مدل سنجش دینداری و ساخت مقیاس آن در سطح ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تهران، خیابان‌ جلال‌ آل‌ احمد، روبروی‌ کوی‌ نصر، خیابان دکتر کاردان، دانشکده‌ روانشناسی‌ و علوم‌ تربیتی‌ دانشگاه‌ تهران

2 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

3 استاد گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی. دانشگاه تهران

4 استاد گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران ، ایران

چکیده

وجود ایرادات روش‌شناختی و روان‏سنجی در تدوین ابزارهای دینداری موجود، فقدان هنجار استانی، منطقه ‏ای و ملی و نبود شیوه استاندارد و وحدت رویه‏ ای در اجرا و نمره ‏گذاری دلیل انجام این مطالعه است. هدف مقاله حاضر، تولید مقیاس استانداردی برای سنجش دینداری جامعه ایران است. بر این اساس، ساختار و محتوای مقیاس سنجش دینداری مبتنی بر آیات قرآن و احادیث تعریف شد. الگوی نظری سنجش دینداری چندمؤلفه‌ای است و بر اساس آن خزانه سؤالات تهیه شد. روش پژوهش‌ مقاله از نوع توصیفی- روش‌شناختی است. جامعه آماری پژوهش، افراد 19 تا 60 ساله خانوارهای مسلمان ساکن در سی (30) شهر مراکز استان‌های ایران بودند که دارای تحصیلات سیکل به بالا و برای تکمیل پرسشنامه تمایل داشتند. با حجم 20000 نفر از جامعه، 4403 نفر بر اساس متغیرهای نوع مذهب (تشیع- تسنن)، پراکندگی جغرافیایی (شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکزی)، وضعیت اقتصادی (برخوردار- محروم) و زبان از طریق نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب با حجم، برای اجرای مطالعه آماده‌سازی انتخاب شدند. منبع اصلی ساخت ابزار پرسشنامه‌ سنجش‌ دینداری، پرسشنامه‌های فرم الف و ب مطالعه خدایاری فرد و همکاران (1385) بوده است. با استفاده از 93 سؤال مناسب پرسشنامه‌های خدایاری فرد و همکاران (1385) و تدوین 61 سؤال دیگر، در نهایت پرسشنامه‌ای با 154 سؤال نهایی شد. در مرحله آماده‌سازی مقیاس، سؤالات به دو قسمت یک و دو تقسیم شد. پس از اجرای پرسشنامه‌های 1 و 2 در گروه نمونه 4403 نفری در 12 استان کشور و تحلیل عوامل آن‌ها که 8 مؤلفه را در هر پرسشنامه آشکار کرد، برای اجرای نهایی، هر دو پرسشنامه با هم ترکیب و پرسشنامه واحدی با 117 سؤال آماده شد. این پرسشنامه هم در جمعیت 100 نفری مطالعه و در پایان 105 سؤال با اضافه کردن 5 سؤال سنجش نحوه وانمود اجتماعی فرد برای اجرا آماده شد. اجرای نهایی برای سنجش دینداری در سطح اقشار مختلف در گروه نمونه 15386 نفری در دوازده استان کشور انجام شد. یافته‌های این مرحله ضمن تایید خصوصیات روان‌سنجی مقیاس از جمله روایی سازه و روایی همزمان، دارای اعتبار مناسب با روش بازآزمایی نیز بود، پرسشنامه‌ای با 97 سوال را برای اجرای گروهی در بین اقشار مختلف و در سطح ملی ارائه کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Religiosity measuring model and reparation of religiosity scale to Iranian population

نویسندگان [English]

  • Mohammad khodayarifard 1
  • Abbas Rahiminezhad 2
  • Bagher Ghobaribonab 3
  • Mohsen Shokoohi Yekta 4
1 University of Tehran: Tehran, Tehran, IR
2 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Science, university of Tehran, Tehran, Iran.
3
4 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study overcomes the methodological and psychometric shortcomings in formulating existing religiosity instruments, lack of provincial, regional, and national norms, and also lack of standardized method in administrating and scoring related scales. The purpose of study was to develop a standardized scale for measuring religiosity for Iranians, who live in Iran as a religious society., the structure and the content of the scale were drawn from Quran and Hadith (narratives). A theoretical model was thus defined for measuring religiosity in Iran. The theoretical model included multi-components .Based on the model pool of components and items were developed. Research design of the study was descriptive one (non-experimental), developing a measurement type, preparation religiosity scale, and measuring religiosity among Iranians throughout Iran. Statistical population of the present study included members of the Muslim families, with age range 19-60 years old from thirty provincial capital cities in Iran. The participants had to at least graduate from secondary schools and tended to complete the questionnaire. The total size of the sample included 20000 participants. In the first stage, preparation one, in terms of different schools of thoughts (Shia and Sunni), geographical variation (northern, southern, western, and eastern areas of Iran), economical status (the poor-the rich), and language, 4403 participants were selected randomly through stratified sampling method. The second stage included 15386 participants, from throughout Iran, which were selected randomly through the same method used at the first stage. The questionnaire used was included 154 items, 93 items was drawn from the Khodyari’s Religiosity Questionnaires, forms A and B (1385/2006), and the rest were developed. In preparation stage, the items were split into two sections, namely part one and part two. Then each of them was administrated on 4403 participants from twelve provinces. Factor analysis revealed eight factors. In the second stage, the two parts, namely one and two, were combined. This made up a questionnaire including 117 items. This questionnaire was administrated on 100 participants. The findings indicated that the scale had proper psychometricfeatures including construct validity, concurrent criterion validity, and also reliability by employing test-retest method. The standardized norms for total score of religiosity, and related components were presented

کلیدواژه‌ها [English]

  • religiosity scale
  • religiosity assessment model
  • Muslim religiosity scale
  • psychometric properties of scale
  • national religiosity scale
  • تاریخ دریافت: 10 اسفند 1387
  • تاریخ بازنگری: 09 دی 1393
  • تاریخ پذیرش: 10 خرداد 1389
  • تاریخ اولین انتشار: 01 آذر 1389
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1389