فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی

تهیه و رواسازی برنامه پایش ازدواج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی تربیتی و مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه روش ها و برنامه‌های آموزشی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

برنامه­های توانمندسازی ازدواج، نتایج مثبت بسیاری جهت رشد و ارتقاء اعضای خانواده به­همراه دارد. هدف از این پژوهش، تهیه و رواسازی برنامه پایش ازدواج بود. روش پژوهش این مطالعه رویکرد آمیخته- اکتشافی از نوع متوالی می­باشد. درمرحله­ اول، به‌منظور شناسایی ملاک­ها، فرایندهای اجرایی و محتوایی برنامه پایش ­ازدواج، با روش مرور نظام­مند مبتنی‌بر فهرست ‌وارسی (CASP)، 45 پژوهش داخلی و خارجی مربوط به کلیدواژه­های پژوهش انتخاب شدند. پس از گردآوردی پروتکل برنامه پایش ازدواج، در مرحله دوم بعد از فن­ترجمه بازترجمه، پانزده تن از متخصصان خانواده­درمانی، زوج­درمانی­ و  هیأت­ علمی ­دانشگاه­ها، نسبت ­به­ روایی ­محتوایی (CVR)، روایی صوری و پایایی اقدام کردند. ابزارهای اندازه­گیری، پرسش‌نامه­های نقاط ­قوت ارتباطی زوجین(RMCQ-S) با 32 پرسش‌، پرسش‌نامه نقاط نگران‌کننده روابط زوج (RMCQ-C) با 43 پرسش‌ و  پرسش‌نامه حوزه­های ارتباطی پایش ازدواج (MCQ-R) با 64 پرسش‌ بود. نتایج حاکی­ از میزان قابل ­قبول ­روایی­محتوایی­ پرسش‌نامه ­نقاط­قوت ارتباطی (76/0= CVR)،  پرسش‌نامه ­نقاط نگران­کننده (71/0=CVR) و پرسش‌نامه حوزه­های ارتباطی(66/0=CVR) بود. درنتیجه، روایی محتوایی پروتکل برنامه پایش ازدواج تأیید شد. ضریب توافق کاپا در این پژوهش، 71/0 درصد توافق بین ارزیابان بود که حاکی از قابلیت اعتماد بالاست. همچنین میزان پایایی  پرسش‌نامه­های مذکور با استفاده از آلفای کرونباخ در  پرسش‌نامه نقاط قوت 85/.، نقاط نگران‌کننده 89/0 و حوزه‌های ارتباطی 81/0صدم با معیار متس‌آمورنن، نشان­ می‌دهد که میزان همسانی­ درونی بین  مؤلفه‌های برنامه از وضعیت مناسبی برخوردار است. بنابراین می­توان نتیجه­ گرفت، برنامه­ پایش ازدواج با بررسی ­­ابعاد گوناگون­ روابط­ زناشویی به­عنوان برنامه­ای پیشگیرانه و مداخله­ای-انگیزشی عمل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development and Validation of the Marriage Monitoring Program

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Bahonar 1
  • Hossein Keshavarzafshar 2
  • Keyvan Salehi 3

1 Department of Counseling, Faculty of Educational Sciences and Psychology , University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Department of Educational Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran

3 Department of Curriculum Development and Instruction Methods, Faculty of Psychology and Educational Science, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Marriage empowerment programs seem to have significant effects on the functionality of families.The purpose of this study was to develop and validate a marriage monitoring program. The research method of this study is sequential exploratory mixed-method. In the first step, 45 internal and external studies related to this research were selected to identify the criteria, executive processes, and the content of the marriage monitoring program through checklist-based systematic review (CAPS). Following the collection of the program protocol and applying the translate-retranslate technique, fifteen specialists including family therapists, couple therapists, and university professors evaluated the content validity (CVR), face validity, and reliability of the program. The measurement tools used in this process were Relationship Check-up questionnaire: areas of strength (RMCQ-S) including 32 items, Relationship Check-up questionnaire: areas of concerns (RMCQ-C) including 43 questions, and Marriage Checkup Questionnaire: Relationship domains Assessment (MCQ-R) including 64 questions. The results indicated the content validity of the Relationship Strengths questionnaire (CVR= 0.76), the Relationship Concerns questionnaire (CVR=0.71) and the Relationship domains questionnaire (CVR=0.66). The value of Kappa coefficientin in this study, was 0.71 percentage of agreement among the evaluators indicating high reliability. Also, the Cronbach's alpha for the scales used in the study was obtained in the relationship monitoring questionnaire: Areas of strength: 0.85,Areas of concern 0.89, and marriage checkup questionnaire: relationship domains assessment 0/81. The results indicated that the marriage monitoring program functions as a preventive and motivational intervention by examining different aspects of marital relationships.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Marriage monitoring
  • systematic review
  • Face validity
  • Content validity
  • Reliability
آرین فر، ن. و رسولی، ر. (1396). هم‌سنجی تأثیر زوج‌درمانی متمرکز بر هیجان با برنامه غنی‌سازی زناشویی در رضایت زناشویی. مجله مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 24، 26-3
امیدوار، ب.، فاتحی‌زاده، م. و احمدی، ا. (1388). بررسی  تأثیر آموزش پیش از ازدواج بر انتظارات زناشویی دانشجویان در آستانه ازدواج در شهر شیراز. فصل‌نامه خانواده‌پژوهی، 5(18)، 246-231.
امینی، م. و حیدری، ح. (1395). بررسی اثربخشی آموزش غنی‌سازی روابط بر ارتقاء کیفیت زندگی و رضایت زناشویی دانشجویان متاهل، دوفصل‌نامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 7(2)، 26-3
اولسون، د. و اولسون، آ. (1391). بازبینی روابط همسران، ترجمه: شکوه نوابی‌نژاد و مهرنوش دارینی. تهران: نشر دانژه.
 
بازرگان، ع. (1395). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته، تهران: نشر دیدار.
 
بیابانگرد، ا. (1392). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: نشر دوران.
 
پیرساقی، ف. (1396). شناسایی شاخص‌های ارتباط زناشویی کارآمد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.
حاتمی، ح.؛ رضوی، م.؛ افتخاراردبیلی، ح. و مجلسی، ف. (1392). کتاب جامع بهداشت عمومی، تهران: دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.
 
خمسه، ا. (1388). راهبردهای جدید در زوج‌درمانی، تهران: نشر ارجمند با همکاری نسل فردا.
 
رحمتی، م. (1397). اثربخشی مهارت‌های غنی‌سازی روابط زوجین  مبتنی‌بر طرح تایم بر سازگاری زنان دارای ازدواج زودهنگام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بجنورد.
رضوی، ح.؛ جزایری، ر.؛ احمدی، ا. و اعتمادی، ع. (1397). تأثیر برنامه آماده‌سازی پیش از ازدواج براساس مدل اولسون بر رضایت زناشویی زوج‌ها در دوران عقد. مجله پژوهش‌های مشاوره، 67، 19-4.
طلایی‌زاده، ف.  و بختیارپور، س. (1395). رابطه رضایت زناشویی و رضایت جنسی با سلامت روان زوجین، مجله اندیشه و رفتار، 10(4)، 48-37
عمیدپور، ش.؛ عطاری، ی. و حمید، ن. (1394). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی به شیوه شناختی رفتاری بر نقش افزایش صمیمیت و کاهش تعارضات زناشویی زوجین. مجله علمی- پزشکی جندی‌شاپور، 14(2)، 229-223.
فتحی آشتیانی، ع. و احمدی، خ. (1383). بررسی ازدواج‌های موفق و ناموفق در بین دانشجویان، دوماهنامه دانشور رفتار، 11(7)،  16-9.
فضل‌اللهی، ز. (1397). مقایسه تعهد زناشویی، خودکنترلی و کیفیت زندگی در زنان عادی و مورد مشاوره قبل از ازدواج، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
 
محسن‌زاده، ف.؛  محمدنظری، ع. و عارفی، م. (1390). مطالعه کیفی عوامل نارضایتی زناشویی و اقدام به طلاق (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه). مطالعات راهبردی زنان، (53)، 7 -4.
مستوفی سرکاری، ا.؛  قمری، م.  و حسینیان، س. (1398). مقایسه اثربخشی آموزش روانی براساس الگوی مک مستر و السون در انسجام خانواده معلمان زن. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، 37، 120-99.
یزدان‌پناه، ی. (1397). اثربخشی برنامه غنی‌سازی ارتباط زناشویی بر افزایش صمیمیت و امیدواری زوجین دارای فرزند معلول، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
Almasi, A; Akuchekian, S.H, Maracy, M.R. (2013). Religious Cognitive- Behavior Therapy (RCBT) on Marital Satisfaction OCD patients, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84, 504-508
Cigrang, J. A., Cordova, J. V., Gray, T. D., Najera, E., Hawrilenko, M., Pinkley, C., Nielsen, M., Tatum, J., & Redd, K. (2016). The Marriage Checkup: Adapting and Implementing a Brief Relationship Intervention for Military Couples. Cognitive and Behavioral Practice. 23(4), 561-570.
 
Coombs, R. (1991). Marital status and personal wellbeing: A literature Review. Family Relations, 40(1), 97-102
Cordova, J. V. (2014). The Marriage Checkup practitioner’s guide: Promoting lifelong relationship health. Washington, DC: American Psychological Association.
Cordova, J. V., Scott, R. L., Dorian, M., Mirgain, S., Yaeger, D., & Groot, A. (2005). The marriage checkup: A motivational interviewing approach to the promotion of marital health with couples at-risk for relationship deterioration.  Behavior Therapy, 36(4), 301–310.
Dush, C., Taylor, M., & Kroeger, R. (2008). Marital Happiness and Psychological Well-Being across the Life course. Family relations, 57(2), 1- 23.
Doss, B. D., Atkins, D. C., & Christensen, A. (2003). Who’s dragging their feet? Husbands and wives seeking marital therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 29(2), 165–177.
Erwin, B. R. (2008). A Comparison of the Marriage Checkup and Traditional Marital Therapy: Examining Distress Levels at Intake for Student Couples, Brigham Young University.
Fleming, C. J. E., & Cordova, J. V. (2012). Predicting relationship help seeking prior to a marriage checkup, Journal Family Relations, 61(1), 90–100.
Fowers, B. J., & Olson, D. H. (1989). Enrich marital inventory: a discriminant validity and cross-validity assessment. Journal of marital and family therapy, 15(1), 65-79.
Finn, S. E., & Butcher, J. N. (1991). clinical objective personality assessment. In M. Hersen, A. e. Kazdin, & A. s. Bellack (eds.), The clinical psychology handbook (2nd ed. 362–374). New York, Pergamon Press 
Gee, C. B., Scott, R. L., Castellani, A. M., & Cordova, J. V. (2002). Predicting 2-year marital satisfaction from partners’ reaction to a marriage checkup. Journal of Marital and Family Therapy, 28(4), 399-407.
Gordon, K. C., Cordova, J. V., Roberson, N. E., Miller, M., Gray, T., Lenger. K. A., Hawrilenko. M., & Martin, K. (2019). An Implementation Study of Relationship Checkups as Home Visitations for Low-Income At-Risk Couples, Journal Family Process, 58(1), 247-265.
Gottman, J. M., & Gottman, J. S. (2006). Ten lessons to transform your marriage. New York: Three Rivers Press.
https://www.sabteahval.ir/avej/Page.aspx?mId=49826&ID=3257&Page=Magazines/SquareshowMagazine. 21/06/2020
Johnson, C. A., Stanley, S. M., Glenn, N. D., Amato, P. R., Nock, S. L., Markman, H. J., &  Dion, M. R. (2002). Marriage in Oklahoma: 2001 baseline statewide survey on marriage and divorce (S02096 OKDHS) Oklahoma City: Oklahoma Department of Human Services.
Momeni, J.M., Soveyzi, R. & Mousavi, M.R. (2014). The Effectiveness of Skills Training of Improving Marital Relationships on Increasing Intimacy and Personal Well-Being of Women, Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 4(8), PP.208-216.
Morrill, M. I., Fleming, C. J. E., Harp, A. G., Sollenberger, J. W., Darling, E. V., & Cordova, J. V. (2011). The Marriage Checkup: Increasing access to marital health care. Family Process, 50(4), 471–485.
Nancy, J. S. (2007). Communication and Intimacy. www.nancy Jane Smith.com
Olson, D. H.  (2000). Circumplex model of marital and family systems. The Association for Family Therapy and Systemic Practice, 22, 144-167.
Russell L. (2010). Mental health care services in primary care: Tackling the issues in the context of health care reform. Center for American Progress.
Trillingsgaard, T., Fentz, H.N., Hawrilenko, M., & Cordova, J.V. (2016).A randomized controlled trial of the Marriage Checkup adapted for private practice,
Department of Psychology and Behavioural Sciences, School of Business and Social Sciences, Aarhus University, Clark University.
Wolcott, I. H. (1986). Seeking help for marital problems before separation. Australian Journal of Sex, Marriage & Family,7(3),154–164.
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 11، شماره 2
شهریور 1399
صفحه 121-141
  • تاریخ دریافت: 16 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 17 دی 1398
  • تاریخ پذیرش: 16 مرداد 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 01 شهریور 1399
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1399