مقایسه اثربخشی توان‌بخشی تقویت توجه و تقویت حافظه بر سیالی کلامی و سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموزان نارساخوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران

2 دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، ، واحد نیشابور، نیشابور، ایران

3 استادیار گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قوچان، قوچان، ایران

4 استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نیشابور، نیشابور، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی توان‌بخشی تقویت توجه و تقویت حافظه بر سیالی کلامی و سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموزان نارساخوان بود. این مطالعه کمّی برحسب هدف کاربردی و روش گرد آوری میدانی بود که به روش نیمه‌آزمایشی صورت گرفت. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان (150 نفر؛ 70 دختر و 80 پسر) نارساخوان مراجعه‌کننده به مرکز اختلالات یادگیری خیامی شهر نیشابور در نیمه اول سال 1398 بود. نمونه آماری (43 نفر؛ 21 دختر و 22 پسر) به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و در سه گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 14 نفر). شرکت‌کنندگان با کمک پرسشنامه‌های استاندارد خواندن و نارساخوانی نما (جهت ارزیابی نارساخوانی)، آزمون نشانه‌های حروف و نشانه‌های مقوله سیالی کلامی (جهت ارزیابی سیالی کلامی) و مقیاس هوش وکسلر کودکان (WISC) در مرحله قبل- بعد و سه ماه بعد مورد آزمون قرار گرفتند. سپس، متغیرهای مستقل برای دو گروه آزمایش اجرا شد. داده‌ها براساس تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر در نرم‌افزار 24-SPSS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. در پایان دوره درمان و سه ماه بعدازآن، شرکت‌کنندگان مورد پس‌آزمون و آزمون پیگیری قرار گرفتند. نتایج نشان داد در سیالی کلامی گروه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت توجه با تفاوت میانگین 92/13 و رویکرد توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت حافظه کاری با تفاوت میانگین 34/8 با گروه کنترل تفاوت معنادار نشان دادند (05/0<P). در خصوص سرعت پردازش اطلاعات گروه توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت توجه با تفاوت میانگین 65/9 و رویکرد توان‌بخشی شناختی مبتنی بر تقویت حافظه کاری با تفاوت میانگین 99/11 با گروه کنترل تفاوت معنادار داشت (05/0<P)؛ بنابراین براساس یافته‌ها، توان‌بخشی شناختی مبتنی بر توجه و تقویت حافظه کاری در بهبود سیالی کلامی و سرعت پردازش اطلاعات در دانش آموزان نارساخوان اثربخش هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparing the Effectiveness of Attention Amplification and Memory Amplification on Verbal Fluency and Information Processing Speed in Students with Dyslexia

نویسندگان [English]

  • Hamidreza Mahrooghi 1
  • Hassan Tozandehjani 2
  • Hamid Nejat 3
  • Zahra Bagherzadeh Gholmakani 4
1 Ph.D. Student of Psychology, Department of Psychology, School of Humanities, Neyshabur Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran
2 Department of psychology, ,Neyshabur Research Branch, Islamic Azad University, Neyshabur, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Quchan Branch, Islamic Azad University, Quchan, Iran
4 Assistant Professor, Department of Psychology, School of Humanities, Neyshabur Branch, Islamic Azad University,Neyshabur, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to compare the effectiveness of attention amplification and memory amplification on verbal fluency and information processing speed students with dyslexia. This semi-experimental research was an applicable study according to the aim of the study. The population included all dyslexic students referred to the Learning Disorder Center of Khayami in Neyshabur City during March-September 2019 (n=150, girl=70, and boy=80). A sample (n=43, girl=21, boy=22) was selected using available sampling method, and were randomly divided into three groups of attention amplification (n=14), memory amplification (n=14), and control (n=14) groups. Participants were evaluated with both standard reading and dyslexia questionnaires of NAMA (for dyslexia assessment), the letters and signs test (for verbal fluency assessment), and Wechsler Scale (WISC) in pre-post and post-test phase, and also 3 months following the intervention. Data were analyzed using repeated measures ANCOVA in SPSS20 software. In verbal fluency, results showed significant difference in attention- amplification group with a mean difference of 13.92; and in the memory-amplification group with a mean difference of 8.34 compared to the control group (P <0.05). There was a significant difference between the speed of information processing in attention-amplification with a mean difference of 9.65; and memory-amplification with a mean difference of 11.99 compared to the control group (P <0.05). Therefore, according to the findings, attention and memory amplification programs seem to be effective in improving verbal fluency and information processing speed in student with dyslexia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attention
  • Working Memory
  • Verbal Fluency
  • Information Processing Speed
  • Dyslexia

مراجع

امانی، ا.، مظاهری، م.، و نجاتی، و. (1396). اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر کارکردهای اجرایی نوجوانان. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 27(147)، 138-126.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا (1397). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5). ترجمه مهدی گنجی. تهران: ساوالان.
اهرمی، ر.، شوشتری، م.، گلشنی منزه، ف.، و کمرزرین، ح. (1390). اثربخشی آموزش دقت بر توانایی خواندن دانش‌آموزان نارساخوان دختر پایه سوم ابتدایی شهر اصفهان. روان‌شناسی کودکان استثنائی. 1(3)، 155-139.
باعزت، ف.، و نوری‌زاده، ن. (1397). تأثیر بسته آموزشی- شناختی دانشگاه یوتا بر ابعاد توجه پایدار، انتخابی و انتقالی کودکان خردسال. فصلنامه سلامت روان کودک. 5(3)، 68-58.
بیابان‌گرد، ا. (1398). روان‌شناسی تربیتی. (روان‌شناسی آموزش و یادگیری). چاپ هشتم. تهران: ویرایش.
حسینی، م.، مرادی، ع.، کرمی نوری، ر.، حسنی، ج.، و پرهون، هـ. (1395) بررسی اعتبار و روایی عاملی آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). فصلنامه تازه‌های علوم شناختی. 18(1)، 34-22.
ساعد، ا.، روشن، ر.، و مرادی، ع. (1387). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس حافظه وکسلر- نسخه سوم در دانشجویان، دانشور رفتار. 15(31)، 10-1.
سرشکی، ا. ف.، یادگاری، ف.، و کنعانی، ز. (1395). اثربخشی آموزش توجه بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان. فصلنامه روان‌شناسی شناختی. 4(4)، 54-42.
شاه‌محمدی، م.، انتصارفومنی، غ.، حجازی، م.، و اسدزاده، ح. (1398). تأثیر برنامه آموزشی توان‌بخشی شناختی بر هوش غیرکلامی، توجه و تمرکز و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ریاضی. فصلنامه سلامت روان کودک. ۶(۲)، ۱۰۶-93.
فتحی‌آشتیانی، م.، اخوان‌تفتی، م.، و خادمی، م. (1395). اثربخشی آموزش شناختی سرعت پردازش و حافظه کاری کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی. 12(41)، 141-125.
کرمی‌نوری، ر.، و مرادی، ع. (1387). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). تهران: جهاد دانشگاهی.
محمودپور، آ. (1395). روش‌ها و راهبردهای تقویت دقت و توجه ویژه دانش‌آموزان دوره ابتدایی «به همراه تمرین‌های دقت و توجه». تهران: منادی تربیت
محمودپور، آ. (1397). روش‌ها و راهبردهای تقویت حافظه «به همراه تمرین‌های حافظه». تهران: مدرسه.
نظری، س.، و سیاحی، ح. (1393). مقایسه سیالی کلامی آوایی و معنایی در دانش‌آموزان مبتلا به نارساخوانی. نشریه تعلیم‌وتربیت استثنائی. 14(2)، 24-18.
نهروانیان، پ.، عسگری، پ. ف.، درتاج، ف.، نادری، ف.، و بختیارپور، س. (1397). تأثیر آموزش شناختی بر حافظه کاری و توجه متمرکز کودکان مضطرب. مجله پژوهش در نظام‌های آموزشی. 21(40)، 14-9.
یارمحمدیان، ا.، قمرانی، ا.، سیفی، ز.، و ارفع، م. (1394). اثربخشی آموزش راهبردهای شناختی بر حافظه، عملکرد خواندن و سرعت پردازش اطلاعات دانش‌آموزان نارساخوان. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(4)، 117-110.
Adubasim, I. (2018). Improving Working Memory and Processing Speed of Students with Dyslexia in Nigeria. Journal of Education and Entrepreneurship. 5(2), 103-123.
Alloway, T. P., Wootan, S., & Deane, P. (2014). Investigating working memory and sustained attention in dyslexic adults. International Journal of Educational Research. 67, 11-17.
Avtzon, S. A. (2012). Effect of neuroscience based cognitive skill training on growth of cognitive deficits associated with learning disabilities in children grades.2-4. [PhD thesis]. Minneapolis: College of Education, Walden University.
Baddeley, A. (2018). Exploring working memory. Thrd avenue. NewYork: Oxford University Press.
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology. 64, 135-168.
Kim, S. J., & Park, E. H. (2018). Relationship of Working Memory, Processing Speed, and Fluid Reasoning in Psychiatric Patients. Psychiatry Investigation. 15(12), 1154-1161.
Lezak, M. D. (2010). Neuropsychological Assessment. 3rd ed. NewYork: Oxford University Press.
Liu, Y., Zhang, F., Wang, Z., Cao, L., Wang, J., Na, A., ... & Zhao, X. (2016). Overgeneral autobiographical memory at baseline predicts depressive symptoms at follow-up in patients with first-episode depression. Psychiatry Research. 243, 123-127.
Maehler, C., & Schuchardt, K. (2016). Working memory in children with specific learning disorders and/or attention deficits. Learning and Individual Differences. 49(1), 341-347
Meijer, K. A., Van Geest, Q., Eijlers, A. J. C., Geurts, J., Schoonheim, M. M., & Hulst, H. E. (2018). Is impaired information processing speed a matter of structural or functional damage in MS? NeuroImage: Clinical. 20, 844-850.
Molinari, M., & Leggio, M. (2016). Cerebellum and verbal fluency (phonological and semantic). In The linguistic cerebellum (pp. 63-80). Academic Press.
Moll, K., Gobel, S., Gooch, D., Landrel, K., & Snowing, M. (2016). Cognitive Risk Factors for Specific learning disorders: Processing Speed, Temporal Processing, and Working Memory. Journal of Learning Disabilities. 49(3), 272-281.
Serniclaes., W. G., & Sprenger-Charolles, L. (2015). Review of neural rehabilitation programs for dyslexia: how can an allophonic system be changed into a phonemic one? Frontiers in Psychologhy. 6(1), 190-199.
Shiran, A., & Breznitz, Z. (2011). The effect of cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers. Journal of Neurolinguistics. 24(5), 524-537.
Watson, S. M., Gable, R. A., & Morin, L. L. (2016). The role of executive functions in classroom instruction of students with learning disabilities. International Journal of School and Cognitive Psychology. 3(167), 1-11.
Wiseheart, R., & Altmann, L. J. (2018). Spoken sentence production in college students with dyslexia: Working memory and vocabulary effects. International Journal of language & Communication Disorders. 53(2), 355-369.
Wout, F., Donnell, O., & Jarrold, C. (2019). An investigation of children’s working memory capacity for task rules. Cognitive Development. 51(2), 14-31.
Xiu, L., Zhou, R., & Jiang, Y. (2016). Working memory training improves emotion regulation ability: Evidence from HRV. Journal Physiology & Behavior. 155(1), 25-29.
Zuk, J., Perdue, M. V., Becker, B., Yu, X., Chang, M., Raschle, N. M., & Gaab, N. (2018). Neural correlates of phonological processing: Disrupted in children with dyslexia and enhanced in musically trained children. Developmental Cognitive Neuroscience. 34, 82-91.
 
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 11، شماره 3
آذر 1399
صفحه 179-191

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 29 بهمن 1398
  • تاریخ پذیرش: 12 اردیبهشت 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 05 آبان 1399
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار