هم سنجی اثربخشی آموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده‌ی کودکان در سنین پیش از دبستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، ایران

2 استادیار گروه مشاوره دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه مشاوره ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

4 دانشیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، هم‌سنجی اثربخشی آموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروی مبتنی بر پذیرش‌وتعهد بر مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده کودکان در سنین پیش‌ازدبستان بود. این پژوهش، از نوع نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری یک‌ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل مادرانِ کودکان با مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده در سنین پیش‌از‌دبستان در نجف‌آباد بود. 45 نفر از مادران داوطلب پس از بررسی ملاک‌های ورود به پژوهش انتخاب و به‌صورت تصادفی در گروه‌های پژوهش گمارش شدند. مداخلات آموزشی طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای اجرا شد، در حالی که گروه کنترل در لیست انتظار قرار داشت. ابزار پژوهش، سیاهه رفتاری کودک آیبرگ (ECBI)بود. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که هر دو مداخله در مقایسه با گروه کنترل، در مراحل پس‌آزمون و پیگیری موجب کاهش نمرات مشکلات رفتاری شده ‌است. به‌علاوه میزان تأثیر آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش‌و‌تعهد به‌صورت معنادار بالاتر گزارش گردید (01/0>P). می‌توان نتیجه گرفت که مداخلات پژوهش برای کاهش مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده کودکان در سنین پیش‌ازدبستان مؤثر است و از آن‌ها می‌توان در کارگاه‌ها و مشاوره فرزندپروری به ‌منظور مدیریت مشکلات رفتاری استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the Effects of Parent Management Training and Parenting Based on Acceptance and Commitment Therapy on Externalizing Behavior Problems Among Preschool Children

نویسندگان [English]

  • Shirin Azimifar 1
  • rezvan sadat jazayeri 2
  • Maryam Fatehizade 3
  • Ahmad Abedi 4
1 Department of counselling, Faculty of Psychology & Educational sciences, University of Isfahan, Iran
2 Department of Counseling, University of Isfahan
3 Department of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Isfahan, Isfahan
4 Department of Psychology and Education of children with Special Needs, faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The present study aimed to compare the effects of parent management training and parenting acceptance and commitment therapy on externalizing behavior problems among preschool children. The research method was semi-experimental including pretest-posttest design and a control group. The research population consisted of all mothers with preschool children with externalizing behavior problems in Najafabad. The statistical sample included 45 mothers who were voluntarily selected regarding entrance criteria and randomly assigned into experimental and control groups. Independent variables were parent management training and parenting acceptance and commitment therapy that were held during 10 sessions (each session lasted 90 minutes), while the control group received no intervention. The research instrument was Eyberg´ Child Behavior Inventory. The results of the repeated measures variance analysis and Bonferroni post hoc test showed that the scores of behavior problems have decreased significantly in the experimental groups compared to the control group. Also, there was a significant difference between the effects of parenting acceptance and commitment therapy and parent management training (p<0.01). It could be concluded that parenting interventions may be helpful for children’s externalizing behavior problems and can be used for educational workshops or parenting counseling.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Parent Management Training
  • Acceptance and Commitment Therapy
  • Externalizing Behavior Problems

مراجع

برک، ل. (1381). روان‌شناسی رشد (از لقاح تا کودکی)، ترجمه یحیی سیدمحمدی. تهران: ارسباران.
پورحسین، ر.، حبیبی، م.، عاشوری، ا.، قنبری، ن.، ریاحی، ی.، و قدرتی، س. (1394). میزان شیوع اختلالات رفتاری در کودکان پیش‌دبستانی. مجله اصول بهداشت روانی. 17(5)، 234-239.
حاجی‌سیدرضی، ح.، ازخوش، م.، طهماسیان، ک.، بیات، م.، و بیگلریان، ا. (1391). معناداری اثربخشی آموزش والدین کودکان نافرمان بر روش‌های فرزندپروری مادران و مشکلات رفتاری کودکان. فصلنامه خانواده پژوهی. 8(4)، 373-391.
خباز، م.، علیزاده، ح.، دلاور، ع.، ابراهیمی قوام، ص.، رستمی، ر.، و بهجتی، ز. (1394). تأثیر برنامه آموزش علاقه اجتماعی (مادر-کودک) بر ارضای نیازهای بنیادین روان‌شناختی کودکان با اختلال نافرمانی مقابله‌ای. مجله پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 6(4)، 30-15.
خداوردیان، س.، گلشنی، ف.، امامی‌پور، س.، و کراسکیان، ا. (1395). مقایسه اثربخشی آموزش رفتاری والدین و دارودرمانی بر شدت نشانه های دانش آموزان پسر مقطع ابتدایی مبتلا به اختلال کاستی توجه/بیش‌فعالی (AD/HD) و استرس فرزندپروری در مادران آن‌ها. مجله پژوهش‌های کاربردی روا‌ن‌شناختی. 7(4)، 19-1.
ساطوریان، ع.، طهماسیان، ک.، و احمدی، م. ر. (1395). نقش ابعاد والدگری و رابطه والد-کودک در مشکلات رفتاری درونی‌سازی‌شده و برونی‌سازی‌شده کودکان. فصلنامه خانواده‌پژوهی. 12(4)، 705-683.
سلیمی سودرجانی، م.، و یوسفی، ز. (1396). تأثیر آموزش سبک‌های والدگری مبتنی بر پذیرش‌و‌تعهد به مادران بر اضطراب جدایی و نافرمانی کودکان. فصلنامه سلامت روان کودک. 4(2)، 115-104.
طالبی، ا. (1389). اثربخشی آموزش مدیریت مادرانه بر پرخاشگری کودکان و کاهش استرس مادران آن‌ها. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور.
عابدی، ا.، وکیلی‌زاد، ن.، و محسنی‌اژیه، ع. ر. (1395).لذت فرزندپروری: راهنمای کاربردی پذیرش‌وتعهد درمانی برای فرزندپروری در سال‌های اولیه کودکی. اصفهان: نشر نوشته.
عبداللهی، ا. (1394). اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش‌وتعهد بر رابطه والد-کودک، بهبود شیوه‌های فرزند‌پروری و پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی شهرستان نیشابور. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
عبداللهی، ا. (1394). اثر بخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش‌وتعهد بر رابطه والد-کودک، بهبود شیوه‌های فرزند‌پروری و پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی شهرستان نیشابور. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد روان‌شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان.
عظیمی‌فر، ش.، جزایری، ر.، فاتحی‌زاده، م.، و عابدی، ا. (1396). هم‌سنجی تأثیر اموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروری با روش درمانگری متمرکز بر پذیرش و تعهد در رابطه مادر-کودک مادران کودکان دچار مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 2(24)، 122-99.
عیسی‌نژاد، ا.، و خندان، ف. (1396). مقایسه اثربخشی آموزش فرزندپروری مثبت و مدیریت والدین بر سبک‌های والدگری مثبت و مشکلات رفتاری-هیجانی کودکان. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های مشاوره. ۱۵(۶۲)، ۹۸-۱۲۵.
قیصریه، ف. (1395). مقایسه تأثیرآموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش‌وتعهد بر سبک فرزندپروری، رابطه والد-کودک و عملکرد خانواده مادران کودکان پیش‌دبستانی.پایان‌نامه کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه اصفهان.
کجباف، م. ب.، شیرازی تهرانی، ع. ر.، میر درکیوند، ف.، و مظاهری، م. (1394). اثربخشی آموزش مدیریت رفتاری والدین بر سلامت عمومی مادران کودکان بیش‌فعال. مجله خانواده‌پژوهی. 11(41)، 122-103.
ملکشاهی، ف؛ و فرهادی، ع. (1387). بررسی شیوع مشکلات رفتاری کودکان پیش‌دبستانی شهرستان خرم‌آباد. فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. 10(3)، 65-57.
نریمانی، م.، شاهعلی، ا.، و ابوالقاسمی، ع. (1393). اثربخشی آموزش مدیریت والدین بر مشکلات رفتاری کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/نقص توجه. فصلنامه پژوهش‌های نوین روا‌ن‌شناختی. 9(36)، 154-135.
هزاردستان، ف.، موسوی مدنی، ن.، عابدی، ا.، و کنعانی، ن. (1394). راهنمای عملی درمان مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان.اصفهان: نشر نوشته.
 
Achenbach, T. M., & Rescorla, L. A. (2001). Manual for the ASEBA school age forms & profiles. Burlington, VT: University of Vermont, Research center of children.
Weis, R., Lovejoy, M. C., & Lundahi, W. (2005). Factor structure and discriminative validity of Eyberg Child Behavioral Inventory with young children. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment. 27(4), 269-278.
Biglan, A., Hayes, S. C., & Pistorello, J. (2008). Acceptance and commitment: Implications for prevention science. Prevention Science. 9(3), 139-152.
Cohrs, C. M. (2012). Efficacy of ACT components to increase effectiveness of behavioral parent training. Thesis for the degree of Master of Arts, Department of child and families, College of applied behavior analysis, UNIVERSITY of SOUTH FLORIDA.
Colallilo, S., & Johnston, C. (2016). Parenting cognition and affective outcomes following parent management training: A systematic review. Clinical Child and Family Psychology Review. 19(3), 216-235.
Conners, N. A., Edwads. M. C., & Grant, A. S. (2007). An evaluation of a Parenting class curriculum for parents of young children: parenting the strong-willed child. Journal of Child Family Studies. 16(3), 321-330.
Coyne, L. W., & Murrell, A. R. (2009). The joy of parenting: An acceptance and commitment therapy guide for effective parenting in the early years. Oakland, CA: New Harbinger.
Cunningham, C. E., & Boyle, M. H. (2002). Preschoolers at risk for attention-deficit hyperactivity disorder and oppositional defiant disorder: Family, parenting, and behavioral correlates. Journal of Abnormal Child Psychology. 30(6), 555-569.
Davidson, T. M., & Cardemil, E. V. (2009). Parent-child communication and parental involvement in Latino adolescents. Journal of Early Adolescence. 29(1), 99-121.
DeGarmo, D. S., & Forgatch, M. S. (2007). Efficacy of parent training for stepfathers: From playful spectator and polite stranger to effective step fathering. Parenting, Science and Practice. 7(4), 331-355.
DeGarmo, D. S., Patterson, G. R., & Forgatch, M. S. (2004). How do outcomes in a specified parent training intervention maintain or wane over time? Prevention Science. 5(2), 73-89.
Dempsey, J., McQuillin, S., Butler, A. M., & Axelrad, M. E. (2016). Maternal Depression and Parent Management Training Outcomes. Journal of Clinical Psychology in Medical Setting. 23(3), 240-246.
Dittman, C., Farruggia, S., Palmer, M., Sanders, M., & Keown, L. (2014). Predicting success in an online parenting intervention: The role of child, parent, and family factors. Journal of Family Psychology. 28(2), 236-243.
Fabiano, G. A., Pelham, W. E., Coles, E. K., Gnagy, E. M., Chornis-Tuscano, A., & Oconnor, B. (2009). A meta-analysis of behavior treatment for attention deficit / hyperactivity disorder. Clinical PsychologyReview. 29(2), 129-140.
Forehand, R., Lafko, N., Parent, J., & Burt, K. (2014). Is parenting the mediator of change in behavioral parent training for externalizing problems of youth? Clinical Psychology Review. 34(8), 608-619.
Gavita, O. A., Joyce, M. R., & David, D. (2011). Cognitive behavioral parent programs for the treatment of child disruptive behavior. Journal of Cognitive Psychotherapy. 25(4), 240-256.
Hauth-Charlier, S., & Clement, C. (2009). Behavioral Parent Training Programs for Parents of Children with ADHD: Practical Consideration and clinical implication. PractiquesPsychologiques. 15(4), 457-472.
Havighurst, S., Wilson, K., Harley, A., Kehoe, C., Efron, D., & Prior, M. (2013). Tuning into kids”: Reducing young children’s behavior problems using an emotion coaching parenting program. Child Psychiatry & Human Development. 44(2), 247-264.
Kazdin, A. E. (2007). Progress in treating children referred for severe aggressive and antisocial behavior. New York State Psychologist Journal. 19(5), 7-12.
LaForett, D. R., Murray, D. W., & Kollins, S. H. (2008). Psychosocial treatments for preschool aged children with attention-deficit hyperactivity disorder. Developmental Disabilities Research Review. 14(4), 300-310.
Long, N., Edwards, M. C., & Bellando, J. (2009). Parent-training interventions: treating childhood psychopathology and developmental disabilities. New York, NY: Springer.
Lundahl, B., Risser, H. J., & Lovejoy, M. (2006). A Meta-analysis of parent training: moderators and follow up effects. Clinical Psychology Review. 26(1), 86-104.
Matos, M., Bauermeister, J. J., & Bernal, G. (2009). Parent-child interaction therapy for Puerto Rican preschool children with ADHD and behavior problems: A pilot efficacy study. Family Process. 48(2), 232-252.
Nicholson, B. C., Fox, R. A., & Johnson, S. D. (2005). Parenting young children with challenging behavior. Infant and Child Development. 14(4), 425-428.
O´brien, K. M. (2011). Evaluating the effectiveness of a parent training protocol based on an Acceptance and Commitment therapy of parenting. Doctor of Philosophy dissertation, University of North Texas.
Ogden, T., & Amlund-Hagen, K. (2008). Treatment effectiveness of parent management training in Norway: A randomized controlled trial of children with conduct problems. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 76(4), 607-621.
Raftery-Helmer, J. N., Moore, P. S., Coyne, L., & Reed, K. P. (2016). Changing problematic parent–child interaction in child anxiety disorders: The promise of Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Journal of Contextual Behavioral Science. 5(1), 64-69.
Singh, N. N., Singh, A. N., Lancioni, G. E. ,Singh, J., Winton,  A. S. W., & Adkins, A. D. (2009). Mindfulness Training for Parents and Their Children With ADHD Increases the Children Compliance. Journal Child and Family Studies. Article in Press.1-10.
Snyder, J., & Patterson, G. R. (1995). Individual differences in social aggression: A test of a reinforcement model of socialization in the natural environment. Behavior Therapy. 26(2), 371-391.
Teti, D., & Cole, P. (2011). Parenting at risk: New perspectives, new approaches. Journal of Family Psychology. 25(5), 625-634.
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 10، شماره 2
شهریور 1398
صفحه 1-18

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 بهمن 1397
  • تاریخ بازنگری: 24 خرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 17 شهریور 1398
  • تاریخ اولین انتشار: 17 شهریور 1398
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار