فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی

تدوین برنامه آموزش مهارت‌های اجتماعی به خانواده کودکان ناشنوا: اثر بخشی آن بر کاهش مشکلات رفتاری نوجوانان ناشنوای کاشت حلزون شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آیاد- ایران

چکیده

کودکان ناشنوای شدید و عمیق کاشت حلزون‌شده، علی‌رغم پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه در رشد مهارت‌های ارتباطی، در رشد مهارت‌های شخصی اجتماعی معادل همسالان شنوای خود عمل نمی‌کنند. پژوهش حاضر، با هدف تدوین برنامه ویژه آموزش مهارت‌های شخصی اجتماعی توسط والدین به این گروه از کودکان و بررسی اثربخشی این برنامه بر مشکلات رفتاری کودکان کاشت حلزون‌شده انجام شد.در این مطالعه آزمایشی، براساس ملاک‌های ورود به‌مطالعه 16 خانواده دارای نوجوان کاشت حلزون‌شده، شامل مادر و فرزند کاشت حلزون‌شده با محدوده سنی 19-12 سال که حداقل 2 سال تجربه کاشت حلزون را داشتند از بین 328 خانواده دارای نوجوانان کاشت حلزون‌شده انتخاب و به‌شکل تصادفی در دو گروه هشت نفره آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. بخش رفتاری نسخه والد مقیاس رتبه‌بندی مهارت‌های اجتماعی (SSRS) برای بررسی مشکلات رفتاری مورداستفاده قرار گرفت. برنامه تدوین‌شده شامل، مؤلفه‌های آغازگری و برقراری ارتباط، دوست‌یابی، آداب معاشرت، استفاده از زبان بدن در تعاملات، مدیریت احساسات و هیجانات، اختلاف و حل آن، ابراز خود و جرأت‌ورزی، مشارکت و همکاری، مسئولیت‌پذیری، شهروندبودن و تصمیم‌گیری مؤثر بود. به‌منظور تحلیل داده‌ها از کوواریانس چندمتغیری استفاده شد. نتایج نشان داد، آموزش برنامه مهارت‌های اجتماعی به‌خانواده نوجوانان ناشنوای کاشت حلزون‌شده منجر به‌کاهش مشکلات رفتاری درون نمود، برون نمود، پرتحرکی و همچنین مشکلات رفتاری کلی می‌شود. با توجه به اثربخشی این برنامه، بر کاهش مشکلات رفتاری نوجوانان ناشنوای کاشت حلزون‌شده، می‌تواند به‌عنوان بخشی از برنامه توانبخشی آنان موردتوجه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing of Social Skills Training Program for the mothers of Deaf Children: An assessment of its effects on Behavior Problems of Cochlear Implanted Deaf Adolescent

نویسندگان [English]

  • Saeed Hassanzadeh 1
  • Kourosh Amraei 2

1 Department of Psychology and Education of Exceptional. Faculty of Education and Psychology. University of Tehran. Tehran. Iran

2 Department of Psychology, Humanistic Science Faculty, Lorestan University, Khorramabad, Iran

چکیده [English]

Hearing impaired children having undergone cochlear implant, despite of progress in communication skills, do not have satisfactory relationships with their peers. The main purpose of this study was to design a family-oriented personal-social skills training program and to examine its effect of it’s on behavior problems of cochlear implanted individuals. In this experimental study, 16 families that have cochlear implanted adolescent were selected based on entrance criteria, including mothers and their two-year old child with cochlear implanted ranging from 12 to 19 years old, from 328 families. Consequently, they were randomly assigned to control and experimental groups. The behavioral part of Social Skills Rating Scale for measurement of behavioral problems was used. The designed program includes the onset of communication, finding friend, etiquette, use of body language in interaction, affection and emotion management, conflict and it’s solving, self-assertiveness, cooperation, responsibility, citizen and decision making. Multivariate covariance was employed in order to analyze the data. The results showed that family-oriented social skills training program reduces internalizing (F=10/33, P<0/01), externalizing (F=30/83, P<0/01), hyperactivity (F=19/41, P<0/01) and general behavior problems (F=46/14, P<0/01). The study revealed that family-oriented social skills training program is effective in decreasing the behavioral problems of cochlear implanted adolescent which can be employed to decrease behavior problems and improve social adjustment, as these skills can be an integral part of rehabilitation program.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Behavior Problems
  • Deafness
  • Cochlear Implant
امرایی، ک. (1396). برازش نقش واسطه‌ای گفتار با خود در پیش‌بینی خودتنظیمی رفتاری براساس رشد زبان و دلبستگی ایمن در کودکان کاشت حلزون‌شده شنوایی. روان‌شناسی افراد استثنایی. 7(25)، 141-121.
امرایی، ک،. حسن‌‌زاده، س،. افروز، غ. ع.، و پیرزادی، ح. (1391). تأثیر برنامۀ آموزش خانواده‌محور مهارت‏‌های اجتماعی بر افراد کاشت حلزون‌شده. شنوایی‌شناسی- دانشگاه علوم‌پزشکی تهران. 21(3)، 109-103.
بیرامی، م.، و مرادی، ع. ر. (1385). تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی بر کفایت‌اجتماعی دانش‌آموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی روا‌ن‌شناسی دانشگاه تبریز. 1(4)، 97-47.
شهیم، س. (1386). فرهنگ‌پذیری خانواده، مشکلات‌‌رفتاری و مهارت‌های ‌اجتماعی در گروهی از کودکان مهاجر ایرانی در تورنتو. پژوهش‌های روان‌شناختی. 10(2-1(پیاپی 19))، 108-93.
هومن، ح. ع. (1386). روش‌شناسی پژوهش در علوم‌رفتاری. چاپ اول. تهران: انتشارات سمت.
 
Amraei, K., Amirsalari, S., & Ajalloueyan, M. (2017). Comparison of intelligence quotients of first-and second-generation deaf children with cochlear implants. International journal of pediatric otorhinolaryngology. 92, 167-170.
Bearss, K., Johnson, C., Smith, T., Lecavalier, L., Swiezy, N., Aman, M., & Sukhodolsky, D. G. (2015). Effect of parent training vs parent education on behavioral problems in children with autism spectrum disorder: a randomized clinical trial. Jama. 313(15), 1524-1533
Bennett, K. S., & Hay, D. A. (2007). The role of family in the development of social skills in children with physical disabilities. International Journal of Disability, Development and Education. 54(4), 381-397.
Briesmeister, J. M., & Schaefer, C. E. (Eds.). (2007). Handbook of parent training: helping parents prevent and solve problem behaviors. John Wiley & Sons.
Burchell, J. L. (2013). Social Adequacy and Attachment Perspectives on the Generation of Hurt Feelings: An Investigation Using Female Community Samples (Doctoral dissertation, Australian National University).
Calderon, R. (2000). Parental involvement in deaf children's education programs as a predictor of child's language, early reading, and social-emotional development. Journal of deaf studies and deaf education. 5(2), 140-155.
Cook, C. R., Gresham, F. M., Kern, L., Barreras, R. B., Thornton, S., & Crews, S. D. (2008). Social skills training for secondary students with emotional and/or behavioral disorders: A review and analysis of the meta-analytic literature. Journal of Emotional and Behavioral Disorders. 16(3), 131-144.
Corsello, C. M. (2005). Early intervention in autism. Infants & Young Children. 18(2), 74-85.
Dogruer, S., & ortaokulu, N. (2014). Effects of parental roles in students’mathematical learning: how does the education level of parents effect their involvement? Icemst 2014. 183.
Donnon, T. (2010). Understanding How Resiliency Development Influences Adolescent Bullying and Victimization. Canadian Journal of School Psychology. 25(1), 101–113
Geers, A. E. (2002). Factors affecting the development of speech, language, and literacy in children with early cochlear implantation. Language, Speech, and Hearing Services in Schools. 33(3), 172-183.
Hassanzadeh, S., Farhadi, M., Daneshi, A., & Emamdjomeh, H. (2002). The effects of age on auditory speech perception development in cochlear-implanted prelingually deaf children. Otolaryngology-Head and Neck Surgery. 126(5), 524-527.
Kazdin, A. E. (2017). Parent management training and problem-solving skills training for child and adolescent conduct problems. Evidence-Based Psychotherapies for Children and Adolescents. 142.
Lewis, T. J., Sugai, G., & Colvin, G. (1998). Reducing problem behavior through a school-wide system of effective behavioral support: Investigation of a school-wide social skills training program and contextual interventions. School Psychology Review. 27(3), 446.
Luiselli, J. K., Cannon, B. O. M., Ellis, J. T., & Sisson, R. W. (2000). Home-based behavioral intervention for young children with autism/pervasive developmental disorder: A preliminary evaluation of outcome in relation to child age and intensity of service delivery. Autism. 4(4), 426-438.
Maag, J. W. (2006). Social skills training for students with emotional and behavioral disorders: A review of reviews. Behavioral Disorders. 32(1), 4-17.
Moeller, M. P. (2000). Early intervention and language development in children who are deaf and hard of hearing. Pediatrics. 106(3), e43-e43.
Osman, F., Flacking, R., Schon, U. K., & Klingberg-Allvin, M. (2017). A Support Program for Somali-born Parents on Children’s Behavioral Problems. Pediatrics, e20162764.
Preece, S., & Mellor, D. (2009). Learning patterns in social skills training programs: An exploratory study. Child and adolescent social work journal. 26(2), 87.
Rembar, S., Lind, O., Arnesen, H., & Helvik, A. S. (2009). Effects of cochlear implants: a qualitative study. Cochlear implants international. 10(4), 179-197.
Suarez, M. (2000). Promoting social competence in deaf students: The effect of an intervention program. Journal of deaf Studies and deaf education. 5(4), 323-333.
Symon, J. B. (2005). Expanding interventions for children with autism: Parents as trainers. Journal of Positive Behavior Interventions. 7(3), 159-173.
Thijssen, J., Vink, G., Muris, P., & de Ruiter, C. (2017). The effectiveness of parent management training-Oregon model in clinically referred children with externalizing behavior problems in The Netherlands. Child Psychiatry & Human Development. 48(1), 136-150.
Tisdelle, D. A., & Lawrence, J. S. S. (1986). Social skills training to enhance the interpersonal adjustment of a speech and hearing impaired adult. Journal of communication disorders. 19(3), 197-207.
Turner, K. M., Richard, M., & Sander, M. R. (2007). Journal of Paediatrics and Child Health. 43(6), 429-443.
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 10، شماره 1
خرداد 1398
صفحه 63-72
  • تاریخ دریافت: 25 خرداد 1397
  • تاریخ بازنگری: 27 بهمن 1397
  • تاریخ پذیرش: 01 خرداد 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 01 خرداد 1398
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1398