ادراک کودک از عملکرد والدین خوب در تأمین نیازهای بنیادین روان‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم تربیتی و مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، شناسایی ادراک کودک از عملکرد والدین خوب در تأمین نیازهای بنیادین روان‌شناختی است. این مطالعه از نوع کاربردی و با روش پژوهش کیفی و استفاده از رویکرد پدیدارشناسی انجام شده است. براساس نمونه‌گیری هدفمند که در سال 1399-1398 انجام شد، 40 کودک (20 دختر و 20 پسر) 9 تا 12 ساله به‌منظور انجام مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته و عمیق، در این پژوهش مشارکت کردند. سؤالات مصاحبه براساس نظریۀ خودتعیین‌گری (SDT) و، در 9 محور اصلی و در قالب 13 سؤال تدوین و اجرا شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از روش کلایزی استفاده شد. تحلیل داده‌ها به شناسایی 5 مضمون اصلی، 20 مضمون محوری و 144 مفهوم پایه منجر شد. مضامین اصلی به‌ترتیب، خودمختاری، تجربۀ شایستگی، پیوند، مشارکت، و نظم‌دهی بودند. نتایج نشان می‌دهد ادراک کودکان از والدین خوب، والدینی هستند که بتوانند به پنج نیاز روان‌شناختی خودمختاری، شایستگی، پیوند، مشارکت و نظمدهی توجه کند و تلاش می‌کنند در تعامل با کودک این نیازها را برطرف کنند. می‌توان گفت میان نظریۀ خودتعیین‌گری و ادراک کودک از محیط تأمین نیازهای بنیادین، ارتباط وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The child’s Perception of the Performance of a Good Parent in Satisfying Basic Psychological Needs

نویسندگان [English]

  • Nikoo Mostafeizi 1
  • Elaheh Hejazi 2
  • Sogand Ghasemzadeh 3
1 Department of Educational Psychology and Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran. Tehran,
2 Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Science , University of Tehran, Tehran, Iran
3 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences , University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to identify how the child perceives the performance of a good parent in satisfying basic psychological needs. The qualitative research method with a phenomenological approach was used in the present study. Based on purposive sampling conducted in 2019-2020, 40 children (20 girls and 0-2 boys) aged 9 to 12 years participated in this study for semi-structured and in-depth interviews. The questions were arranged in 9 main axes and 13 axes according to the self-determination theory. The Colaizzi method was used for the analysis. The analysis resulted in 5 main themes and 20 subthemes and 144 basic concepts. The main themes included autonomy, experience of competence, association, participation, and order. It can be concluded that self-determination theory and childrens perception of the environment that satisfies basic needs are interrelated. The results suggest that children believe or perceive that good parents are able to meet five psychological needs, including autonomy, competence, affiliation, participation, and order, and attempt to meet these needs through interaction with children. It can be concluded that self-determined theory and children's perception that the environment meets basic needs are related.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children’s Perception
  • Parents’ Performance
  • Basic Psychological Needs
  • Parenting
بازرگان، ع. (1396). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکردهای متداول علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
بشارت، م.ع.، هوشمند، س. ن.، رضازاده، س. م.، و ا و غلامعلی لواسانی، م. (1394). پیش‌بینی رضایت زناشویی فرزندان بر اساس سبک‌های فرزندپروری والدین. رویش روان‌شناسی. ۴(۳)، 60-51.
دلاور، ع. (1389). روش‌شناسی کیفی. راهبرد. 19(54)، 329-307.
رحیمی‌نژاد، ع.، و پاک‌نژاد، م.(1393) رابطۀ عملکرد خانواده و نیازهای روان‌شناختی با سلامت روان نوجوانان. خانواده‌پژوهی، 10(37)، 111-99.
رنجبر، ه.، حق‌دوست، ع. ا.، صلصالی، م.، خوشدل، ع.، سلیمانی، م. ع. و بهرامی، ن. (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی: راهنمایی برای شروع. سالنامۀ پژوهش علوم سلامت و نظامی. ۱۰(۳)، ۲۳۸-۲۵۰.
ریو، م. ج (1391). انگیزش و هیجان. چاپ چهارم، ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. تهران: نشر ویرایش.
ساداتی فیروزآبادی، س.، و ملتفت، ق. (1396). نقش واسطه‌ای نیازهای روان‌شناختی پایه در ارتباط بین سبک‌های والدگری و سلامت روان دانش‌آموزان تیزهوش. فصلنامه علمی- پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. 5(3)، 212-203.
شکوهی یکتا، م.، اکبری زردخانه، س.، محمودی، م.، و علوی نژاد، ث. (1396). کاربرد برنامه‌های نوین فرزندپروری در فرایند ارتباط در خانواده. فصلنامۀ سلامت روان کودک. ۴(۱)، 45-35.
صادق‌خانی، ا.، علی‌اکبری دهکردی، م.، و کاکوجویباری، ع. ا. (1391). مقایسة شیوه‌های فرزندپروری مادران دانش آموزان پسر 7 تا 9 سال دورة ابتدایی با اختلال لجبازی- نافرمانی و عادی در شهرستان ایلام. روان‌شناسی افراد استثنایی. 2(6)، 114-95.
فیست، جی.، فیست، گ. جی.، و رابرتس، ت. آ. (1394). نظریه‌های شخصیت. ترجمۀ یحیی سیدمحمدی. روان: تهران.
کاکابرایی، ک.، و مرادی، ع. (1396). آموزش حل مسئلۀ خانواده‌محور به والدین و تأثیر آن بر ادراک کودک از والدین. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 8(29)، 185-165.
لوییس، ج. ف.، و لوییس، م. ک. (1396). فرزندپروری باکفایت (با رویکرد طرحواره‌درمانی). چاپ اول. ترجمۀ سید مهدی موسوی موحد. تهران. نشر ارجمند.
مشتاقی، م.، علامه، س.ف.، و آقایی، ا. (1391). مقایسۀ مفهوم کودک و نیازهای کودک از دیدگاه کودکان و والدین شهر اصفهان. تفکر و کودک. 2(4)، 78-59.
نصیرزاده، ر.، و زال‌پور، خ. (1390). تأثیر تجربۀ فقدان بر ادراک کودک از والدین و خداوند. فصلنامۀ خانواده‌پژوهی. 7(26)، 173-161.
یانگ، ج.، و کلوسکو، ژ. (1397). زندگی خود را دوباره بیافرینید. ترجمۀ حسن حمیدپور، الناز پیرمرادی و ناهید گلی‌زاده. تهران: ارجمند.
References
Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. The Journal of Early Adolescence, 11(1), 56-95.
Crockett, L. J., Brown, J., Russell, S. T., & Shen, Y. L. (2007). The meaning of good parent–child relationships for Mexican American adolescents. Journal of Research on Adolescence, 17(4), 639-668.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 49(3), 182- 185.
Dempster, R., Wildman, B. G., & Langkamp, D. (2006). Pediatrician Identification of Psychosocial Problems: Role of Child Behavior, Parent Affect, Parenting Behavior, Parenting Satisfaction And Efficacy. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 27(5), 428- 435.
Dickie, J. R., Ajega, L. V., Kobylak, J. R., & Nixon, K. M. (2006). Mother, father, and self: Sources of young adults' God concepts. Journal for the Scientific Study of Religion, 45(1), 57-71.
Erikson, E. H. (1963). Childhood and Society. New York: W. W. Norton & Company. (Original work published 1950).
Forgan, J., & Richey, M. A. (2015). The impulsive, disorganized child: solutions for parenting kids with executive functioning difficulties. Sourcebooks, Inc..
Forgan, J.W., & Richey, M.A. (2015). The Impulsive, Disorganized Child: Solutions for Parenting Kids with Executive Functioning Difficulties (1st ed.). New York: Routledge.
Fromm, E., (1950), Psychoanalysis and Religion, New Haven, Yale University Press.
Grolnick, W. S., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1997). Internalization within the family: The self-determination theory perspective. Parenting and Children’s Internalization of Values: A Handbook of Contemporary Theory, 135-161.
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1994). Competing paradigms in qualitative research. Handbook of Qualitative Research, 2(163), 105 -118
Johnston, D. D., & Swanson, D. H. (2006). Constructing the “good mother”: The experience of mothering ideologies by work status. Sex Roles, 54(7-8), 509-519.‌
Korelitz, K. E., & Garber, J. (2016). Congruence of parents’ and children’s perceptions of parenting: A meta-analysis. Journal of Youth and Adolescence, 45(10), 1973-1995.
Maslow, A. H. (1943). A preface to motivation theory, Psychosomatic Med, 5, 85-92.
Morman, M. T., & Floyd, K. (2006). Good Fathering: Father and Son Perceptions of What It Means to Be a Good Father. Fathering. A Journal of Theory, Research & Practice about Men as Fathers, 4(2), 113-136.
Murray, H. A. (1938) Explorations in personality. New York: Oxford Univer. Press.
Murray, F., & Hwang, S. H. (2015). Perceived father roles of married African American men: A phenomenological study. The Qualitative Report, 20(8), 1185-1204.‌
Pedersen, D. E. (2012). The good mother, the good father, and the good parent: Gendered definitions of parenting. Journal of Feminist Family Therapy, 24(3), 230-246.
Rodrigo M.J., Byrne S., Rodríguez B. (2014) Parenting Styles and Child Well-Being. In: Ben-Arieh A., Casas F., Frønes I., Korbin J. (eds) Handbook of Child Well-Being. Springer, Dordrecht.
Ryan, R. M., Huta, V., & Deci, E. L. (2008). Living well: A self-determination theory perspective on eudaimonia. Journal of Happiness Studies, 9(1), 139-170
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York: Guilford Publications.
Ryan, R. M., & Lynch, J. H. (1989). Emotional autonomy versus detachment: Revisiting the vicissitudes of adolescence and young adulthood. Child Development, 60(2), 340-356.
Önder, A., & Gülay, H. (2009). Reliability and validity of parenting styles & dimensions questionnaire. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 508-514.
Putnick, D. L., Bornstein, M. H., Hendricks, C., Painter, K. M., Suwalsky, J. T., & Collins, W. A. (2008). Parenting stress, perceived parenting behaviors, and adolescent self-concept in European American families. Journal of Family Psychology, 22(5), 752-762.
Sanson, A., & Wise, S. (2001). Children and Parenting: The Past Hundred Years. Family Matters, 60(60), 36-45.
Schuman, S. L., Graef, D. M., Janicke, D. M., Gray, W. N., & Hommel, K. A. (2013). An exploration of family problem-solving and affective involvement as moderators between disease severity and depressive symptoms in adolescents with inflammatory bowel disease. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 20(4), 488-496.
Sanders, M. R., & Turner, K. M. (2018). The importance of parenting in influencing the lives of children. In Handbook of Parenting and Child Development across the Lifespan (pp. 3-26). Springer, Cham.
Vansteenkiste, M., Ryan, R. M., & Soenens, B. (2020). Basic psychological need theory: Advancements, critical themes, and future directions. Motivation and Emotion, 44(1), 1-31.
Yahav, R. (2007). The relationship between children’s and adolescents’ perceptions of parenting style and internal and external symptoms. Child: Care, Health and Development, 33(4), 460-471.
دوره 13، شماره 1
1401
صفحه 21-41
  • تاریخ دریافت: 27 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 14 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 30 فروردین 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 12 اردیبهشت 1401
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1401