بررسی نقش واسطه‌ای معنای زندگی در رابطۀ افسردگی و جو عاطفی خانواده با افکار خودکشی در زنان وابسته به مواد مخدر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روانشناسی سلامت، واحد بین المللی خرمشهر ، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران.

2 استادیار گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

3 استاد گروه روان‌شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه‌ای معنای زندگی در رابطۀ افسردگی و جو عاطفی خانواده با افکار خودکشی در زنان وابسته به مواد مخدر است. روش پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعۀ هدف کلیۀ زنان وابسته به مواد مخدر شهرستان اهواز و تعداد نمونه‌های موجود 180 نفر است که از میان آن‌ها به روش نمونه‌گیری دردسترس 149 نفر انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی و برای تعیین نرمال‌بودن داده‌ها از کجی و کشیدگی و روش تحلیل مسیر در جهت ارزیابی مدل پیشنهادی استفاده شد. ابزارهای پژوهش عبارت است از پرسشنامۀ افکار خودکشی محمدی‌فر و همکاران (SIS)، افسردگی بک (BDI-II)، جو عاطفی خانوادۀ هیل برن (FEA) و معنای زندگی استیگر و اوشی (MLQ). برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش، از نرم‌افزار SPSS 25 و AMOS 25 استفاده شد. در مدل پیشنهادی، متغیر افکار خودکشی به‌عنوان متغیر ملاک، متغیرهای جو عاطفی خانواده و افسردگی به‌عنوان متغیرهای پیش‌بین تعیین شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد در مدل مفروض، کلیۀ مسیرهای مستقیم به افکار خودکشی، به‌جز جو عاطفی خانواده، در سطح 01/0> p معنادار هستند. مسیرهای غیرمستقیم نیز از طریق معنای زندگی به‌عنوان متغیر میانجی با افکار خودکشی معنادار شدند. براساس نتایج پژوهش، مدل پیشنهادی رابطۀ افسردگی و جو عاطفی خانواده با میانجی‌گری معنای زندگی با افکار خودکشی از برازش مطلوبی برخوردار است و این مدل در جهت شناخت عوامل مؤثر در افکار خودکشی زنان وابسته به مواد مخدر بسیار اهمیت دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Mediating Role of Meaning of Life in the Relationship between Depression, Family Emotional Atmosphere, and Suicidal Ideation in Drug-Addicted Women

نویسندگان [English]

  • Mehdi Nikdel 1
  • Saeed Bakhtiyar Pour 2
  • Farah Naderi 3
  • Parvin Ehteshamzadeh 2
1 PhD Student ,Department of Health Psychology, Khorramshahr International Branch, Islamic Azad University, Khorramshahr, Iran.
2 Department Of Psychology, Ahwaz Branch, Islamic Azad University, Ahwaz, Iran
3 Department of Psychology ,Ahvaz Branch , Islamic Azad University , Ahvaz , Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to investigate the mediating role of Meaning of life in the relationship between depression, emotional atmosphere in the family, and suicidal ideation in drug-dependent women. The research method was applied and descriptive-correlational. The target population was all drug-addicted women in Ahvaz and the number of available samples was 180. According to the available sampling method, 149 subjects were finally included in the study. In the present study, descriptive and inferential statistical methods were used to analyze the data, skewness and elongation were used to determine the normality of the data, and path analysis was employed to evaluate the proposed model. The research instruments were Suicide Thought Questionnaire (SIS) by Mohammadifar et al. (2005), Beck Depression Inventory (BDI-II), Hillburn Family Emotional Questionnaire (FEA), and Stiger and Oshi's Meaning of Life Questionnaire (MLQ). SPSS 25 and AMOS 25 software were used. In the proposed model, the variables of suicidal ideation were considered as criterion variables and the variables of family emotional atmosphere and depression were considered as predictor variables. The results show that in the hypothesized model, all direct paths to suicidal ideation, except for family emotional atmosphere, were significant at the p<0.01 level. Indirect pathways were also significant with suicidal ideation through the meaning of life as a mediator variable. Based on the results of the study, the proposed model of the relationship between depression and emotional atmosphere of the family mediated by the meaning of life and suicidal ideation has a good fit, and this model is very important to identify effective factors in suicidal ideation of drug addicted women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Addiction
  • Suicidal Ideation
  • Depression
  • Emotional Environment in Family
  • the Meaning of Life

مراجع

ابراهیمی، ح.، کاظمی، ع.، فلاحی خشکناب، م.، و مدبر، ر. (1393). بررسی ارتباط افکار خودکشی با ویژگی‌های روانی-اجتماعی در بیماران افسرده. روان‌پرستاری. 2(2)، 12-1.
احدی، ح.، و جمهری، ف. (1386). روان‌شناسی رشد نوجوانی و بزرگسالی. تهران: پردیس.
احمدی، غ. ر.، سهرابی، ف.، براتی سده، ف.، و قادری، م. (1394). بررسی نقش پیش‌بینی‌کنندگی معنای زندگی در افسردگی دانشجویان. فصلنامۀ مشاوره و روان‌درمانی. 4(14)، 102-89.
اصلانی، خ.، امان‌اللهی، ع.، والدمؤمن، پ.، و تقی‌پور، م. (1393). بررسی رابطۀ ساده و تعدیل‌گر ناامیدی و عملکرد خانواده با افکار خودکشی‌گرا در بین دانش‌آموزان پایۀ اول دبیرستان‌های شهر اهواز. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 5(20)، 79-59.
اکبری، ا.، پناغی، ل.، حبیبی، م.، و صادقی، م. (1395). کارکرد خانوادۀ ادراک‌شده و افکار خودکشی دانشجویان: نقش تعدیل‌کنندۀ ناامیدی. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 22(4)، 291-284.
بختیارپور، س. (1396). رابطۀ تعارض والد-فرزند و جو عاطفی خانواده با عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان دورۀ اول متوسطۀ شهرستان کارون. مجلۀ روان‌شناسی اجتماعی. 5(43)، 53-45.
برجی، م.، فرشادنیا، ا.، خرمی، ز.، و قهاری، ش. (1398). پیش‌بینی افکار خودکشی براساس معناداری زندگی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه در دانشجویان. فصلنامۀ علمی-پژوهشی سلامت اجتماعی. 6(2)، 207-196.
پورمحمدرضای تجریشی، م.، و میرزمانی بافقی، م. (1386). ارتباط بین فعالیت سیستم‌های مغزی-رفتاری، حمایت اجتماعی و افسردگی. رفاه اجتماعی. 7(26)، 245-223.
جوادی، ر.، آقابخشی، ح.، رفیعی، ح.، عسکری، ع.، معمار، ا.، و عبدی زرین، س. (1391). رابطۀ کارکرد خانواده با تاب‌آوری در برابر مصرف مواد. فصلنامۀ رفاه اجتماعی، 11(41)، 444-421.
حقیقی، ج.، شکرکن، ح.، و موسوی شوشتری، م. (1381). بررسی رابطۀ جو عاطفی خانواده با سازگاری دانش‌آموزان دختر پایۀ سوم مدارس راهنمایی. فصلنامۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی. 3(2)، 108-79.
دهداری، ط.، یاراحمدی، ر.، تقدیسی، م.، دانشور، ر.، و احمدپور، ج. (1392). ارتباط بین داشتن معنا در زندگی با وضعیت استرس، اضطراب و افسردگی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال 1392. فصلنامۀ علمی-پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، 1(3)، 92-83.
رامین‌مهر، ح.، و چارستاد، پ. (1392). روش تحقیق کمی با کاربرد معادلات ساختاری (نرم‌افزار لیزرل). تهران: ترمه.
رجبی، غ. (1384). ویژگی‌های روان‌سنجی ماده‌های فرم کوتاه پرسشنامۀ افسردگی بک. فصلنامۀ روان‌شناسی تحولی روان‌شناسان ایرانی. 1(4)، 33-26.
رشیدی، ع.، محسنی، ز.، و گل‌محمدیان، م. (1396). نقش جو عاطفی خانواده، ادراک شیوۀ فرزندپروری، الگوهای ارتباطی خانواده و ادراک حمایت اجتماعی (خانواده) در پیش‌بینی سوءمصرف مواد روان‌گردان صنعتی دانشجویان. فصلنامۀ اعتیادپژوهی سوءمصرف مواد. 11(41)، 123-103.
عابدی، ش.، فروغان، م.، خانجانی، م.، بخشی، ع.، و فرهادی، ا. (1395). بررسی رابطۀ معنای زندگی و سلامت معنوی در سالمندان مقیم آسایشگاه‌های شهرستان شمیرانات، 1393. سالمند: مجلۀ سالمندی ایران. 3(11)، 465-456.
فرانکل، و. (1392). فریاد ناشنیده برای معنی. ترجمۀ مصطفی تبریزی و علی علوی‌نیا. تهران: فراروان.
مامی، ش.، و یاری، ن. (1394). بررسی نقش امید در رابطۀ بین حمایت اجتماعی ادراک‌شده و معنا در زندگی با افکار خودکشی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام. اولین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم تربیتی. شیراز. ایران.
محمدنیا، س.، و مشهدی، ع. (1397). تأثیر معنای زندگی در رابطۀ بین نگرش نسبت به مصرف مواد مخدر و افسردگی. شفای خاتم. 6(3)، 51-43.
محمدی‌فر، ا.، حبیبی، م.، و بشارت، م. (1384). ساخت و هنجاریابی مقیاس افکار خودکشی. مجلۀ علوم روان‌شناختی، 4(4)، 361-339.
مسلمان، م.، حسینی، ع.، و صادق‌پور، م. (1397). ارزیابی معنا در زندگی و تحریف‌های شناختی دانشجویان. فصلنامۀ علمی اعتیادپژوهی. 12(50)، 104-89.
موسوی شوشتری، م. (1376). بررسی رابطۀ جو عاطفی خانواده با سازگاری فردی-اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان پایۀ سوم مدارس راهنمایی اهواز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی. دانشگاه آزاد اسلامی. اهواز.
نجفی، م.، کرمانی مامازندی، ز.، و اکبری بلوط بنگان، ا. (1396). رابطۀ اضطراب، استرس و افسردگی با افکار خودکشی دختران نوجوان: نقش واسطه‌ای قربانی قلدری. مجلۀ اصول بهداشت روانی. 19(5)، 407-401.
نصرت‌آبادی، م.، و حلوایی‌پور، ز. (1394). نقش افسردگی و مصرف مواد در تبیین افکار خودکشی در سربازان دانشگاه علوم پزشکی ارتش. مجلۀ طب نظامی. 17(4)، 255-249.
نعمتی سوگلی تپه، ف. (1396). پیش‌بینی افکار خودکشی دانشجویان براساس افسردگی، اختلال شخصیت مرزی، دینداری، حمایت اجتماعی و راهبردهای مقابله‌ای. پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 12(45)، 280-255.
Akil, H., Gordon, J., Hen, R., Javitch, J., Mayberg, H., McEwen, B., Meaney,M., Nestler, E. J. (2018). Treatment resistant depression: a multi-scale, systems biology approach. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 84, 272-288.
Baams, L., Grossman, A. H., & Russell, S. T. (2015). Minority stress and mechanisms of risk for depression and suicidal ideation among lesbian, gay, and bisexual youth. Developmental Psychology. 51(5), 688-696.
Beck, A. T., Steer, R. A., & Brown, G. K. (1996). Beck depression inventory-II. San Antonio, 78(2), 490-498.
Blakey, S. M., Wagner, H. R., Naylor, J., Brancu, M., Lane, I., Sallee, M., ... & Elbogen, E. B. (2018). Chronic pain, TBI, and PTSD in military veterans: a link to suicidal ideation and violent impulses. The Journal of Pain, 19(7), 797-806.
Bliuc, A. M., Doan, T. N., & Best, D. (2019). Sober social networks: the role of online support groups in recovery from alcohol addiction. Journal of Community & Applied Social Psychology, 29(2), 121-132.
Briere, J., Kwon, O., Semple, R. J., & Godbout, N. (2019). Recent suicidal ideation and behavior in the general population: the role of depression, posttraumatic stress, and reactive avoidance. The Journal of Nervous and Mental Disease, 207(5), 320-325.
D'Iuso, D. A., Dobson, K. S., Beaulieu, L., & Drapeau, M. (2018). Coping and interpersonal functioning in depression. Canadian Journal of Behavioural Science/Revue Canadienne des Sciences du Comportement, 50(4), 248-255.
Dunkley, D. M., Sanislow, C. A., Grilo, C. M., & McGlashan, T. H. (2009). Self-criticism versus neuroticism in predicting depression and psychosocial impairment for 4 years in a clinical sample. Comprehensive Psychiatry, 50(4), 335–346.
Farrell, A. K., Slatcher, R. B., Tobin, E. T., Imami, L., Wildman, D. E., Luca, F., & Zilioli, S. (2018). Socioeconomic status, family negative emotional climate, and anti-inflammatory gene expression among youth with asthma. Psychoneuroendocrinology, 91, 62-67.
Frankl, V. (1984). Man's search for meaning: an introduction to logotherapy. New York: Simon and Schuster.
 Frey, L. M., Fulginiti, A., Lezine, D., & Cerel, J. (2018). The decision‐making process for disclosing suicidal ideation and behavior to family and friends. Family Relations, 67(3), 414-427.
Halama, P, & Dedova M. (2007). Meaning in life and hope as predictors of positive mental health: do they explain residual variance not predicted by personality traits? Studia Psychologica, 49(3), 191-200.
Hoelter, J., & Harper, L. (1987). Structural and interpersonal family influences on adolescent self- conception. Journal of Marriage and the Family, 49(1), 129-139.
Holt, M. K., Vivolo-Kantor, A. M., Polanin, J. R., Holland, K. M., DeGue, S., Matjasko, J. L., Wolfe, M., & Reid, G. (2015). Bullying and suicidal ideation and behaviors: a meta-analysis. Pediatrics, 135(2), e496-e509.
Ho, M. Y., Cheung, F. M., & Cheung S. F. (2010). The role of meaning in life and optimism in promoting well-being. Personality and Individual Differences, 48(5), 658-663.
Ionescu, D. F., Swee, M. B., Pavone, K. J., Taylor, N., Akeju, O., Baer, L., Nyer,M., Cassano,P., Mischoulon, D., Alpert, J. E., Brown, E. N., Nock, M. K., Fava, M., & Cusin, C. (2016). Rapid and sustained reductions in current suicidal ideation following repeated doses of intravenous ketamine. J Clin Psychiatry, 77(6), 719-725.
King, L. A., Heintzelman, S. J., & Ward, S. J. (2016). Beyond the search for meaning: A contemporary science of the experience of meaning in life. Current Directions in Psychological Science, 25(4), 211-216.
 Kleftaras, G., & Psarra, E. (2012). Meaning in life, psychological well-being and depressive symptomatology: a comparative study. Psycholo, 3(4), 337-345.
Kwok, S. Y., Gu, M., & Cheung, A. (2019). A longitudinal study on the relationship among childhood emotional abuse, gratitude, and suicidal ideation of Chinese adolescents. Child Abuse & Neglect, 94, 104031.
Lambert, N. M., Stillman, T. F., Baumeister, R. F., Fincham, F. D., Hicks, J. A., & Graham, S. M. (2010). Family as a salient source of meaning in young adulthood. Positive Psychology, 5(5), 367-376.
Lee, G., Barrowclough, C., & Lobban, F. (2014). Positive affect in the family environment protects against relapse in first-episode psychosis. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 49(3), 367-376.
Makola, S., & Berg, H. (2009). The development of a sense of meaning in children. The International Forum for Llogotherapy, 32, 13-20.
Martela, F., & Steger, M. F. (2016). The three meanings of meaning in life: distinguishing coherence, purpose, and significance. The Journal of Positive Psychology, 11(5), 531-545.
Melton, M. A., Schuenberg, S. E. (2008). On the measurement of meaning: logo therapys empirical contributions to humanistic psychology. J Humanistic Psychologist, 36(1), 31-44.
Miller, A. H., Eisenlohr-Moul, T., Giletta, M., Hastings, P. D., Rudolph, K. D., Nock, M. K., & Prinstein, M. J. (2017). A within-person approach to risk for suicidal ideation and suicidal behavior: Examining the roles of depression, stress, and abuse exposure. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 85(7), 712-722.
Miller, A. H., & Raison, C. L. (2016). The role of inflammation in depression: from evolutionary imperative to modern treatment target. Nature Reviews Immunology, 16(1), 22-34.
Ohtaki, Y., Doki, S., Kaneko, H., Hirai, Y., Oi, Y., Sasahara, S., & Matsuzaki, I. (2019). Relationship between suicidal ideation and family problems among young callers to the Japanese crisis hotline. PLoS One, 14(7), e0220493.
Rathi N., & Rastogi, R. (2007). Meaning in life and psychological well-Being in preadolescents and adolescents. J Indian Acad Appl Psychol, 33(1), 31-38.
Rawat, C., & Gulati, R. (2019). Influence of home environment and peers influence on emotional maturity of adolescents. Integrated Journal of Social Sciences, 6(1), 15-18.
Rogers, M. L., Stanley, I. H., Hom, M. A., Chiurliza, B., Podlogar, M. C., & Joiner, T. E. (2018). Conceptual and empirical scrutiny of covarying depression out of suicidal ideation. Assessment, 25(2), 159-172.
Rotenstein, L. S., Ramos, M. A., Torre, M., Segal, J. B., Peluso, M. J., Guille, C., Sen, S., & Mata, D. A. (2016). Prevalence of depression, depressive symptoms, and suicidal ideation among medical students: a systematic review and meta-analysis. Jama, 316(21), 2214-2236.
Rothberg, B., & Kidder, D. (1992). Double trouble: lesbians emerging from alcholic families. Journal of Chemical Dependency Treatment, 5(1), 77-92.
Russell, S. T., Pollitt, A. M., Li, G., & Grossman, A. H. (2018). Chosen name use is linked to reduced depressive symptoms, suicidal ideation, and suicidal behavior among transgender youth. Journal of Adolescent Health, 63(4), 503-505.
Saxena, P., Grella, C. E., & Messina, N. P. (2016). Continuing care and trauma in women offenders’ substance use, psychiatric status, and self-efficacy outcomes. Women & Criminal Justice, 26(2), 99-121.
Siu, A. L., Bibbins-Domingo, K., Grossman, D. C., Baumann, L. C., Davidson, K. W., Ebell, M., García, F.A., Gillman,M., Herzstein,J., Kemper, A. R., Krist, A. H., Kurth, A., Owens, D. K., Phillips, W. R., Phipps, M. G., & Pignone, M. P. (2016). Screening for depression in adults: US preventive services task force recommendation statement. Jama, 315(4), 380-387.
Steger, M. F., Frazier, P., Oishi, S., & Kaler, M. K. (2006). The meaning in life questionnaire: assessing the presence of and search for meaning in life. Journal of Counseling Psychology, 53(1), 80–9.
Testa, R. J., Michaels, M. S., Bliss, W., Rogers, M. L., Balsam, K. F., & Joiner, T. (2017). Suicidal ideation in transgender people: Gender minority stress and interpersonal theory factors. Journal of Abnormal Psychology, 126(1), 125-136.
 Wang, C., Mo, J., Niu, X., Jia, X., & Lin, L. (2019). The role of interpersonal problems and family environment in the association between impulsivity and suicidal ideation: a moderate mediation model. The Journal of Nervous and Mental Disease, 207(1), 22-28.
Wilkinson, S. T., Ballard, E. D., Bloch, M. H., Mathew, S. J., Murrough, J. W., Feder, A., Sos, P., Wang, G., Zarate, Jr. C. A., & Sanacora, G. (2017). The effect of a single dose of intravenous ketamine on suicidal ideation: a systematic review and individual participant data meta-analysis. American Journal of Psychiatry, 175(2), 150-158.
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 12، شماره 4
اسفند 1400
صفحه 117-138

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 19 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 28 بهمن 1399
  • تاریخ پذیرش: 05 اسفند 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 17 بهمن 1400
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار