ارزیابی مدل خودکارآمدی وزن براساس نگرانی از تصویر بدن و پریشانی روان‌شناختی با میانجی‌گری باور هسته‌ای خوردن در زنان دارای اضافه‌وزن

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.

2 استاد، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف الگویابی ساختاری خودکارآمدی وزن براساس نگرانی از تصویر بدن و پریشانی روان‌شناختی با میانجی‌گری باور هسته‌ای خوردن در زنان مبتلا به چاقی انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعۀ آماری شامل تمامی زنان 40-20 سال دارای 25 BMI≥ بود که در سال 1400 به مراکز درمان تغذیۀ شهر قزوین مراجعه کرده بودند و در گروه‌های درمانی حضور داشتند. نمونۀ پژوهش 429 زن مبتلا به اضافه‌وزن و چاق بودند که به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامۀ باورهای هسته‌ای خوردن (ECBQ)، پرسشنامۀ نگرانی از تصویر بدن (BICQ)، پرسشنامۀ پریشانی روان‌شناختی (DASS-21) و پرسشنامۀ خودکارآمدی وزن (WSEQ) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون و فن معادلات ساختاری و با نرم‌افزارهای SPSS و AMOS-24 تحلیل شدند. نتایج نشان داد مدل فرضی اولیه به‌خوبی با داده‌های مشاهده‌شده مطابقت دارد. یافته‌های این مدل نیز مشخص کرد اثر مستقیم پریشانی روان‌شناختی، نگرانی از تصویر بدنی و باور هسته‌ای خوردن بر خودکارآمدی وزن معنادار است (01/0P<). همچنین اثر غیرمستقیم پریشانی روان‌شناختی و نگرانی از تصویر بدنی با میانجی‌گری باور هسته‌ای خوردن معنادار بود (05/0P<)؛ بنابراین، مدل پیشنهادی برازش مطلوبی داشت. با توجه به نتایج پژوهش درخصوص معناداری نقش میانجی باورهای هسته‌ای خوردن و تأثیر بر نگرانی از تصویر بدن و پریشانی روان‌شناختی، پیشنهاد می‌شود تا در مراکز درمان چاقی و روان‌شناختی راهبردها و سازوکارهای کارآمد شناختی کنترل فکر، مدیریت هیجان و اصلاح سبک زندگی به زنان دارای شاخص تودۀ بدنی 25 ≥BMI آموزش داده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Weight Self-Efficacy Model Based on Body Image Concern and Psychological Distress with the Mediation of the Core Belief of Eating in Overweight Women

نویسندگان [English]

  • Gita Alipour 1
  • Abbas Abolghasemi 2
  • Bahman Akbari 1
1 Department of Psychology, Faculty of Humanities, Rasht Branch, Islamic Azad University, Rasht, Iran.
2 Professor, Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted with the aim of structural modeling of weight self-efficacy based on body image concern and psychological distress with the mediation of the core belief of eating in obese women. Descriptive and correlational research methodologies were implemented. The statistical population included all women aged 20-40 with a BMI of 25 or higher who were referred to nutrition treatment centers in Qazvin city in 2022 and participated in treatment groups. The research sample consisted of 429 overweight and obese women who were selected using the available sampling method. The Eating Core Beliefs Questionnaire (ECBQ), Body Image Concern Questionnaire (BICQ), Psychological Distress Questionnaire (DASS), and Weight Self-Efficacy Questionnaire (WSEQ) were employed to gather data. The data were analyzed using Pearson’s correlation coefficient tests and structural equation techniques in the SPSS and AMOS24 software. The results indicated that the initial hypothetical model was well-suited to the observed data. The results of this model indicate that the direct impact of psychological distress, concern about body image, and the fundamental belief of eating with weight self-efficacy were significant. Additionally, the indirect effects of psychological distress and concern regarding body image on the mediation of consuming core beliefs were significant (P<0.05). Therefore, the proposed model demonstrated a high level of fitness. According to the results of the research regarding the significance of the mediating role of the core beliefs of eating and the effect on body image concern and psychological distress, it is suggested that effective cognitive strategies and mechanisms of thought control and emotion management be used in obesity and psychological treatment centers. And women with a body mass index (BMI) of 25 or higher should be instructed on lifestyle modification.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Body Image
  • Eating Core Belief
  • Obesity
  • Psychological Distress
  • Weight Self-Efficacy

مراجع

احسانی، ا.، سهرابی اسمرود، ف.، و قربان جهرمی، ر. (1400). تأثیر مداخلۀکنترل استرس بر ذهن‌آگاهی، خودکارآمدی و خوش‌بینی دانش‌آموزان. مجلۀ علوم پزشکی رازی، 28(8)، 98-90. https://rjms.iums.ac.ir/article-1-7169-fa.html
بدیع، ع.، مکوندی، ب.، بختیارپور، س.، و پاشا، ر. (1401). نقش الگوهای ارتباطی خانواده، حمایت اجتماعی، تاب‌آوری و استرس در پیش‌بینی خودکارآمدی ترک اعتیاد. فصلنامۀ علمی اعتیاد پژوهی، 16(63)، 166-145. http://etiadpajohi.ir/article-1-2625-fa.html
بک، ج. (1399). درمان شناختی رفتاری (اصول پایه و فراتر از آن). ویراست دوم، ترجمۀ سوده آقامحمدی، محمدرضا محمدی و مریم سلمانیان. تهران: ارجمند.
تسیه حسینی، ق.، مدنی، ی.، و حاج‌حسینی، م. (1398). اثربخشی آموزش تلفیقی مثبت‌نگری و تاب‌آوری بر نگرانی از تصویر بدنی و خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان پسر. پژوهش‌های مشاوره، 18(71)، 36-4. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2717400.1398.18.71.6.7
جاسمی زرگانی، م.، صیرفی، م. ر.، تقدیسی، م. ح.، ملیحی الذاکرینی، س.، و تقوی کجیدی، ح. (1400). اثربخشی خوردن آگاهانه مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر کاهش وزن، خودکارآمدی، تنظیم هیجان و تغذیۀ زنان مبتلا به چاقی. مجلۀ روان‌شناسی بالینی، 1(49)، 113-101. https://doi.org/10.22075/jcp.2021.22373.2059
حسین‌زاده، ع. ا.، هومن، ح. ع.، صالحی، م.، و کوشکی، ش. (1391). پیوند مادری و نشانه‌های آسیب‌پذیری مرتبط با خوردن: نقش واسطه‌ای باورهای اختلال خوردن و ناگویی خلقی. روان‌شناسی تحولی، روان‌شناسان ایرانی، 9(34)، 142-129. https://sanad.iau.ir/Journal/jip/Article/1054587
رحمانیان، م.، نژادعلی، ر.، و اورکی، م. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجان و نگرانی از تصویر بدن زنان مبتلا به پرخوری روانی. مدیریت ارتقای سلامت، 7(4)، 39-33. https://jhpm.ir/article-1-917-fa.html
رضائیان، س.م.، عابدیان، ز.، لطیف‌نژاد رودسری، ر.، مظلوم، س. ر.، و دادگر، س. (1396). ارتباط استرس، اضطراب و افسردگی با رفتارهای خودمراقبتی دوران بارداری در زنان در معرض خطر زایمان زودرس. زنان، مامایی و نازایی ایران، 20(3)، 76-68. https://doi.org/10.22038/ijogi.2017.8874
ریو، ج. م. (1395). انگیزش و هیجان. ویراست ششم، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: ویرایش.
گنجی، م. (1396). آسیب شناسی روانی براساسبر اساس DSM5، ویراست سوم، جلد 1، تهران: ساوالان.
References
Albertson, E. R., Neff, K. D., & Dill-Shackleford, K. E. (2015). Self-compassion and body dissatisfaction in women: A randomized controlled trail of a brief meditation intervention. Mindfulness, 6, 444–454. http://dx.doi.org/10.1007/s12671-014-0277-3
Anto, E. O., Owiredu, W. K. B. A., Adua, E., Obirikorang, C. h., … & Donkor, S. (2020). Prevalence and lifestyle-related risk factors of obesity and unrecognized hypertension among bus drivers in Ghana. Heliyon, 6(1), e03147. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2019.e03147
Badi, A., Makvandi, B., Bakhtiarpour, S., & Pasha, R. (2022). The role of family communication patterns, social support, resilience and stress in predicting the self-efficacy of quitting addiction. Scientific Quarterly of Research on Addiction, 16(63), 145-166. http://dx.doi.org/10.52547/etiadpajohi.16.63.145 (In Persian)
Beck, J. (2011). Cognitive behavioral therapy (basic principles and beyond). (2th ed). Translated by: S. Aghamohammadi, M. Mohammadi & M. Salmanian (2019). Tehran: Arjmand. (In Persian)
Björkman, S., Wallengren, O., Laurenius, A., Eliasson, B., & Larsson, I. (2022). Locus of control and self-efficacy in relation to 12-month weight change after non-surgical weight loss treatment in adults with severe obesity–A clinical cohort study. Obesity Medicine, 32, 100409. https://doi.org/10.1016/j.obmed.2022.100409
Carraca, E. V., Santos, I., Mata, J., & Teixeira, P. J. (2018). Psychosocial pretreatment predictors of weight control: A systematic review update. Obesity Facts, 11(1), 67–82. https://doi.org/10.1159/000485838
Chang, M. W., Schaffir, J., Brown, R., & Wegener, D. T. (2019). Mediation by self-efficacy in the relation between social support and dietary intake in low-income postpartum women who were overweight or obese. Appetite, 140, 248-254. https://doi.org/10.1016/j.appet.2019.05.031
Chooi, Y. C., Ding, C., & Magkos, F. (2019). The epidemiology of obesity. Metabolism, 92, 6–10. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2018.09.005
Cifuentes, L., Campos, A., Silgado, M. L. R., Kelpin, S., … & Acosta, A. (2022). Association between anxiety and eating behaviors in patients with obesity. Obesity Pillars, 3, 100021. https://doi.org/10.1016/j.obpill.2022.100021
Clark, M. M., Abrams, D. B., Niaura, R. S., Eaton, C. A., & Rossi, J. S. (1991). Self-efficacy in weight management. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 59(5), 739-744. https://doi.org/10.1037//0022-006x.59.5.739
Clarke, E., & Kiropoulos, L. A. (2021). Mediating the relationship between neuroticism and depressive, anxiety and eating disorder symptoms: The role of intolerance of uncertainty and cognitive flexibility. Journal of Affective Disorders Reports, 4, 100101. https://doi.org/10.1016/j.jadr.2021.100101
Cohen, S. (1980). Aftereffects of stress on human performance and social behavior: A review of research and theory. Psychological Bulletin, 88(1), 82–108. https://doi.org/10.1037/0033-2909.88.1.82
Cooper, M., Cohen-Tovée, E., Todd, G., Wells, A., & Tovée, M. (1997). The eating disorder belief questionnaire: Preliminary development. Behaviour Research and Therapy, 35(4), 381-388. https://doi.org/10.1016/S0005-7967(96)00115-5
Dorling, J., Bhapkar, M., Das, S. K., Racette, S. B., … & Martin, C. K. (2019). Change in self-efficacy, eating behaviors and food cravings during two years of calorie restriction in humans without obesity. Appetite, 143, 104397. https://doi.org/10.1016/j.appet.2019.104397
Ehsani, A., Sohrabi Asmrood, F., & Ghorban Jahromi, R. (2021). The effect of mindfulness-based stress management intervention on student’s self-efficacy and optimism. Razi Journal of Medical Sciences, 28(8), 90-98. http://rjms.iums.ac.ir/article-1-7169-en.html (In Persian)
Flølo, T. N., Tell, G. S., Kolotkin, R. L., Aasprang, A., … & Andersen, J. R. (2019). Eating self-efficacy as predictor of long-term weight loss and obesity-specific quality of life after sleeve gastrectomy: A prospective cohort study. Surgery for Obesity and Related Diseases, 15(2), 161–167. https://doi.org/10.1016/j.soard.2018.12.011
Franklin, R. C., Franklin, J. L., Swinbourne, J. M., Manson, E., … & Hocking, S. (2023). Understanding the confluence of injury and obesity in a Grade 2 obesity and above population. Australian and New Zealand Journal of Public Health, 47(1), 100008. https://doi.org/10.1016/j.anzjph.2022.100008
Fuller-Tyszkiewicz, M., Richardson, B., Lewis, V., Smyth, J., & Krug, I. (2018). Do women with greater trait body dissatisfaction experience body dissatisfaction states differently? An experience sampling study. Body Image, 25, 1–8. http://dx.doi.org/10.1016/j.bodyim.2018.01.004
Ganji, M. (2017). Abnormal Psychology DSM-5. (3th ed), Tehran: Savalan. (In Persian)
Hosseinpanah, F., Mirbolouk, M., Mossadeghkhah, A., Barzin, M., … & Azizi, F. (2016). Incidence and potential risk factors of obesity among Tehranian adults. Preventive Medicine, 82, 99-104. http://dx.doi.org/10.1016/j.ypmed.2015.11.015
Hosseinzadeh, A. A., Hooman, H. H., Salehi, M., & Kooshki, Sh. (2013). Maternal bonding and vulnerability related to eating disorder beliefs and alexithymia. Development Psychology: Iranian Psychologists, 9(34), 129-142. https://sanad.iau.ir/en/Journal/jip/Article/1054587 (In Persian)
Jassemi Zargani, M., Seirafi, M. R., Taghdisi, M. H., Malihi, S., & Taghavi, H. (2021). Effectiveness of mindfulness-based eating awareness training on weight loss, self-efficacy, emotional regulation and nutritional in obese women. Journal of Clinical Psychology, 1(49), 101-113. https://doi.org/10.22075/jcp.2021.22373.2059 (In Persian)
Jin, X., Qiu, T., Yu, R., Chen, X., … & Jiang, T. (2023). Pathophysiology of obesity and its associated diseases. Acta Pharmaceutica Sinica B, 13(6), 2403-2424. https://doi.org/10.1016/j.apsb.2023.01.012
Kinsaul, J. A. E., Curtin, L., Bazzini, D., & Martz, D. (2014). Empowerment, feminism, and self-efficacy: Relationships to body image and disordered eating. Body Image, 11(1), 63-67. https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2013.08.001
Klatzkin, R. R., Baldassaro, A., & Rashid, S. (2019). Physiological responses to acute stress and the drive to eat: The impact of perceived life stress. Appetite, 133, 393–399. https://doi.org/10.1016/j.appet.2018.11.019
Kudubes, A. A., Ayar, D., Bektas, I., & Bektas, M. (2022). Predicting the effect of healthy lifestyle belief on attitude toward nutrition, exercise, physical activity, and weight-related self-efficacy in Turkish adolescents. Archives de Pédiatrie, 29(1), 44-50. https://doi.org/10.1016/j.arcped.2021.11.001
Kumar Sharma, P., & Kumra, R. (2022). Relationship between mindfulness, depression, anxiety and stress: Mediating role of self-efficacy. Personality and Individual Differences, 186, 111363. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111363
Littleton, H. L., Axsom, D., & Pury, C. L. S. (2005). Development of the body image concern inventory. Behaviour Research and Therapy, 43(2), 229-241. https://doi.org/10.1016/j.brat.2003.12.006
Lovibond, S. H., & Lovibond, P. F. (1995). Depression Anxiety Stress Scales (DASS--21, DASS--42) [Database record]. APA PsycTests. https://doi.org/10.1037/t01004-000
Militello, L. K., Melnyk, B. M., Hekler, E., Small, L., & Jacobson, D. (2016). Correlates of healthy lifestyle beliefs and behaviors in parents of overweight or obese preschool children before and after a cognitive behavioral therapy intervention with text messaging. Journal of Pediatric Health Care, 30(3), 252-260. https://doi.org/10.1016/j.pedhc.2015.08.002
Novitasari, E., & Hamid, A. Y. S. (2021). The relationships between body image, self-efficacy, and coping strategy among Indonesian adolescents who experienced body shaming. Enfermería Clínica, 31(2), S185-S189. https://doi.org/10.1016/j.enfcli.2020.12.019
Rahmanian, M., Nejatali, R., & Oraki, M. (2018). The effectiveness of acceptance and commitment therapy in cognitive emotion regulation and concerns of body image in females with bulimia nervosa. Journal of Health Promotion Management, 7(4), 32-39. http://jhpm.ir/article-1-917-en.html (In Persian)
Reeve, J. M. (2014). Understanding Motivation and Emotion. (6th Ed.). Translated by Yahya Seyed Mohammadi (2015). Tehran: Virayesh. (In Persian)
Rezaian, S. M., Abedian, Z., Latif Nejad Rudsari, R., Mazloum, S. R., & Dadgar, S. (2017). Relationship of stress, anxiety, and depression with self-care behaviors during pregnancy in women at risk of premature delivery. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility, 20(3), 68-76. https://doi.org/10.22038/ijogi.2017.8874 (In Persian)
Ryu, S., Frith, E., Pedisic, Z., Kang, M., & Loprinzi, P. D. (2019). Secular trends in the association between obesity and hypertension among adults in the United States, 1999–2014. European Journal of Internal Medicine, 62, 37-42. https://doi.org/10.1016/j.ejim.2019.02.012
Serpell, L., Amey, R., & Kamboj, S. (2020). The role of self-compassion and self-criticism in binge eating behaviour. Appetite, 144, 104470. https://doi.org/10.1016/j.appet.2019.104470
Shin, H., Shin, J., Liu, P. Y., Dutton, G. R., Abood, D. A., & Ilich, J. Z. (2011). Self-efficacy improves weight loss in overweight/obese postmenopausal women during a 6-month weight loss intervention. Nutrition Research, 31(11), 822-828. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2011.09.022
Stone, J. K., Shafer, L. A., Graff, L. A., Witges, K., … & Bernstein, C. N. (2022). The association of efficacy, optimism, uncertainty and health anxiety with inflammatory bowel disease activity. Journal of Psychosomatic Research, 154, 110719. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2022.110719
Tasieh Hosseini, Gh., Madani, Y., Haj Hosseini, M. (2019). Effectiveness of integrating positive thinking and resiliency training on body image concerns and social self-efficacy in adolescents’ boys. Journal of Counseling Research. , 18(71), 4-35. http://dx.doi.org/10.29252/jcr.18.71.4 (In Persian)
Turi, E. R., Reigada, L. C., Leonard, S. I., Liu, J., & Bruzzese, J. M. (2021). Associations among anxiety, self-efficacy, and self-care in rural adolescents with poorly controlled asthma. Annals of Allergy, Asthma & Immunology, 127(6), 661-666. https://doi.org/10.1016/j.anai.2021.09.010
Wade, T., George, M. W., & Atkinson, M. (2009). A randomized controlled trial of brief interventions for body dissatisfaction. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 77(5), 845–854. http://dx.doi.org/10.1037/a0016879
Waller, G., & Mountford, V. A. (2015). Weighing patients within cognitive-behavioural therapy for eating disorders: How, when and why. Behaviour Research and Therapy, 70, 1–10. https://doi.org/10.1016/j.brat.2015.04.004
World Health Organization. (2021). Obesity and overweight. Accessed February 25, 2021. Available at: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ
انتشار آنلاین از تاریخ 10 مهر 1404

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 25 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 21 خرداد 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 22 اردیبهشت 1403
  • تاریخ انتشار: 10 مهر 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار