رابطۀ میان خودپندارۀ تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با توجه به نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مشاوره شغلی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران

2 استاد گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران

3 دانشیار گروه مشاوره، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان. اصفهان. ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطۀ خودپندارۀ تحصیلی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با توجه به نقش واسطه‌ای خودکارآمدی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از منظر روش توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری تحقیق شامل 41,876 دانش‌آموز پسر دورۀ متوسطۀ اول شهر اصفهان است که در سال تحصیلی 1396-1395 مشغول به تحصیل بوده‌اند. حجم نمونه با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای 979 نفر انتخاب شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های اشتیاق تحصیلی (AEQ)، خودپندارۀ تحصیلی (SSCI)، خودکارآمدی تحصیلی (ASEI) و راهبردهای انگیزشی برای یادگیری (MSLQ) استفاده کردیم. تجزیه و تحلیل داده‌ها به روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و با نرم‌افزارهای آماری SPSS و Amos انجام گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داد خودپندارۀ تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم به‌طور مستقیم بر اشتیاق تحصیلی اثر دارند. همچنین خودپندارۀ تحصیلی به شکل غیرمستقیم و از دو مسیر خودکارآمدی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم با اشتیاق تحصیلی ارتباط دارد؛ بنابراین برای افزایش اشتیاق دانش‌آموزان به تحصیل باید به متغیرهای خودپندارۀ تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و راهبردهای یادگیری خودتنظیم توجه کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Academic Self-Concept and Academic Engagement with regard to the Mediating Role of Academic Self-Efficacy and Self-Regulatory Learning Approaches

نویسندگان [English]

  • seyed hadi Ansar-al-Hossaini 1
  • Mohhamadreza abedi 2
  • Parisa Nilforoshan 3
1 Department of Counseling, Educational and Psychology Faculty. University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Department of Counseling, Educational and Psychology Faculty. University of Isfahan, Isfahan, Iran
3 Department of Counseling, Educational and Psychology Faculty. University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

This study aims to investigate the relationship between academic self-concept and academic engagement of students with regard to the mediating role of academic self-efficacy and self-regulatory learning approaches. This paper is applied in terms of purpose, and is correlational in terms of method. The statistical population consists of 41,876 male students of Isfahan studying the first high school in 2016–2017. A sample of 979 individuals were selected via cluster sampling in several phases. The Academic Engagement Questionnaire (AEQ), the School Self-Concept Inventory (SSCI), the Academic Self-Efficacy Inventory (ASEI), and Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ) were applied in order to collect data. The data was analyzed by using structural equation modeling method and by employing SPSS and Amos statistical software. The results of the analysis indicated that academic self-concept, academic self-efficacy, and self-regulatory learning approaches had a direct impact on academic engagement. In addition, self-concept had an indirect relationship with academic engagement in two ways of academic self-efficacy and academic self-regulatory learning approaches. Therefore, academic self-concept, academic self-efficacy, and academic self-regulatory learning approaches must be considered to increase academic engagement in students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Self-Concept
  • Academic Engagement
  • Academic Self-Efficacy
  • Self-Regulatory Learning Approaches

مراجع

اسلامی، م. ع.، درتاج، ف.، سعدی‌پور، ا.، و دلاور، ع. (1397). مدل‌یابی علی اشتیاق تحصیلی برمبنای عملکرد تحصیلی حمایت‌شده، عزت‌نفس و خودکارآمدی درسی در دانشجویان دورۀ کارشناسی دانشگاه امیرکبیر تهران. دوفصلنامۀ راهبردهای شناختی در یادگیری. 6(10)، 75-57.
افشاری‌زاده، س. ا.، کارشکی، ح.، و ناصریان، ح. (1392). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ خودپندارۀ تحصیلی دانش‌آموزان دبستانی شهر تهران. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 3(11)، 66-53.
امینی، ب. (1391). اثربخشی آموزش خودکارآمدی بندورا بر انگیزش تحصیلی و اشتیاق تحصیلی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مشاورۀ مدرسه. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه تهران.
بشرپور، س.، عیسی‌زادگان، ع.، زاهد، ع.، و احمدیان، ل. (1392). مقایسۀ خودپندارۀ تحصیلی و اشتیاق به مدرسه در دانش‌آموزان مبتلا به ناتوانی یادگیری و عادی. مجلۀ مطالعات آموزش و یادگیری. 5(2)، 64-47.
بنی‌اسدی، ع.، و پورشافعی، ه. (1391). نقش انگیزش و خودکارآمدی تحصیلی و رویکردهای مطالعه در پیشرفت ریاضی دانش‌آموزان رشته‌های علوم تجربی و ریاضی مقطع متوسطۀ شهر قاین. اندیشه‌های نوین تربیتی. 8(4)، 102-81.
حجازی، ا.، قاضی طباطبایی، م.، غلامعلی لواسانی، م.، و مرادی، آ. (1393). روابط معلم با دانش‌آموز و درگیری در مدرسه: نقش میانجی‌گر نیازهای اساسی روان‌شناختی. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 5(1)، 40-19.
حسینی‌نسب، س. د. (1379). بررسی رابطۀ مؤلفه‌های یادگیری خودنظم‌داده‌شده با پیشرفت تحصیلی. مجلۀتخصصیزبانوادبیاتدانشکدۀادبیاتوعلومانسانیمشهد. 3(3)، 380-369.
حکیم‌زاده، ر.، بشارت، م. ع.، و خالقی‌نژاد، س. ع. (1391). ساخت و اعتباریابی مقیاس درگیری در امور تحصیلی. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 3(4)، 16-1.
خدائی، م.، صالحی، ک.، و محسن‌پور، م. (1394). نقش نیازهای اساسی روان‌شناختی در درگیری تحصیلی با میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان پایۀ نهم. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 6(3)، 235-219.
رضویه، ا.، سیف، د.، و طاهری، ع. (1384). بررسی تأثیر مؤلفه‌های اضطراب و نگرش ریاضی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی در درس ریاضی. فصلنامۀ تعلیم و تربیت. 21(2)، 30-7.
زاهدبابلان، ع.، کریمیان‌پور، غ.، و دشتی، ا. (1393). رابطۀ کیفیت زندگی در مدرسه و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان با توجه به نقش واسطه‌ای خودپندارۀ تحصیلی. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی. 3(4)، 48-31.
شیخ‌الاسلامی، ر.، محمدی، م.، ناصری جهرمی، ر.، و کوثری، م. (1394). الگوی علی خودکارآمدی تحصیلی، یادگیری خودتنظیم و دستاوردهای تحصیلی دانشجویان. فناوری آموزش. 9(4)، 288-275.
صالح نجفی، م.، حجازی، ا.، کدیور، پ.، و غلامعلی لواسانی، م. (۱۳۹۸). مفهوم‌سازی اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان در درس ریاضی براساس مطالعۀ کیفی داده‌بنیاد. فصلنامۀ روان‌شناسی. ۲۳(۳)، 351-۳۳۵.
صالحی، م.، و یونسی، ج. (1394). تبیین نقش خودکارآمدی تحصیلی بر عملکرد و انگیزش تحصیلی مبتنی بر حمایت اجتماعی، خودپندارۀ تحصیلی و ویژگی‌های شخصیتی: مدل‌سازی معادلات ساختاری. فصلنامۀ علمی-پژوهشی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. 3(9)، 20-7.
طالب‌زاده نوبریان، م.، ابوالقاسمی، م.، عشوری‌نژاد، ف.، و موسوی، س. ح. (1390). بررسی روابط ساختاری خودپنداره، یادگیری خودتنظیمی و موفقیت تحصیلی دانشجویان. فصلنامۀ علمی-پژوهشی روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. 1(4)، 79-65.
غلامعلی لواسانی، م.، مهدی‌پور مارالانی، ف.، و حجازی، ا. (1396). الگوی ساختاری رابطۀ دلبستگی به معلم، درگیری تحصیلی و اضطراب امتحان. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 8(3)، 88-69.
غلامعلی لواسانی، م.، و مهدی‌پور مارالانی، ف. (۱۳۹۴). دلبستگی به معلم و درگیری تحصیلی در دانش‌آموزان دختر و پسر. مجلۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. ۶(۲)، 132-۱۱۹.
قاسمی، و. (1389). مدل‌سازی معادلۀ ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphic. اصفهان: جامعه‌شناسان.
قنبری، س.، و سلطانزاده، و. (1395). نقش واسطه‌ای هوش هیجانی در ارتباط بین خودکارآمدی پژوهشی و انگیزۀ پیشرفت تحصیلی (مورد مطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان). مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 6(14)، 67-41.
کریم‌زاده، م.، و محسنی، ن. (1385). بررسی رابطۀ خودکارآمدی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر سال دوم دبیرستان شهر تهران (گرایش‌های علوم ریاضی و علوم انسانی). مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. 2(4)، 45-29.
کریمی، م.، و کریمی، م.، (1395). تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر اشتیاق تحصیلی و تاب‌آوری تحصیلی دانش‌آموزان شاهد و ایثارگر مقطع متوسطه. دومین همایش ملی پژوهش های نوین در حوزۀ علوم انسانی و مطالعات اجتماعی. قم. ایران.
                       
 Alhadabi, A., & Karpinski, A. C. (2020). Grit, Self-Efficacy, Achievement Orientation Goals, and Academic Performance in University Students. International Journal of Adolescence and Youth. 25(1), 519–535.
Altunsoy, S., Çimen, O., Ekici, G., Atik, A. D., & Gökmen, A. (2010); An Assessment of the Factors that Influence Biology Teacher Candidates’ Levels of Academic Self-Efficacy. Social and Behavioral Sciences. 2, 2377–2382.
Appleton, J. J., Christenson, S. L., Kim, D., & Reschly, A. L. (2006). Measuring Cognitive and Psychological Engagement: Validation of the Student Engagement Instrument. Journal of school psychology. 44(5), 427–445.
Archambault, I., Janosz, M., Fallu, J., & Pagani, L. S. (2009). Student Engagement and Its Relationship with Early High School Dropout. Journal of Adolescence. 32, 651–670.
Bandura, A. (1991). Social Cognitive Theory of Self-Regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes. 50(2), 248–287.‏
Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise of Control. New York: W. H. Freeman.
Broadbent, J., & Poon, W. L. (2015). Self-Regulated Learning Strategies & Academic Achievement in Online Higher Education Learning Environments: A Systematic Review. The Internet and Higher Education. 27, 1–13.
Buhrau, D., & Sujan, M. (2015). Temporal Mindsets and Self-Regulation: The Motivation and Implementation of Self-Regulatory Behaviors. Journal of Consumer Psychology. 25(2), 231–244.
Caraway, K., Tucker, C. M., Reinke, W. M., & Hall, C. (2003). Self-Efficacy, Goal Orientation, and Fear of Failure as Predictors of School Engagement in High School Students. Psychology in the Schools. 40(4), 417–427.
Chapman, J. W., Tunmer, W. E., & Prochnow, J. E. (2000). Early Reading-Related Skills and Performance, Reading Self-Concept, and the Development of Academic Self-Concept: A Longitudinal Study. Journal of Educational Psychology. 92(4), 703–708. 
Chen, Y. & Thompson, M. S. (2003).Confirmatory Factor Analysis of a School Self-Concept Inventory. Conference on Annual Meeting of Arizona Educational Research Organization. Arizona, USA.
Daniela, P. (2015). The Relationship between Self-Regulation, Motivation and Performance at Secondary School Students. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 191, 2549–2553.
Dishman, R. K., McIver, K. L., Dowda, M., Saunders, R. P., & Pate, R. R. (2019). Self-Efficacy, Beliefs, and Goals: Moderation of Declining Physical Activity during Adolescence. Health Psychology: Official Journal of the Division of Health Psychology, American Psychological Association. 38(6), 483–493.
Feldman, D. B., & Kubota, M. (2015). Hope, Self-Efficacy, Optimism, and Academic Achievement: Distinguishing Constructs and Levels of Specificity in Predicting College Grade-Point Average. Learning and Individual Differences. 37, 210–216.
Ferla, J., Valcke, M., & Cai, Y. (2009). Academic Self-Efficacy and Academic Self-Concept: Reconsidering Structural Relationships. Learningand Individual Differences. 19(4), 499–505.
Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School Engagement: Potential of the Concept, State of the Evidence. Review of Educational Research. 74(1), 59–109.
Furlong, M. J., & Christenson, S. L. (2008). Engaging Students at School and with Learning: A Relevant Construct for All Students. Psychology in the Schools. 45(5), 365–368.
Green, J., Liem, G. A. D., Martin, A. J., Colmar, S., Marsh, H. W., & McInerney, D. (2012). Academic Motivation, Self-Concept, Engagement, and Performance in High School: Key Processes from a Longitudinal Perspective. Journal of Adolescence. 35(5), 1111–1122.
Hansford, C. L. (1994). The Relationships between Self-Concept, Perceived Locus of Control, Self-Regulated Learning, and Academic Achievement in College Students. Doctoral Dissertation. Educational Psychology Submitted to the Graduate Faculty, Texas Tech University.
Hijzen, D., Boekaerts, M., & Vedder, P. (2006). The Relationship between the Quality of Cooperative Learning, Students’ Goal Preferences, and Perceptions of Contextual Factors in the Classroom. Scandinavian Journal of Psychology. 47(1), 9–21.
Higgins, E. T., Roney, C. J. R., Crowe, E., & Hymes, C. (1994). Ideal versus Ought Predilections for Approach and Avoidance Distinct Self-Regulatory Systems. Journal of Personality and Social Psychology. 66(2), 276–286.
Huang, F. (2011). The Academic Profession in East Asia: Changes and Realities. In The Changing Academic Profession in Asia: Contexts, Realities and Trends (pp. 113–131). Hiroshima, Japan: RIHE, Hiroshima University.
Jinks, J., & Morgan, V. (1999). Children’s Perceived Academic Self-Efficacy: An Inventory Scale. The Clearing House. 72(4), 224–230.
Learner, D. G., & Kruger, L. J. (1997). Attachment, Self-Concept, and Academic Motivation in High-School Students. American Journal of Orthopsychiatry. 67(3), 485–492. 
Lent, R. W., Brown, S. D., & Gore J. P. A. (1997). Discriminant and Predictive Validity of Academic Self-Concept, Academic Self-Efficacy, and Mathematics-Specific Self-Efficacy. Journal of Counseling Psychology. 44(3), 307–315.
Linnenbrink, E. A., & Pintrich, P. R. (2003). The Role of Self-Efficacy Beliefs in Student Engagement and Learning in the Classroom. Reading and Writing Quarterly: Overcoming Learning Difficulties. 19(2), 119–137.
Marsh, H. W., Walker, R., & Debus, R. (1991). Subject-Specific Components of Academic Self-Concept and Self-Efficacy. Contemporary Educational Psychology. 16(4), 331–345. 
McGeown, S. P., Putwain, D., Simpson, E. G., Boffey, E., Markham, J., & Vince, A. (2014). Predictors of Adolescents’ Academic Motivation: Personality, Self-Efficacy and Adolescents’ Characteristics. Learning and Individual Differences. 32, 278–286.
Mendaglio, S., & Pyryt, M. (2003). Self-Concept and Giftedness: A Multi–Theoretical Perspective. Gifted and Talented International. 18(2), 76–82.
Meshkat, M., & Hosseini, S. M. (2015). The Relationship between Academic Self-Consept and Academic Achievement in English and General Subjects of the Students of High School. International Journal of Language and Applied Linguistic. 1, 1–6.
Nurius, P. S., & Markus, H. (1990). Situational Variability in the Self-Concept: Appraisals, Expectancies, and Asymmetries. Journal of Social and Clinical Psychology. 9(3), 316–333.
Paris, S. G., & Newman, R. S. (1990). Developmental Aspects of Self-Regulated Learning. Educational Psychologist. 25(1), 87–102. 
Perry, J. C., DeWine, D. B., Duffy, R. D., & Vance, K. S. (2007). The Academic Self-Fficacy of Urban Youth: A Mixed-Methods Study of A School-To-Work Program. Journal of Career Development. 34(2), 103–126.
Peterson-Graziose, V., Bryer, J., & Nikolaidou, M. (2013). Self-esteem and Self-Efficacy as Predictors of Attrition in Associate Degree Nursing Students. The Journal of Nursing Education. 52(6), 351–354.
Pintrich, P. R. (2004). A Conceptual Framework for Assessing Motivation and Self- Regulated Learning in College Student. Educational Psychology Review. 16(4), 385–407.
Pintrich, P. R., & De Groot, E. V. (1990). Motivational and Self-Regulated Learning Components of Classroom Academic Performance. Journal of Educational Psychology. 82(1), 33–40.
Richardson, T. E., Long, G. L., & Woodly, A. (2003). Academic Engagement Andperception of Quality in Distance Education. Openlearning. 18, 23–38.
Schunk, D. H., & Pajares, F. (2005). Competence Perceptions and Academic Functioning. In A. J. Elliot & C. S. Dweck (Eds.), Handbook of Competence and Motivation (pp. 85–104). New York: Guilford Press.
 Sink, C. A., Barnett, J. E., & Hixon, J. E. (1991). Self-Regulated Learning and Achievement by Middle-School Children. Psychological Reports. 69(3), 979–989.
Skinner, E. A., Wellborn, J. G., & Connell, J. P. (1990). What it Takes to Do Well in School and Whether I’ve Got It: The Role of Perceived Control in Children’s Engagement and School Achievement. Journal of Educational Psychology. 82(1), 22–32.
Truta, C., Parv, L., & Topala, I. (2018). Academic Engagement and Intention to Drop Out: Levers for Sustainability in Higher Education. Sustainability. 10(12), 4637.
Upadyaya, K., & Salmela-Aro, K. (2013). Engagement with Studies and Work: Trajectories from Postcomprehensive School Education to Higher Education and Work. Emerging Adulthood. 1(4), 247–257.
Valkyrie, K. T. (2006). Self-Regulated Learning: An Examination of Motivational, Cognitive, Resource Management, Meta-Cognitive Components and Academic Outcomes with Open Admissions Community College Students. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Houston, Houston, TX.
Vizoso, C., Rodríguez, C., & Arias-Gundín, O. (2018). Coping, Academic Engagement and Performance in University Students. Higher Education Research and Development. 37(7), 1515–1529.
Wara, E., Aloka, P. J., & Odongo, B. C. (2018). Relationship between Emotional Engagement and Academic Achievement among Kenyan Secondary School Students. Academic Journal of Interdisciplinary Studies. 7(1), 107–118.
Wolters, C. A., & Taylor, D. J. (2012). A Self-Regulated Learning Perspective on Student Engagement. In Handbook of Research on Student Engagement (pp. 635-651). Boston, MA: Springer.
Yang, H. (2004). Factors Affecting Student Burnout and Academic Achievement in Multiple Enrollment Programs in Taiwan’s Technical-Vocational Colleges. International Journal of Educational Development. 24(3), 283–301.
Zimmerman, B. J. (2002). Becoming a Self-Regulated Learner: An Overview. Theory into Practice. 41(2), 64–70.
Zimmerman, B. J., & Kitsantas, A. (2014). Comparing Students’ Self-Discipline and Self-Regulation Measures and Their Prediction of Academic Achievement. Contemporary Educational Psychology. 39(2), 145–155.
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 12، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 39-58

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 تیر 1399
  • تاریخ بازنگری: 10 شهریور 1399
  • تاریخ پذیرش: 23 شهریور 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 29 اردیبهشت 1400
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار