اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر شفقت به خود بر مشکلات رفتاری و خودپنداره کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی

مدحی, محمد; قمرانی, امیر

doi:10.22059/japr.2020.294440.643402

اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر شفقت به خود بر مشکلات رفتاری و خودپنداره کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان. اصفهان،ایران

² استادیار گروه آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان.اصفهان، ایران

10.22059/japr.2020.294440.643402

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی آموزش فرزندپروری مبتنی بر شفقت به خود بر مشکلات رفتاری و خودپنداره کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی بود. روش مطالعه برحسب گردآوری اطلاعات، آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری بود. جامعه آماری شامل مادران دارای کودک نارسایی های ذهنی و تحولی شهر قم در سال تحصیلی 97-1396 بود. نخست، آزمودنی‌ها بر اساس ملاک‌های ورود غربال شدند، سپس30 مادر کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی انتخاب‌شده و به‌طور تصادفی در گروه‌های آزمایشی و کنترل جای گرفتند (هر گروه 15 نفر). مادران در گروه آزمایشی هشت جلسه مداخله دریافت کردند و گروه کنترل، مداخله‌ای دریافت نکردند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه مشکلات رفتاری نقاط قوت و ضعف (SDQ) و مقیاس عزت نفس رزنبرگ (SES) بود که در هر سه مرحله برای آزمودنی‌ها اجرا شدند. تحلیل داده‌ها در نرم افزار 20-SPSS و با استفاده از تحلیل واریانس با تکرار سنجش نشان داد که در متغیرهای مشکلات رفتاری و خودپنداره کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی، بین دو گروه آزمایشی و گروه کنترل تفاوت معناداری وجود دارد. با استناد به یافته ها، مشخص شد که فرزندپروری مبتنی بر شفقت برنامه‌ای مؤثر برای مادران کودکان با نارسایی های ذهنی و تحولی است که این امر، می تواند مشکلات رفتاری این کودکان را کاهش و خودپنداره آنان را بهبود بخشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Self-Compassion-Based Parenting Training on Behavioral Problems and Self-Concept in Children with Intellectual and Developmental Disability

نویسندگان [English]

Mohamad Madhi ¹
Amir Ghamarani ²

¹ Department of Psychology of Children with Special Needs, University of Isfahan, Isfahan, Iran

² Department of Psychology and Education of Children with Special Needs, Isfahan University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The present study aimed to investigate the effectiveness of self- compassion-based parenting training on behavioral problems and self-concept challenges in children with intellectual and developmental disabilities (IDD) by using a pretest, posttest, and follow-up experimental research design. The statistical population included all mothers who had IDD children and were living in Qom in the academic year of 2017-2018. First, the subjects were screened on the basis of inclusion criteria, then 30 participants were selected and randomly assigned to the experimental and control group (15 subjects in each group). Mothers in the experimental group received 8 sessions of intervention, and the control group received no intervention. Research instruments used in this research were the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) and Rosenberg self-esteem scale (SES). The scales were administered to the subjects in all three stages. The results were analyzed using the repeated measures ANOVA method, and showed that there was a significant difference between the experimental group and the control group in terms of the variables related to behavioral problems and self-concept in children with IDD. According to the results, compassion-based parenting education seems to be an effective intervention for improving the parenting skills of mothers who have children with intellectual and developmental disability by reducing their behavioral problems and having a positive effect on their self-concept.

کلیدواژه‌ها [English]

Self-Compassion-Based Parenting
Behavioral Problems
Self-Concept
Intellectual and Developmental Disabilities

مراجع

اصلانی، خ.، وارسته، م.، و امان‌الهی، ع. (1395). اثربخشی آموزش برنامه والدگری مثبت بر کیفیت تعامل والد- کودک. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 7(28)، 201-183.

بشلیده، ک.، یوسفی.، حقیقی، ج.، و بهروزی، ن (1391). بررسی ساختار عاملی مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ با سه شکل واژه‌پردازی مثبت، منفی و نیمی از ماده‌ها مثبت و نیمی منفی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. مطالعات روان‌شناسی تربیتی. بهار و تابستان 1391، 9(15)، 50-41.

تهرانی‌دوست، م.، شهریور، ز.، پاکباز، ب.، رضایی، آ.، و احمدی، ف. (1385). روایی نسخه فارسی پرسشنامه توانایی‌ها و مشکلات (SDQ). تازه‌های علوم شناختی. 8(4)، 39-33.

رضایی، ف.، غضنفری، ف.، و رضائیان، م. (1396). اثربخشی آموزش گروهی والدگری مثبت بر استرس و خودکارآمدی والدگری مادران و مشکلات رفتاری دانش‌آموزان ناتوان ذهنی. مجله طنین سلامت. 5(1)، 16-7.

عظیمی‌فر. ش.، جزایری، ر.، فاتحی‌زاده، م.، و عابدی، ا. (1398). هم‌سنجی اثربخشی آموزش مدیریت والدین و آموزش فرزندپروری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مشکلات رفتاری برونی‌سازی‌شده‌ کودکان در سنین پیش‌از‌دبستان. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 10(2)، 18-1.

فضلی، ن.، و سجادیان، ا. (1395). اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر مشکلات رفتاری کودک و استرس والدگری مادران دارای فرزند مبتلا به ‌اختلال نقص‌توجه بیش‌فعالی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی (17)3، 35-26.

مدحی، م.، قمرانی، ا.، و یارمحمدیان، ا. (1398). رابطه ساختاری بین استرسور، استرس ادراک‌ شده، منابع حمایتی و سازگاری مادران کودکان با ناتوانی هوشی: نقش واسطه‌ای سبک‌های مقابله‌ای براساس مدل Double ABCX. فصلنامه خانواده‌پژوهی. 15(4)، 580-559.

نائب حسین‌زاده، س.، فتح‌الله‌زاده، ن.، سعادتی، ن.، و رستمی، م. (1395). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد در افزایش کیفیت زندگی و خود- شفقتی مادران کودکان ناتوان آموزش‌پذیر. مطالعات روان‌شناختی. 12(3)، 122-103.

نصیری، ن.، فقیه، م. ح.، یزدان‌پرست، ع.، و معتمد، ع. (1386). بررسی اختلالات سلامت روان در کودکان دبستانی شهرستان بوشهر سال 86-1385. رساله دکتری حرفه ای پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بوشهر.

نواب، م.، دهقانی ا.، و صالحی م. (1397). تأثیر گروه درمانی مبتنی بر شفقت بر کیفیت زندگی و تغییر در اهداف و اولویت‌های مادران کودکان مبتلا به ‌اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی. فصلنامه سلامت روان کودک. 5(1)، 137-127.

نوری، ح.،و شهابی ب. (1396). اثربخشی آموزش شفقت با خود بر افزایش تاب‌آوری مادران دارای فرزند مبتلا به ‌اُتیسم. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. (18)3، 128-116.

ولی‌زاده، پ.، داودی‌فر، آ.، بردی ازون دوجی، ر.، و اعلایی، ز. (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله بر سطح استرس و ناامیدی مادران کودکان کم‌توان ذهنی. پژوهشدرحیطهکودکاناستثنائی. 1(3)، 244-237.

Allodi, M. W. (2000). Self-concept in children receiving special support at school. European Journal of Special Needs Education. 15(1), 69-78.

American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.

Baudewijns, L., Ronsse, E., Verstraete, V., Sabbe, B., Morrens, M., & Bertelli, M. O. (2018). Problem behaviours and major depressive disorder in adults with intellectual disability and autism. Psychiatry Research. 270, 769-774.

Baurain, C., & Nader-Grosbois, N. (2012). Socio-emotional regulation in children with intellectual disability and typically developing children in interactive contexts. Alter. 6(2), 75-93.

Borthwick-Duffy, S. A. (1994). Prevalence of destructive behaviors. Destructive behavior in developmental disabilities: Diagnosis and treatment. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 62(1), 17–27.

Cooper, S. A., Smiley, E., Jackson, A., Finlayson, J., Allan, L., Mantry, D., & Morrison, J. (2009). Adults with intellectual disabilities: prevalence, incidence and remission of aggressive behaviour and related factors. Journal of Intellectual Disability Research. 53(3), 217-232.

Coutu, S., Maïano, C., Morin, A. J., Tracey, D., Lepage, G., & Moullec, G. (2019). Self‐concept research with school‐aged youth with intellectual disabilities: A systematic review. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities. 32(2), 238-255.

Dekker, M. C., Koot, H. M., Ende, J. V. D., & Verhulst, F. C. (2002). Emotional and behavioral problems in children and adolescents with and without intellectual disability. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 43(8), 1087-1098.

Duclos, G. (2004). L’estime de Soi, un Passeport pour la Vie, 2e édition, coll. Parents, Montréal, Éditions de l’Hôpital Sainte-Justine.

Emerson, E., & Einfeld, S. L. (2011). Challenging behaviour. Cambridge University Press.

Fiasse, C., & Nader-Grosbois, N. (2013). Emotional Sense of Children with an Intellectual Disability: How to Assess It and Identify its Variability? Francophone. Journal of Intellectual Disability. 24, 108-125.

Frishman, N., Conway, K. C., Andrews, J., Oleson, J., Mathews, K., Ciafaloni, E., & McKirgan, L. (2017). Perceived quality of life among caregivers of children with a childhood-onset dystrophinopathy: a double ABCX model of caregiver stressors and perceived resources. Health and quality of Life Outcomes. 15(1), 33-52.

Gilbert, P. (2009). Introducing compassion-focused therapy. Advances in Psychiatric Treatment. 15(3), 199-208.

Gilbert, P. (Ed.). (2005). Compassion: Conceptualisations, research and use in psychotherapy. Routledge.

Gilbert, P., & Plata G. (2013). Compassion focused therapy, Junfermann Verlag GmbH.

Gilbert, P., & Procter, S. (2006). Compassionate mind training for people with high shame and self‐criticism: Overview and pilot study of a group therapy approach. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice. 13(6), 353-379.

Goodman, R. (1997). The Strengths and Difficulties Questionnaire: a research note. Journal of Child Psychology and Psychiatry. 38(5), 581-586.

Harter, S. (2012). Emerging self-processes during childhood and adolescence. Guilford Publications

Harter, S. (2015). The construction of the self: Developmental and sociocultural foundations. Guilford Publications.

Jones, J. L. (2009). Influences on the self-concept of adolescents with intellectual disabilities (Doctoral dissertation, Oklahoma State University).

Jones, J. L. (2012). Factors associated with self-concept: Adolescents with intellectual and development disabilities share their perspectives. Intellectual and Developmental Disabilities. 50(1), 31-40.

Kim, J. H., & Chung, D. W. (2011). Effects of group art therapy program on self-esteem and peer relationship of children in low-income and single-parent family. Korean Journal of Human Ecology. 20(5), 967-981.

Leary, M. R., Tate, E. B., Adams, C. E., Batts Allen, A., & Hancock, J. (2007). Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: The implications of treating oneself kindly. Journal of Personality and Social Psychology. 92(5), 887-904.

Lemetayer, F., & Kraemer, D. (2005). School Context and Self-Esteem in Adolescence: A Comparative Study of Non Deficient Adolescents and Adolescents with Mild Intellectual Disabilities. Psychoeducation Journal. 34(1), 57-70.

Lesack, R., Bearss, K., Celano, M., & Sharp, W. G. (2014). Parent–Child Interaction Therapy and autism spectrum disorder: Adaptations with a child with severe developmental delays. Clinical Practice in Pediatric Psychology. 2(1), 68-82.

Lundqvist, L. O. (2013). Prevalence and risk markers of behavior problems among adults with intellectual disabilities: A total population study in Örebro County, Sweden. Research in Developmental Disabilities. 34(4), 1346-1356.

Maïano, C., Ninot, G., Bunting, G., & Benattar, B. (2003). Impact of special placement on the sense of competence of teens who fail school. Canadian Psychology. 44(2), 139.

Mantzicopoulos, P. (2006). Younger children's changing self-concepts: Boys and girls from preschool through second grade. The Journal of Genetic Psychology. 167(3), 289-308.

Marsh, H. W., & Ayotte, V. (2003). Do Multiple Dimensions of Self-Concept Become More Differentiated with Age? The Differential Distinctiveness Hypothesis. Journal of Educational Psychology. 95(4), 687-706.

Miller-Lewis, L. R., Baghurst, P. A., Sawyer, M. G., Prior, M. R., Clark, J. J., Arney, F. M., & Carbone, J. A. (2006). Early childhood externalising behaviour problems: Child, parenting, and family-related predictors over time. Journal of Abnormal child Psychology. 34(6), 886-901.

Moldovan, T., Moldovan, S., & Pescari, T. (2014). The specifics of self-esteem in adolescents with mental retardation. Academica Science Journal, Psychologica Series. 2, 33–44.

Molteno, G., Molteno, C. D., Finchilescu, G., & Dawes, A. R. L. (2001). Behavioural and emotional problems in children with intellectual disability attending special schools in Cape Town, South Africa. Journal of Intellectual Disability Research. 45(6), 515-520.

Nader‐Grosbois, N., & Vieillevoye, S. (2012). Variability of self‐regulatory strategies in children with intellectual disability and typically developing children in pretend play situations. Journal of Intellectual Disability Research. 56(2), 140-156.

Neff, K. D. (2011). Self‐compassion, self‐esteem, and well‐being. Social and Personality Psychology Compass. 5(1), 1-12.

Orth, U., Robins, R. W., & Widaman, K. F. (2012). Life-span development of self-esteem and its effects on important life outcomes. Journal of Personality and Social Psychology. 102(6), 1271-1288.

Park, K. M., & Park, H. (2015). Effects of self-esteem improvement program on self-esteem and peer attachment in elementary school children with observed problematic behaviors. Asian Nursing Research. 9(1), 53-59.

Rosenberg, M. (1965). Rosenberg self-esteem scale (SES). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton. University Press.

Ruble, D. N., Boggiano, A. K., Feldman, N. S., & Loebl, J. H. (1980). Developmental analysis of the role of social comparison in self-evaluation. Developmental Psychology. 16(2), 105-115.

Sanders, M. R. (2012). Development, evaluation, and multinational dissemination of the Triple P-Positive Parenting Program. Annual Review of Clinical Psychology, 8, 345-379.

Smyth, E., Healy, O., & Lydon, S. (2015). An analysis of stress, burnout, and work commitment among disability support staff in the UK. Research in Developmental Disabilities. 47, 297-305.

Thomasset, M., & Blanc, R. (2008). Self-esteem in children with Williams-Beuren syndrome: The influence of schooling. Neuropsychiatry of Childhood and, Adolescence. 56(3), 165-172.

Tirch, D. D. (2010). Mindfulness as a context for the cultivation of compassion. International Journal of Cognitive Therapy. 3(2), 113-123.

Tonge, B. J., & Einfeld, S. L. (2003). Psychopathology and intellectual disability: The Australian child to adult longitudinal study. International Review of Research in Mental Retardation. 26, 61-91.

Varsamis, P., & Agaliotis, I. (2011). Profiles of self-concept, goal orientation, and self-regulation in students with physical, intellectual, and multiple disabilities: Implications for instructional support. Research in Developmental Disabilities. 32(5), 1548-1555.

Weiss, J., Diamond, T., Demark, J., & Lovald, B. (2003). Involvement in Special Olympics and its relations to self-concept and actual competency in participants with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities. 24(4), 281-305.

Wong, S. Y., Lai, A. C., Martinson, I., & Wong, T. K. (2006). Effects of an education programme on family participation in the rehabilitation of children with developmental disability. Journal of Intellectual Disabilities. 10(2), 165-189.