(12), 41-52.
Bernard, M., & Walton, K. (2011). The effect of You Can Do It! Education in six schools on student perceptions of wellbeing, teaching, learning and relationships. Journal of StudentWellbeing. 5(1), 22–37.
Blake, T. (2019). Learning and living positive education. Institute of Positive Education Geelong Grammar School. Available at: https://www.ggs.vic.edu.au. 23/3/2020
Bozkurt, T. (2014). Positive Education and Emerging Leadership Roles of Counselors. Procedia-Social and Behavioral Sciences. New Horizons in Education. 140, 452-461.
Dockray, S., & Steptoe, A. (2014). Positive affect and psychobiological processes. Neuroscience & Biology-Behavioral Reviews. 35(1), 69-75.
Ferguson, C. (2018). Is positive education another fad? Perhaps, but it’s supported by good research. Available at: https://www.theconversation.com. 23/3/2020
Finlay, K. A. (2006). Quantifying School Engagement: Research Report. National center SchoolEngagement. 17, 1-5.
Fredricks, J. A.; Blumenfeild, P. C., & Paris A. H. (2004). School Engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of Educational Research. 74 (1), 59-109.
Janosz, M., Blance, M., Boulerica, B., & Tremblay, R. E. (2000). Predicting Different Types of school Dropouts: A Typological Approach with Two longitudinal samples. Journal of Educational Psychology. 92(1), 171-190.
Lee, J., & Shute, V. J. (2010). Personal and Social-contextual factor in K- 12 academic performance: An integrative perspective on student learning. Educational Psychologist. 45, 185-202.
Marsh, C. (2004). Key Concepts for Understanding Curriculum. 3rded. Sedney; Longman.
Mathew, A., White, Ph. d., & Simon Murray, A. (2015). Evidence-Based Approaches in Positive Education: Implementing a Strategic Framework for Well-being in Schools. Positive Education,Series Editor: Ilona Boniwell. No 10.
Norrish, J., Robinson, J., & Williams, P. (2011). A Model for Positive Education: Literature Reviews. Institute of Positive Education (www.ggs.vic.edu.au/PosEd). A Comprehensive Summary of Philosophy and Research Suporting each domain Can Be Found on Geelong Grammar School’s Website.
Ouweneel, E., Le Blanc, P. M., & Schaufeli, W. B. (2011). Flourishing students: A longitudinal study on positive emotion, personal resource and study engagement. The Journal of positive Psychology: Dedicated to Furthering Research and Promoting Good Practice. 6(2), 142-153.
Reeve, J., & Tseng, M. (2011). Agency as a fourth aspect of student engagement during learning activities. Contemporary Educational Psychology. 36(4), 257-267.
Reschly, A., & Christenson, S. L. (2006). School completion. In G. Bear and K. Minke (Eds.) Children’s needs: Development, prevention, and intervention Washington DC: National Association of School Psychologist, 147-169.
Robinson, J. (2020). Positive education skills and knowledge come to the fore in challenging times. Institute of Positive Education Geelong Grammar School. Available at: https://www.ggs.vic.edu.au. 23/3/2020
Seligman, M. E., Rashid, T., & Parks, A. C. (2006). Positive psychotherapy. American Psychologist. 61(8), 774-778.
Shankland, R., & Rosset, E. (2017). Review of Brief School-Based Positive Psychological Interventions: a Taster for Teachers and Educators, Springer Science. Business Media New York. 29(2), 363–392.
Shoshani, A., & Slone, M. (2017). Positive Education for Young Children: Effects of a Positive Psychology Intervention for Preschool Children on Subjective Wellbeing and Learning Behaviors. Frontiers in Psychology. 8(1866), 1-11.
Shoshani, A., Steinmetz, S., & Kanat-Maymon, Y. (2016). Effects of the Maytiv positive psychology school program on early adolescents’ well-being, engagement and achievement. Journal of School Psychology. 57, 73–92.
Skinner, E. A., Pitzer, J. R., & Brule, H. (2014). The role of emotion in engagement, coping and development of motivational resilience. In R. Pekrun, & L. Linnenbrink-garcia (Eds.), International handbook of emotions in education (331-347). New York: Routledge.
Wang, M. T., & Holcombe, R. (2010). Adolescents’ Perceptions of School Environment, Engagement, and Academic Achievement in Middle School. American Educational Research Journal. 47(3), 633-662.
Wang, M. T., & Peck, S. C. (2013). Adolescent educational success and mental health vary across school engagement profiles. Dev Psychol. 49(7), 1266-76.
Waters, L., & White, M. (2015). Case study of a school well-being initiative: Using appreciative inquiry to support positive change. International Journal of Well-Being.  5(1), 19-32.
Waters. L. (2011). A Review of School-Based Positive Psychology Interventions. The Australian Educational and Developmental Psychologist. 2(28), 75-90.
White, M., & Kern, M. L. (2018). Positive education: Learning and teaching for well-being and academic mastery. International Journal of Wellbeing. 8(1), 1-17.
 
 
دوره 11، شماره 3
آذر 1399
صفحه 19-35
  • تاریخ دریافت: 26 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 12 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 03 اردیبهشت 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 05 آبان 1399
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1399