طراحی و تدوین برنامه مداخله روان‌شناختی خانواده‌محور: ارزیابی اثربخشی در رضامندی زوجیت والدین شاغل دارای نوجوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی / دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

2 استاد ممتاز گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار گروه مشاوره و روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 استادیار گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی ، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان اثربخشی برنامه مداخله روان­شناختی خانواده­محور، در رضامندی زوجیت والدین شاغلی است که فرزند نوجوان دارند.  روش پژوهش بر حسب هدف، کاربردی و بر حسب گرد‌آوری اطلاعات، شبه‌آزمایشی طرح دوگروهی ناهمسان با پیش‌آزمون و پس‌آزمون،  با گروه گواه است. برای جامعه آماری، 30 نفر از والدین شاغل در یک سازمان دولتی که حداقل دارای یک فرزند 11-16 ساله بودند، با روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب و به­صورت تصادفی به دو گروه مساوی آزمایشی و گواه، تقسیم شدند. گروه آزمایش طی برنامه مداخله روان­شناختی 12 جلسه­ آموزش گروهی، هفته­ای یک جلسه و هر جلسه 90 دقیقه قرار گرفت. گروه گواه هیچ مداخله­ای دریافت نکرد. ابزارهای این پژوهش، پرسش‌نامه  محقق­ساخته ویژگی‌های جمعیت­شناختی، پرسش‌نامه  محقق­ساخته نیازسنجی و مقیاس رضامندی زوجیت افروز(1390)(AMSS) است . تحلیل داده­‌ها نیز به روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره از نوع اندازه­گیری­های مکرر، انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که بین گروه‌های آزمایش و گواه در میزان رضامندی زوجیت، تفاوت معناداری وجود دارد (05/0> P). همچنین برنامه مداخله تدوین‌شده باعث ارتقای رضامندی زوجیت در تمام خرده­مقیاس‌ها شده و این نتایج در پیگیری سه‌ماهه نیز پایدار بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Planning and Developing a Family-Based Psychological Intervention: Evaluating Impact on the Marital Satisfaction in Employed Parents with Adolescent Children

نویسندگان [English]

  • Narges Zainali 1
  • Gholam ali Afrooz 2
  • Masoud Lavasani 3
  • Sogand Ghasemzadeh 4
1 PhD student, psychology of exceptional children, Islamic Azad University.Science and Research Branch of Tehran, Iran
2 psychology and Educational Science Faculty, University of Tehran,Tehran, Iran
3 psychology and Educational Science Faculty, University of Tehran,Tehran, Iran
4 psychology and Educational Science Faculty, University of Tehran,Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to evaluate the impact of the family-based psychological intervention program on the marital satisfaction of employed parents with adolescent children. The research method build on quasi-experimental, (experimental and control groups with with pre-test and post-test). A total of 30 employed parents working in a governmental organization, with having at least one child between 11-16 years, were selected and randomly assigned into two equal experimental and control groups. The experimental group was trained with the psychological intervention program, consisting of 12 sessions of group training (90 minutes once a week).The control group did not receive any interventions during this period. The research tools were Demographic characteristics questionnaire, Needs Assessment and Afrooz Marital Satisfaction Scale (2010) (AMSS). Data analysis was done by repeated ـ measures MANCOVA. The results of the study showed that there was a significant difference between the experimental and control groups in the level of satisfaction of paired (P <0.05) and the intervention program The compilation improved the parity satisfaction of all sub-scales, and these results were sustained in three-month follow-ups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family-Based
  • Marital Satisfaction
  • Employed Parents

مراجع

افروز، غ. ع. (1393). روان‌شناسی ازدواج و شکوه همسری. تهران: دانشگاه تهران.
افروز، غ. ع. (1387). روان‌شناسی خانواده: همسران برتر. تهران: انجمن اولیا و مربیان.
افروز، غ. ع.، و قدرتی، م. (1390). ساخت و هنجاریابی مقیاس رضایتمندی همسران افروز (فرم کوتاه). مجله‌ی روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشکده‌ی روا‌ن‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. 1، 16-3.

امانی، ا.، و لطافتی‌بریس، ر. (1392). اثربخشی آموزش گروهی مهارت­های ارتباطی بر کاهش تعارضات زناشویی زوجین. دوفصل‌نامه‌ی روان‌شناسی کاربردی. 3(2)، 36-17.

دالوند، ح.، رصافیانی، م.، و باقری، ح. (1393). مروری بر رویکرد خانواده محور. مجله‌ی علمی- پژوهشی توان‌بخشی نوین. 8(1)، 8-1.

شوشتری، م.، عابدی، ا.، خالدیان، م.، و کرمی باغطیفونی، ز. (1393). مقایسه‌ی اثربخشی مداخله‌های آموزشی روان‌شناختی والدین‌محور، کودک‌محور و ترکیبی بر کاهش نشانه‌های اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی. تحقیقات علوم رفتاری. (12)3، 390-380.
فرامرزی، س.، و افروز، غ. ع. (1388). تأثیر مداخلات بهنگام روان‌شناختی و آموزش خانواده‌محور بر سلامت روانی پدران دارای فرزند با نشانگان داون. روان‌شناسی. 13(3)، 288-272.
فضیلتی، م.، افروز. غ. ع.، علیپور، ا.، و حنطوش‌زاده، ص. (1396). ارزیابی اثربخشی مئاخلات روان‌شناختی خانواده‌محور بر رضامندی زوجیت در مادران باردار و وزن تولد نوزادان ایشان. فصل‌نامه‌ی علمی پژوهشی روان‌شناسی سلامت. 6(3)، 118-135.
قاسم‌زاده س.، افروز غ. ع.، به‌پژوه ا.، و شکوهی‌یکتا، م. (1396) . اثربخشی روان‌درمانی مبتنی بر غنی‌سازی روابط درون خانوادگی بر مهارت فرزندپروری مادران و نشانه‌های بالینی کودکان با اختلال رفتاری. فصل‌نامه‌ی مطالعات روان‌شناختی. 13(1)، 24-7.
قدرتی میرکوهی، م.، افروز، غ. ع.، شریفی، ح. پ.، و اژه‌ای، ج. (1388). بررسی رابطه‌ی محیط آموزشگاهی و هوش با خلاقیت دانش­آموزان دختر و پسر تیزهوش. فصل‌نامه‌ی رهبری و مدیریت آموزشی. 7(16)، 124-109.
کلینکه، ک. (1395). مجموعه‌ی کامل مهارت­های زندگی. ترجمه‌ی شهرام محمدخانی. تهران: رسانه‌ی تخصصی.
محبی، م. (1390). بررسی عملی بودن، اعتبار، روایی مقیاس رضایت‌مندی زوجیت افروز بین معلمان متأهل زن در شهر تهران و رابطه‌ی آن با سبک‌های تفکر. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد روان‌سنجی تهران، دانشکده‌ی روان‌شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
مظهری، م.، زهراکار، ک.، شاکرمی م.، داورنیا، رضا.، و عبداله‌زاده، ع. (1395). تأثیر برنامه‌ی غنی‌سازی ارتباط بر کاهش تعارضات زناشویی زوج‌های هر دو شاغل. نشریه‌ی پرستاری ایران. 29(102)، 44-32.
مک کی، م.، فنینگ، پ.، و پالک، ک. (1395). مهارت­های زندگی زناشویی. ترجمه‌ی شهرام محمدخانی و قدرت عابدی. تهران: ابن‌سینا.
نوری‌پور لیاولی، ر.، زاده‌محمدی، ع.، دسترس. م.، و سرگلزایی. م. (1393). اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر ارتقا عزت‌نفس و رضایت زناشویی معتادان در حال ترک. فصل‌نامه‌ی اعتیادپژوهی سوء‌مصرف مواد. 8(29)،
37-48.
References
Astrom, M., Asplund, K., & Astrom, T. (2013). Psychosocial function and life satisfaction after stroke. Stroke. 23(4), 527-531.
Casten, M. K. (2004). Marital functioning and communication in a clinical sample of social anxiety disorder clients. Journal of Marital and Family. 28(3), 252-270.
Demerouti, E., Bakker, A. B., & Bulters, A. J. (2004). The loss spiral of work pressure, work–home interference and exhaustion: Reciprocal relations in a three-wave study. Journal of Vocational Behavior. 64(1), 131-149.
Demerouti, E., Bakker, A. B., & Schaufeli, W. B. (2005). Spillover and crossover of exhaustion and life satisfaction among dual-earner parents. Journal of Vocational Behavior. 67(2), 266-289.
Ghasemzadeh, S., Afrooz, Gh. A., Beh-Pajooh, A., & Shokoohi-Yekta, M. (2019). Effect of family-based intervention program on parenting skills of mothers and clinical symptoms of children with behavioral disorder. Journal of Research and Health. 9(2), 156-168.
Joaning, H. (2009). The long term effects of the couple communication program. Journal of Marital & Family Therapy. 8(4), 463-468.
Khalatbari, J., Ghorbanshiroudi, Sh., Nazari, K., Bazleh, N., & Safaryazdi, N. (2013). The relationship between marital satisfaction (based on religious criteria) and emotional stability. Procedia Social and Behavioral Sceinces. 84, 869-873.
Lavner, J. A., Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2016). Does couple’s communication predict marital satisfaction predict communication? Journal of Marriage and Family. 78(3), 680-694.
Liddle, H. A., Rowe, C. L., Dakof, G. A., Ungaro, R. A., & Henderson, C. E. (2006). Early intervention for adolescent substance abuse: pretreatment to post treatment outcomes of a randomized clinical trial comparing multidimensional family therapy and peer group treatment. Journal of Psychoactive Drugs. 36(1), 49-63.
Lowe, R. (2004). Family therapy. London: SAGE publications.
Mazhari, M., Zahrakar, K., Shahkarami, M., Davarnia, Matthews, R. A., Del Priore, R. E., Acitelli, L. K., & Barnes-Farrell, J. L. (2006). Work-to-relationship conflict: crossover effects in dual-earner couples. Journal of Occupational Health Psychology. 11(3), 228-240.
Iversen, M. D., Shimmel, J. P., Ciacera, S. L., & Prabhakar, M. (2003). Creating a family-centered approach to early intervention services: perceptions of parents and professionals. Pediatric physical therapy: the official publication of the Section on Pediatrics of the American Physical Therapy Association. 15(1), 23–31.
Oltmanns, T. F., Emery, R. E. (2012). Abnormal Psychology. Pearson Publication. USA.
Rezaee, M., & Foruzandeh, E. (2016). Effectiveness of family life education on marital satisfaction of couples attending counseling center in Isfahan city. International Journal of Educational & Psychological Researches. 2(1), 54- 59.
Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi‐sample study. Journal of organizational Behavior. 25(3), 293-315.
Shimazu, A., Demerouti, E., Bakker, A. B., Shimada, K., & Kawakami, N. (2008). Work aholism and well-being among Japanese dual-earner couples: A spillover-crossover perspective. Social Science & Medicine. 73(3), 399-409.
Stephens, E. (2008). A case formulation approach to cognitive behavioral therapy. PCI College & Center for sexual addiction.
Takeuchi, R., Yun, S., & Tesluk, P. E. (2002). An examination of crossover and spillover effects of spousal and expatriate cross-cultural adjustment on expatriate outcomes. Journal of Applied Psychology. 87(4), 655-666.
Twenge, J. M., Campbell, W. K., & Foster, A. (2003). Parenthood and Marital Satisfaction: A Meta-Analytic Review. Journal of Marriage and Family. 65, 574–583.
Victoria, L. B. (2008). Does marriage and relationship education improve couples’ communication? A Meta analytic study. Department of Marriage, Family and Human Development. Brigham Young University.
Waldinger, R. J., Schulz, M. S., Haver, S. T., & Allen, j. P. (2004). Reading others emotion: The role of intuitive judgments in predicting marital satisfaction, quality and stability. Journal of Family Psychology. 18, 58-71.
Yalchin, B. M., & Karahan, T. F. (2007). Effects of a couple communication program on marital adjustment. JAM Board FAM Med. 20(1), 36-44.
The Civil Registration. Divorce. URL: https:// www.sabteahval.ir
 
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 11، شماره 2
شهریور 1399
صفحه 23-41

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 تیر 1397
  • تاریخ بازنگری: 24 مهر 1397
  • تاریخ پذیرش: 23 مرداد 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 01 شهریور 1399
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار