ویژگی‌های روان‌سنجی و تحلیل‌عاملی تأییدی مقیاس شفا در والدین کودکان دارای آسیب بینایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی وآموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی ، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس شیوه‌های فرزندپروری ارجمندنیا در نمونه‌ای از خانواده‌های دارای فرزند با آسیب بینایی است. روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع پیمایشی، همبستگی و با هدف بنیادی است. جامعة آماری این پژوهش، شامل والدین دارای فرزند با آسیب بینایی در سال ۱۳۹۸ در شهر تهران است که از میان آن‌ها 300 نفر از مادران شامل 185 والد دانش‌آموز پسر و 115 نفر والد دانش‌آموز دختر به روش نمونه‌گیری دردسترس و با مراجعه به مدارس آموزشی کودکان با آسیب بینایی شهر تهران انتخاب شدند. داده‌های این پژوهش با استفاده از پرسشنامة شیوه‌های فرزندپروری ارجمندنیا (APMQ) و مقیاس سبک‌های فرزندپروری بامریند (BPS) گردآوری شده و تحلیل‌عاملی تأییدی با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS نسخۀ 24 و LISREL 8.8 تجزیه ‌و تحلیل شد. شاخص‌های برازش مدل مناسب بود و تحلیل‌عاملی تأییدی نشان از درستی سازه مدل پنج‌عاملی مقیاس داشت. مؤلفه‌های شیوه‌های فرزندپروی ارجمندنیا شامل فرزندپروری دموکراتیک، همکاری با همسر در فرزندپروری، نقش فامیل، فرزندپروری مقتدرانه و وابستگی به والدین بود. همچنین 28 سؤال پرسشنامه تأیید شد. آزمون‌های آلفای کرونباخ و همبستگی قابلیت اعتماد مطلوب این مقیاس و مؤلفه‌های آن را تأیید کردند. مقیاس شیوه‌های فرزندپروری ارجمندنیا ابزاری ایرانی مناسب برای بررسی سبک فرزندپروری است و می‌تواند در والدین کودکان دارای آسیب بینایی یا در نمونه‌های مشابه با نمونه پژوهش حاضر شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Psychometric Properties and Confirmatory Factor Analysis of the Shafa Scale in Parents of Visually Impaired Children

نویسندگان [English]

  • Atefe Mohammadi Feizabadi 1
  • Sogand Ghasmzadeh 2
  • Aliakbar Arjmandnia 3
1 PhD Student in Psychology and Education of Exceptional Children, psychology and Educational Science Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Department of Psychology, Psychology and Educational Science Faculty. University of Tehran. Tehran, Iran
3 Department of Psychology, psychology and Educational Science Faculty, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study aims to investigate the study of psychometric properties of Arjmandnia questionnaire on parenting methods among families with visually impaired children. The method of the present study was descriptive survey and correlation study a fundamental purpose. The population of this study includes all visually impaired parent residing in Tehran during 2019-2020, of which 300 mothers including 185 parents of male students and 115 parents of female students were available for sampling and visits to schools for visually impaired children in Tehran city were selected. Data was collected using Arjmandnia Parenting Style Questionnair (APMQ) and Bumrind's Modern Parenting Style Scale (BPS) and analyzed using SPSS 24 and LISREL 8.8 software. The model fit indices were appropriate and confirmatory factor analysis showed that the structure of the 5-factor model of the scale was correct. The components of Arjmandnia parenting style include democratic parenting, cooperation with spouse in parenting, family role, exthedra parenting and parental dependence. In addition, all 28 questions of the questionnaire were approved. Cronbach's alpha and correlation tests indicate a favorable evaluation of this scale and its components. The Arjmandnia Parenting Styles Scale is a suitable Iranian instrument to study parenting styles and can be used in families with visually impaired children or in samples similar to the sample of the present study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Psychometric Properties
  • Confirmatory Factor Analysis
  • Parenting Styles
  • Visual Impairment
ارجمندنیا، ع. ا.، صفایی، ا.، و ملکی، س. (1396). ارزیابی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس شیوه‌های فرزندپروری ارجمندنیا. مجلة روان‌شناسی خانواده. 4(1)، 64-53.
اسفندیاری، غ. ر. (1374). مقایسة شیوه‌های فرزندپروری مادران در دو گروه کودکان مبتلابه اختلال رفتار و تأثیر آموزش
مادران در کاهش اختلال رفتاری. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. رشته روانشناسی بالینی، دانشکدة علوم رفتاری و سلامت روان، انستیتوی روان‌پزشکی تهران.
 اصغری نکاح، س. م. (1386). ضرورت و جایگاه مداخلة زودهنگام و آموزش پیش‌دبستانی برای کودکان دارای نیازهای ویژه. نشریة تعلیم و تربیت استثنایی. 2(74)، 11-3.
 اقبالی، م.، موسوی، س. و. ا.، و حکیما، ف. (1395). اثربخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل بر سبک‌های فرزندپروری مادران. روان‌شناسی خانواده. 3(2)، 26-17.
امیرسرداری، ل.، اسماعیلی، ا.، و خادمی، ع. (1395). کفایت شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه فرزندپروری یانگ (YPI). روان‌شناسی تربیتی. 7(1)، 10-1.
به‌پژوه، ا. (1394). خانواده و کودکان با نیازهای ویژه. تهران: آوای نور.
 به‌پژوه، ا.، کرمی‌نژاد، ر.، غباری بناب، ب.، و شکوهی یکتا، م. ب. (1392). آموزش هوش هیجانی و اثربخشی آن بر دانش‌آموزان با آسیب بینایی. روان‌شناسی افراد استثنایی. 4(2)،20-1.
بیرامی، م.، و بهادری خسروشاهی، ج. (1389). ارتباط شیوة تربیتی والدین با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان راهنمای مدارس شهر ایلخچی. آموزش و ارزشیابی. 10(3)، 21-7.
جولایی‌ها، س.، زارع، ح.، و موسوی، س. (1396). ارزیابی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه فرا والدگری. مجلة علمی پژوهان. 16(1)، 48-42.
زارعی، ا. (1389). بررسی رابطة بین شیوه‌های فرزندپروری والدین با ارتکاب نوجوان به رفتارهای پرخطر براساس مقیاس کلونینگر. مجلة علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد. ۱۸ (۳)، 224-220.
 زینالی، ش.، خانجانی، ز.، و سهرابی، ف. (1394). اثربخشی آموزش والدین بر کاهش علائم اختلال سلوک و پرخاشگری نوجوانان 14-16. سلامت و بهداشت. 6(5)، 574-565.
سعادتیان، ص.، و شیرافکن، ع. (1397). تأثیر مداخلات خانواده‌محور بر سبک‌های فرزندپروری والدین و شادکامی نوجوانان دچار مشکلات رفتاری شهرستان مشهد. آموزش، مشاوره و روان‌درمانی. 7(26)، 94-83.
سلطان‌نژاد، س.، سعدی پور، ا.، و اسدزاده، ح. (1394). رابطة سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده با اهمال‌کاری و خودناتوان‌سازی. فصلنامة روان‌شناسی تربیتی. 11(37)، 22-1.
سیفی، م.، و بازارویچ قادراف، ق. (1397) رابطة بین اهداف پیشرفت و عملکرد تحصیلی: بررسی نقش میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی. پژوهش در نظام‌های آموزشی. 12(ویژه‌نامه)، 1270-1261.
شریفی درآمدی، پ.، و مالمیر، م. (1391). بررسی و مقایسة سرعت پردازش اطلاعات در نوجوانان نابینا و بینای 14-16 سال شهر تهران. افراد استثنایی. 2(6)، 60-47.
شفیع‌پور، س. ز.، شیخی، ع.، میرزایی، م.، و کاظم‌نژاد لیلی، ا. (1394). سبک‌های فرزندپروری و ارتباط آن با مشکلات رفتاری کودکان. پرستاری و مامایی جامع‌نگر. 25(76)، 56-49.
صدر، م. م.، خادم الرضا، ن.، اخباری، س.، علمائی، م.، و هاشمیان، س. س. (1397). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخة فارسی پرسشنامة سبک‌های فرزندپروری. روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 24(1)، 91-80.
طالبی نجف‌آبادی، س.، برجعلی، ا.، محمدخانی، ش.، فرخی، ن. ع.، و دانش، ع. (1397). تبیین رابطة سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده و نشانه‌های وسواس: نقش میانجی‌گر خودکارآمدی و درهم‌آمیختگی فکر. اندیشه و رفتار. 12(47)، 97-67.
قاسم‌زاده، س.، افروز، غ. ع.، به‌پژوه، ا.، و شکوهی یکتا، م. (1396). اثربخشی روان‌درمانی مبتنی بر غنی‌سازی روابط درون خانوادگی بر مهارت فرزندپروری مادران و نشانه‌های بالینی کودکان با اختلال رفتاری. مطالعات روان‌شناختی. 13(1)، 24-7.‌
گلابی، ف.، علیزاده اقدم، م. ب.، و زارع‌زاده اردشیر، ل. (1397). سبک فرزندپروری و احساس تحقیرشدگی مطالعة زنان بالای 15 سال ساکن در مناطق ده‌گانة شهر شیراز. زن در فرهنگ و هنر. 10(3)، 380-351.
 گنجی، م. (1397). روانشناسی کودکان استثنایی بر اساس DSM-5. چاپ هفتم. تهران. نشر: سالاوان.
محمودی، م.، میرزمانی، س. م.، و ذبیحی، ر. (۱۳۹۷). رابطة سلامت روانی والدین با سازگاری فرزندان پسر مقطع ابتدایی منطقة ۱۷ شهر تهران. فصلنامة تعالی مشاوره و روان‌درمانی۷ (27)، 22-14.
هومن، ح. ع. (1378). راهنمای تدوین گزارش پژوهشی، رساله و پایان‌نامة تحصیلی. تهران، نشر: پارسا.
هومن، ح. ع.، و عسگری، ع. (1384). تحلیل‌عاملی: دشواری‌ها و تنگناهای آن. مجلة روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. 35(2)، 20-1.
 
Abdul Gafor, K., Kurukkan, A. (2014). Construction and Validation of Scale of Parenting Style. Guru Journal of Behavioral and Social Sciences. 2(4), 315-23.
 Achtergarde, S., Postert, C., Wessing, I., Romer, G. & Müller, J. M. (2014). Parenting and child mental health: Influences of parent personality, child temperament, and their interaction. The Family Journal. 23(2), 167-179.
Bartholomeu, D., Montiel, J. M., Fiamenghi Jr, G. A., & Machado, A. A. (2016). Predictive power of parenting styles on children’s social skills: A Brazilian sample. Sage Open. 6(2), 1-7.
Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology. 4(1-
2), 1-103.
Baumrind, D. (1973). The development of instrumental competence through socialization. In A. Pick (Ed.), Minnesota symposia on child psychology (Vol. 7, pp. 3-46). Minneapolis: University of Minnesota Press.
Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. The Journal of Early Adolescence. 11(1), 56-95.
Bornstein, M. H., Putnick, D. L., & Suwalsky, J. (2018). Parenting cognitions → parenting practices → child adjustment? The standard model. Development and Psychopathology30(2), 399–416.
 Buri, J. R. (1991). Parental Authority Questionnaire. Journal of Personality Assessment. 57(1), 110–119.
Chen, M., & Chan, K. L. (2016). Effects of parenting programs on child maltreatment prevention: A meta-analysis. Trauma, Violence, & Abuse. 17(1), 88-104.
 Collins, W. A., Maccoby, E. E., Steinberg, L., Hetherington, E. M., & Bornstein, M. H. (2000). Contemporary research on parenting: The case for nature and nurture. American Psychologist. 55(2), 218-232.
Darling, N., & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin. 113(3), 487-496.
Darling, N. y., & Toyokawa, T. (1997). Construction and validation of the parenting style inventory II (PSI-II). Unpublished manuscript.
Dixon, J. K. (2001). Factor analysis. In B. H. Murno (Ed.), Statistical methods for health care research (pp. 321-50). Philadelphia: Lippincot Williams & Wilkins.
Fan, J., & Zhang, L. F. (2014). The role of perceived parenting styles in thinking styles. Learning and Individual Differences. 100(32), 204-211.
 Farzand, M., Cerkez, Y., & Çavusoglu, Ç. (2017). Empirical studies on parenting styles: A trend analysis. International Journal of Educational Sciences. 19(2-3), 152-158.
Franke, N., Keown, L. J., & Sanders, M. R. (2020). An RCT of an online parenting program for parents of preschool-aged children with ADHD symptoms. Journal of Attention Disorders. 24(12), 1716-1726.
 García, F., & Gracia, E. (2014). The indulgent parenting style and developmental outcomes in South European and Latin American countries. In Parenting across cultures (pp. 419-433). Dordrecht: Springer.
George, D. Y., Mallery, M. (2003). Using SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Boston, MA: Allyn & Bacon.
Gohel, M., Mukherjee, S., & Choudhary, S. K. (2011). Psychosocial impact on the parents of mentally retarded children in Anand district. Healthline. 2(2), 62-66.
Hardy, D. F., Power, T. G., & Jaedicke, S. (1993). Examining the relation of parenting to children's coping with everyday stress. Child Development64(6), 1829-1841.
Hawk, C. K., & Holden, G. W. (2006). Meta-parenting: An initial investigation into a new parental social cognition construct. Parenting: Science and Practice6(4), 321-342.
Hosokawa, R., & Katsura, T. (2017). Marital relationship, parenting practices, and social skills development in preschool children. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health11(2), 1-8.
Hubbs-Tait, L., Dickin, K. L., Sigman-Grant, M., Jahns, L., & Mobley, A. R. (2013). Relation of parenting styles, feeding styles and feeding practices to child overweight and obesity: Direct and moderated effects. Appetite. 71, 126–136.
Mantymaa, M., Puura, K., Luoma, I. Salmelin, R. K., & Tamminen, T. (2006). Mother's early perception of her infant's difficult temperament, parenting stress and early mother–infant interaction. Nordic Journal of Psychiatry. 60(5), 379-386.
Matejevic, M., Jovanovic, D., & Jovanovic, M. (2014). Parenting style, involvement of parents in school activities and adolescents’ academic achievement. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 128(2), 288-293.
 McClun, L. A., & Merrell, K. W. (1998). Relationship of perceived parenting styles, locus of control orientation, and self‐concept among junior high age students. Psychology in the School. 35(4), 381-390.
 Mehrinejad, S. A., Rajabimoghadam, S., & Tarsafi, M. (2015). The Relationship between parenting styles and creativity and the predictability of creativity by parenting styles. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 205, 56-60.
Pascolini, D., & Mariotti, S. P. (2012). Global estimates of visual impairment: 2010. British Journal of Ophthalmology96(5), 614-618.
Parker, G., Tupling, H., & Brown, L. B. (1979). Parental bonding instrument (PBI). British Journal of Medical Psychology. 52(1), 1-10.
Pustejovsky, J. E., Ferron, J. M., Kaufmann, J. M., Hallahan, D. P., & Pullen, P. C. (2017). Handbook of special education. New York:Routledge.
Robinson, C. C., Mandleco, B., Olsen, S. F., & Hart, C. H. (1995). Authoritative, authoritarian, and permissive parenting practices: Development of a new measure. Psychological Reports. 77(3), 819-830.
Saltalı, N. D., & İmir, H. M. (2018). Parenting Styles as a Predictor of the Preschool Children’s Social Behaviours. Participatory Educational Research5(2), 18-37.
Shafipour, S. Z., Sheikhi, A., Mirzaei, M., & KazemnezhadLeili, E. (2013). Parenting styles and its relation with children behavioral problems. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 25(76), 49-56.
Soenens, B., Deci, E. L., & Vansteenkiste, M. (2017). How parents contribute to children’s psychological health: The critical role of psychological need support. In Development of self-determination through the life-course (pp. 171-187). Dordrecht: Springer.
Stevenson‐Hinde, J. O. A. N., & Akister, J. (1995). The McMaster model of family functioning: Observer and parental ratings in a nonclinical sample. Family Process34(3), 337-347.
Tulviste, T., & Ahtonen, M. (2007). Child-rearing values of Estonian and Finnish mothers and fathers. Journal of Cross-Cultural Psychology. 38(2), 137-155.
Young, J. E. (1994). Young Parenting Inventory. New York: Cognitive Therapy Center.
 
 
 
دوره 12، شماره 3
آذر 1400
صفحه 235-254
  • تاریخ دریافت: 16 دی 1399
  • تاریخ بازنگری: 27 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 30 فروردین 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 17 آبان 1400
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1400