روابط فرازناشویی افراد مراجعه‌کننده به مشاوران و راهکارهای پیشگیری: تدوین الگو برمبنای نظریۀ داده‌بنیاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

3 کارشناس ارشد علوم اجتماعی، کارمند استانداری خراسان جنوبی، بیرجند،

4 کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی، کارمند دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر تدوین الگوی روابط فرازناشویی در میان افراد مراجعه‌کننده به مشاوران استان خراسان جنوبی و ارائۀ راهکارهای پیشگیری از این روابط است. پژوهش از منظر هدف، کاربردی است و به‌دلیل نیاز به درک فرایند ارتباطات فرازناشویی و فهمیدن و کشف پیچیدگی‌های آن، برحسب گردآوری اطلاعات به روش کیفی-نظریۀ داده‌بنیاد انجام شده است. جامعۀ آماری تحقیق شامل تمامی مشاوران استان خراسان جنوبی شامل مشاوران سازمان‌های بهزیستی، دادگستری، نیروی انتظامی، مرکز مشاورۀ دانشگاه بیرجند، آموزش و پرورش و دانشگاه‌های بیرجند، پیام‌نور و آزاد، حوزۀ علمیه و بنیاد شهید در سال 1397 است که در زمینۀ روابط فرازناشویی کار کرده‌اند. 25 نفر از مشاوران استان که در این زمینه اطلاعات بسنده‌ای داشتند، به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و گردآوری اطلاعات با مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته صورت گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با کدگذاری در سه مرحلۀ کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شده است. یافته‌ها در چهار دستۀ شرایط زمینه‌ساز، شرایط مداخله‌گر، عوامل علی و پیامدهای روابط فرازناشویی مقوله‌بندی شدند و الگوی روابط فرازناشویی ارائه شد. نتایج نشان داد مقولۀ محوری در روابط فرازناشویی، برآورده‌نشدن نیازهای عاطفی یا جنسی یا هردو آن‌ها است. در انتها راهکارهای مشاوران برای پیشگیری از روابط فرازناشویی مقوله‌بندی و ارائه شدند که شامل راهکارهای درمانی و مشاوره، راهکارهای آموزشی و راهکارهای اجتماعی و فرهنگی بودند. برای اطمینان از روایی و اعتبار داده‌ها به چهار روش کنترل توسط اعضا، نظرسنجی از همکار، مشارکتی‌بودن پژوهش و بازبینی توسط پژوهشگر اقدام شد. با توجه به نتایج، باید به اصلاح زمینه‌ها و شرایط مداخله‌گر یا محیطی مذکور اهتمام شود و سیاستگذاری‌های فرهنگی و اجتماعی مناسب، با هدف تأمین این مهم صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Extramarital Affairs Referred to Psychologist and Preventive Strategies: Presentation of a Model Based on the Grounded Theory Approach

نویسندگان [English]

  • Ahmad Khaesan 1
  • Leila Talebzade Shoshtari 2
  • Moazmeh Behlgerdi 3
  • Zahra Masanani 4
1 Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Birjand , Birjand, Iran
2 Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and psychology, University of Birjand , Birjand, Iran
3 3. MSc. of Social Sciences, Employee of South Khorasan Governorate, Birjand, Iran
4 4. MSc. of Educational Psychology, Employee of University of Birjand , Birjand, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study is to provide a model of extramarital affairs addressed to South Khorasan province psychologists and to offer strategies to prevent these affairs. This study is applied in terms of of purpose. Considering the need to understand the process of extramarital affairs and to recognize and discover the complexity in it, a qualitative method was used in the research, i.e. grounded theory. The statistical population includes all the counselors who had dealt with extramarital affairs cases in South Khorasan province, including psychologists working for Welfare Organizations, Ministry of Justice, Police, University Birjand Psychologist Center, Ministry of Education and universities of Birjand, Payame Noor and Azad Universities, Seminary and Bonyade Shahid in 2018. 25 psychologists of South Khorasan province with sufficient amount of information about extramarital affairs were selected by purposive sampling technique. Data were collected using semi-structured interviews and coded using three stages of open coding, axial coding and selective coding. The results were classified into the following categories: context factors, intervening factors, causal factors and extramarital factors and pattern of extramarital affairs were presented. The results indicated that non-fulfillment of sexual and/or emotional needs forms the axial code in extramarital affairs. Finally, strategies suggested by psychologists to prevent extramarital affairs were categorized and presented. These included therapeutic and counseling strategies, educational strategies, and social and cultural strategies. To ensure the validity and reliability of the data, four methods-including member checking, co-researcher checking, research collaboration, and researcher checking-were used. Based on the findings, efforts should be made to improve intervening or environmental contexts and conditions, and appropriate cultural and social strategies should be formulated to address this important issue

کلیدواژه‌ها [English]

  • Extramarital Affairs
  • Grounded Theory
  • Psychologists in South Khorasan Province
استراوس، ا.، و کوربین، ج. (1396). مبانی پژوهش کیفی. ترجمۀ ابراهیم افشار. تهران: نشر نی.
اسکندری، ح.، هادی، س.، سهرابی، ف.، معتمدی، ع.، و فرخی، ن. ع. (1395). رابطۀ سبک‌های دلبستگی با تعهد زناشویی در افراد مرتکب بی‌وفایی زناشویی. فصلنامۀ پژوهش‌های مشاوره. 15(60)، 59-42.
امانی، الف.، خالق‌پناه، ک.، و محمدی، الف. (1398). تجربۀ زیستۀ زنان آسیب‌دیده از روابط فرازناشویی همسر در شهر سنندج. مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 9(2)، 272-255.
ایمان، م. ت.، و محمدیان، م. (1387). روش‌شناسی نظریۀ بنیادی. روش‌شناسی علوم انسانی. 14(56)، 54-31.
بابایی، الف. (1397). پیش‌بینی تعارضات زناشویی زنان درگیر خشونت خانگی براساس طرحواره‌های جنسی، عملکرد جنسی و رضایت جنسی. روان‌پرستاری. 6(5)، 24-16.
بختیاری، الف.، حسینی، س. الف.، عارفی، م.، و افشاری‌نیا، ک. (1398). مدل علی روابط فرازناشویی براساس سبک‌های دلبستگی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه: نقش واسطه‌ای صمیمیت زناشویی و سبک‌های عشق‌ورزی. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران. 7(2)، 258-245.
پنجه‌بند، س. ی.، و عنایت، ح. (1395). فرایند شکل‌گیری رابطهَ فرازناشویی از نگاه مردان. ارمغان دانش. 21(8)، 845-830.
جاویدنیا، ن. (1392). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و میزان رضایت زناشویی در زنان غیرمتعهد مراجعه‌کننده به مرکز مشاورۀ شهرستان گرمسار. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی.
چهراز ابوالحسنی، م. (1395). رابطۀ تعارضات زناشویی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه با نگرش به روابط فرازناشویی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
حدادی، س.، انصاری‌نژاد، ن.، آقاجانی، ط.، و خالقی اصفهانی، الف. (1395). رابطۀ عوامل روانی و اجتماعی با نگرش نسبت به بی‌وفایی زنان و مردان متأهل در شهر تهران. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی. 2(5)، 152-135.
حسینی، س. ح. (1395).بررسی رابطۀ ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های دلبستگی با نگرش به روابط فرازناشویی در زوجین شهر بستگ. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی. دانشگاه هرمزگان.
حجت‌خواه، س. م.، محمدی، م.، و ولدبیگی، پ. (1395). رابطۀ سبک‌های دلبستگی، ویژگی‌های شخصیتی و بخشودگی با نگرش به روابط فرازناشویی در متأهلین شهر کرمانشاه. مطالعات اجتماعی-روان‌شناختی زنان. 14(4)، 228-209.
خاکپور، س. (1395). بررسی رابطۀ سبک‌های دلبستگی، عامل‌های شخصیت با نگرش مثبت نسبت به بی‌وفایی در دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
خوش‌فر، غ. ر.، و ایلواری، م. (1394). بررسی رابطۀ بین دینداری با سازگاری زناشویی (مطالعۀ موردی: زنان متأهل ساکن شهر گرگان). علوم اجتماعی. 22(68)، 227-193.
روستایی، م.، بدیهی زراعتی، ف.، پوراکبران، الف.، و رجب‌زاده، ز. (1395). بررسی تأثیر رسانه‌های نوپدید (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) بر خیانت عاطفی زوجین و عوامل مؤثر بر آن. اصول بهداشت روانی. 18(75)، 423-419.
رجبی، الف. (1395). تبیین روابط ساختاری بین سبک دلبستگی، رضایت از زندگی و تمایل به روابط فرازناشویی در زنان دانشجوی دانشگاه شهر قدس. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس.
رضایی، م. (1390). رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی و سبک دلبستگی با تمایل به روابط فرازناشویی در زوجین. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی. دانشگاه تربیت مدرس.
شجاعی جشوقانی، ر.، احمدی، س. الف.، جزایری، ر. الف.، و اعتمادی، ع. (1396). شناسایی و مقایسۀ آسیب‌های برآمده از فضای مجازی در روابط بین زوجین (مطالعۀ موردی در شهر اصفهان). خانواده‌پژوهی. 13(52)، 568-551.
شهریاری‌پور، ر.، نجفی، س.، امین بیدختی، ع. الف.، رئوفی، م.، و مرادی، ف. (1396). نقش دینداری و مسئولیت‌پذیری در پیش‌بینی تعهد زناشویی دانشجویان. پژوهش‌های مشاوره. 16(63)، 145-126.
شهیاد، ع. (1396). رابطۀ بین سبک دلبستگی، کیفیت زندگی و توجیه روابط فرازناشویی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی. 3(1)، 90-76.
صمدی کاشان، س.، پورقناد، م.، و زمانی زارچی، م. (1398). خیانت زناشویی: کاوشی در دیدگاه‌ها، عوامل و پیامدها. رویش روان‌شناسی. 8(4)، 176-165.
عبدالملکی، م.، اعظم‌آزاده، م.، و قاضی‌نژاد، م. (1394). رابطۀ استفاده از رسانه‌های جهانی و بازاندیشی مدرن با گرایش به روابط فرازناشویی در بین زوجین شهر قروه. خانواده‌پژوهی. 11(43)، 332-309.
عجم، ع. الف. (1395). تأثیر آموزش‌های مستقیم و غیرمستقیم ماهواره‌ای بر تعارض زناشویی و نگرش به خیانت زناشویی. دوفصلنامۀ مطالعات اسلام و روان‌شناسی. 10(18)، 146-125.
عنایت غلام‌پور، م.، عبدالله‌زاده، ح.، امیرشاهی، م.، و ثناگو، الف. (1396). ارتباط ویژگی‌های شخصیتی، الگوهای ناسازگار اولیه، خوش‌بینی و بدبینی با توجیه خیانت زناشویی در افراد متأهل. نشریۀ روان‌پرستاری. 5(2)، 14-8.
علیشاهی، الف. (1395). بررسی جرم‌شناختی خیانت همسران در حقوق ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
غفوریان نوروزی، پ.، اصغری ابراهیم‌آباد، م. ج.، عبدخدایی، م. س.، و کیمیایی، س. ع. (1397). عوامل تأثیرگذار بر روابط فرازناشویی زنان متأهل؛ یک مطالعۀ کیفی. پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 9(3)، 75-55.
فاتح، ز. (1394). علل خیانت زوجین در شیراز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
فتحی، م.، پروین، س.، و جوادیان، س. ر. (1396). مقایسۀ علل بی‌وفایی مردان و زنان در روابط زناشویی: یک مطالعۀ کیفی. فصلنامۀ تحقیقات کیفی در علوم سلامت. 5(4)، 418-401.
فلاحیان، ح.، میکاییلی، ن.، و یوسفی مریدانی، م. (1398). پیش‌بینی روابط فرازناشویی براساس کیفیت عشق، سبک‌های حل تعارض زوجین و تعهد زناشویی. آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده. 5(1)، 76-59.
فیروزجائیان، ع. الف.، و قدیری، ح. (1396). مطالعۀ پدیدارشناسی دلایل بی‌وفایی زناشویی. مطالعات اجتماعی ایران. 11(1)، 147-123.
کریمی، س. (1394). نقش طرحواره‌های ناسازگار اولیه و صفات بنیادی شخصیت در پیش‌بینی باورها در مورد خیانت زناشویی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
کمال‌جو، ع.، نریمانی، م.، عطادخت، الف.، و ابوالقاسمی، ع. (1395). پیش‌بینی روابط فرازناشویی براساس هوش معنوی، هوش اخلاقی، رضایت زناشویی و استفاده از شبکه‌های مجازی اجتماعی با نقش تعدیل‌کنندگی جنسیت. مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 6(2)، 67-39.
کمالی، س.، عامری، ف.، خسروی، ز.، و رمضانی، م. الف. (1397). تجربۀ زیستۀ زنان از روابط فرازناشویی همسر: یک مطالعۀ پدیدارشناختی. خانواده‌پژوهی. 14(53)، 112-95.
لک، م.، یونسی، س. ج.، و دولتشاهی، ب. (1393). مقایسۀ نیم‌رخ اختلالات روانی افراد با رابطۀ فرازناشویی و بدون رابطۀ فرازناشویی در شهر تهران. اولین کنگرۀ ملی روانشناسی خانواده؛ گامی در ترسیم الگوی مطلوب خانواده. انجمن علمی روان‌شناسی خانوادۀ ایران. دانشگاه شهید چمران. اهواز.
مردانی، ر. (1394). بررسی عوامل مرتبط با رفتار خیانت زناشویی در بین خانواده‌های شهر اردبیل؛ مورد مطالعه: پرونده‌های خیانت زناشویی از سال 1390-1385. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال.
محمدی، ب.، حیدرنیا، الف.، و عباسی، ه. (1395). پیش‌بینی تعهد زناشویی براساس صمیمیت زناشویی و بخشودگی. رویش روان‌شناسی. 5(3)، 50-31.
نریمان، ز.، آقایی، الف.، و فرهادی، ه. (1397). مقایسۀ هوش اخلاقی و سبک‌های دلبستگی در متأهلین با و بدون روابط فرازناشویی. آسیب‌شناسی، مشاوره و غنی‌سازی خانواده. 4(2)، 122-107.
References
Allen, E. S., & Atkins, D. C. (2012). The Association of Divorce and Extramarital Sex in a Representative U.S. Sample. Journal of Family Issues. 33(11), 1477–1493.
Aviram, I., & Amichai-Hamburger, Y. (2005). Online Infidelity: Aspects of Dyadic Satsifaction, Self-Disclosure, and Narcissism. Journal of Computer-Mediated Communication. 10(3), 74–84.
Balderrama-Durbin, C., Stanton, K., Snyder, D. K., Cigrang, J. A., Talcott, G. W., Smith Slep, A. M., Heyman, R., E., & Cassidy, D. G. (2017). The Risk for Marital Infidelity across a Year-Long Deployment. Family Psychology, 31(5), 629–634.
Baranoladi, S., Etemadi, O., Ahmadi, S. A., & Fatehizade, M. (2016). Qualitative Evaluation of Men Vulnerability to Extramarital Relations. Asian Social Science. 12(7), 202–212.
Barbaro, N., Pham, N. M., & Shachelford, K. T. (2015). Solving the Problem of Partner Infidelity: Individual Mate Retention, Coalitional Mate Retention, and In-Pair Copulation Frequency. Personality and Individual Differences, 82(1), 67–71.
Brewer, G., Hunt, D., James, G., & Abell, L. (2015). Dark Triad Traits, Infidelity and Romantic Revenge. Journal of Personality and Individual Differences, 83(1), 122–127.
Bravo, I. M., & Lmpkin, P. W. (2010). The Complex Case of Marital Infidelity: An Explanatory Model of Contributory Processes to Facilitate Psychotherapy. The American Journal of Family Therapy, 38(5), 421–432.
Buss, D. (2018). Sexual and Emotional Infidelity: Evolved Gender Differences in Jealousy Prove Robust and Replicable. Sage Publication. 13(2), 155–160.
Davey, S. (2020). Extramarital Affairs (EMA) for Indian Women: An Overview of its Health Impacts. Acta Scientific Women’s Health. 2(5), 20–22.
Ferron, A., Lussier, Y., Sabourin, S., & Brassard, A. (2017). The Role of Internet Pornography Use and Cyber Infidelity in the Associations between Personality, Attachment and Couple and Sexual Satisfaction. Social Networking. 6, 1–18.
Fincham, F. D., & May, R. W. (2017). Infidelity in Romantic Relationships. Current Opinion in Psychology. 13, 70–74.
Guitar, A. E., Geher, G., Kruger, D. J., Garcia, J. R., Fisher, M. L., & Fitzgerald, C. J. (2016). Defining and Distinguishing Sexual and Emotional Infidelity. Current Psychology. 36(3), 434–446.
Hatfield, E., Rapson, R. L., & Martel, L. D. (2007). Passionate Love and Sexual Desire. In S, Kitayama, S., Cohen, D. (Eds). Handbook of Cultural Psychology. (pp.760– 779). New York: Guilford.
Hawkins, A. J., Willoughby, B. J., & Doherty, W. J. (2012). Reasons for Divorce and Openness to Marital Reconciliation. Journal of Divorce Remarriage, 53(6), 453–463.
Heacock, E. & Hollander, J. (2011). A Grounded Theory Approach to Development Suitability Analysis. Landscape and Urban Planning. 100(1-2), 109–116.
Jackman, M. (2015). Understanding the Cheating Heart: What Determines Infidelity Intentions? Sexuality & Culture, 19(1), 72–84.
Kempster, S., & Parry, K., W. (2011). Grounded Theory and Leadership Research: A Critical Realist Perspective. The Leadership Quarterly. 22(1), 106–120.
Kewna, Z., Mwanzo, I., Shisanya, C. H., Comlin, C. H., Comlin, C., Turan, j., Achiro, I. & Bukusie (2014). Predictors of Extramarital Partnerships among Women Married to Fishermen Along Lake Victoria in Kisumu County, Kenya. Plos One. 9(4), e95298.
Kwena, Z. A., Shisanya, C. A., Bukusi, E. A., Turan, J. M., Dworkin, S. L., Rota, G. A. & Mwanzo, I. J. (2017). Jaboya (“Sex for Fish”): A Qualitative Analysis of Contextual Risk Factors for Extramarital Partnerships in the Fishing Communities in Western Kenya. Archives of Sexual Behavior. 46(7), 1877–1890.
Kruger, D. J., Fisher, M. L., & Fitzgerald, C. J. (2015). Factors Influencing the Intended Likelihood of Exposing Sexual Infidelity. Archives of Sexual Behavior. 44(6), 1697–1704.
Kuroki, M. (2013). Opposite-Sex Coworkers and Marital Infidelity. Economics Letters, 118(1), 71–73.
Marin, R. A., Christensen, A., & Atkins, D. C. (2014). Infidelity and Behavioral Couple Therapy: Relationships Outcomes over 5 Years Following Therapy. Couple and Family Psychology: Research and Practice. 3(1), 1–12.
Mark, K. P., Janssen, E., & Milhausen, R. R. (2011). Infidelity in Heterosexual Couples: Demographic, Interpersonal, and Personality-Related Predictors of Extradyadic Sex. Archives of Sexual Behavior. 40(5), 971–982.
Martins, A., Pereira, M., Andrade, R., Dattilio, F. M., Narciso, I., & Canavarro, M. C. (2016). Infidelity in Dating Relationships: Gender-Specific Correlates of Face-to-Face and Online Extradyadic Involvement. Archives of Sexual Behavior. 45(1), 193–205.
Millar, B. (2017). Behavioral Reactions to Emotional and Sexual Infidelity: Mate Abandonment Versus Mate Retention. Evolutionary Behavioral Science Journal. 11(4), 336–340.
O’Connor, J. J., Pisanski, K., Tigue, C. C., Fraccaro, P. J., & Feinberg, D. R. (2014). Perceptions of Infidelity Risk Predict Women’s Preferences for Low Male Voice Pitch in Short-Term over Long-Term Relationship Contexts. Personality and Individual Differences. 56, 73–77.
Rutagumirwa, S. K., & Bailey, A. (2018). The Heart Desires But the Body Refuses: Sexual Scripts, Older Men’s Perceptions of Sexuality, and Implications for Their Mental and Sexual Health. Sex Roles. 78, 653–668.
Schensul, S. L., Berrada, A. M., Nastasi, B. K., Singh, R., Burleson, J. A., & Bojko, M. (2006). Men’s Extramarital Sex, Marital Relationships and Sexual Risk in Urban Poor Communities. Journal of Urban Health: Bulletin of The New York Academy of Medicine. 83(4), 614–624.
Sebastian, K. (2019). Distinguishing between the Types of Grounded Theory: Classical, Interpretive and Constructivist. Social Thought, 3(1), 1–9.
Smith, C., Hall, R., & Justin Daigle, J. (2010) Monotony in Monogamy: A Study of Married Individuals Seeking to Have an Extramarital. Extramarital Affairs. 6(1), 97–102.
Shaye A. (2009). Infidelity in Dating Relationships: Do Big Five Personality Traits and Gender Influence Infidelity? Los Angeles: Alliant International University, California School of Professional Psychology.
Zivido, I., Lubin, O. B. H., & Asher, S. (2018). “I Swear I Will Never Betray You”: Factors Reported by Spouses as Helping Them Resist Extramarital Sex in Relation to Gender, Marriage Length, and Religiosity. The Journal of Sex Research. 55(2), 236–251.
 
دوره 12، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 145-166
  • تاریخ دریافت: 03 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 31 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 23 مرداد 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 20 اردیبهشت 1400
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1400