طراحی و ارزیابی مدل پیش‌بینی مصرف مواد مخدر در میان دانشجویان: نقش نگرش مذهبی، نگرانی از نرسیدن به آرزوها، افسردگی و خشم و عصبانیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی سلامت، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استاد گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر طراحی و ارزیابی مدل پیش‌بینی مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه تهران بود. پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و از جهت روش، همبستگی بود. جامعۀ آماری شامل تمامی دانشجویان دانشگاه تهران (47,605 نفر) بود که در سال تحصیلی 1399-1398 مشغول به تحصیل بودند. در این طرح 200 دانشجو (119 پسر و 81 دختر) به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای-نسبتی انتخاب شدند و به پرسشنامۀ سیمای زندگی دانشجویان (NSSLP) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از روش‌های آماری فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد، تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیون لجستیک و تحلیل مسیر از طریق نرم‌افزارهای SPSS و AMOS نسخۀ 23 تحلیل شد. طبق نتایج تحلیل رگرسیون، دفعات مسواک‌زدن، مصرف میوه، تعداد ساعات مطالعه، نگرش مذهبی، نگرانی از نرسیدن به آرزوها، افسردگی و خشم-عصبانیت، سوارشدن در خودرویی که راننده‌اش تحت تأثیر مواد است، رابطۀ جنسی پرخطر و نقشه برای اقدام به خودکشی، مصرف مواد را به‌طور معناداری پیش‌بینی می‌کنند. مطابق نتایج تحلیل مسیر، نگرش مذهبی به‌طور مستقیم و منفی، مصرف مواد را پیش‌بینی می‌کند (ضریب استاندارد 26/0-) و اثر متغیرهای نگرش مذهبی و نگرانی از نرسیدن به آرزوها بر مصرف مواد، با افسردگی و خشم میانجی‌گری می‌شود (ضریب استاندارد 18/0). یافته‌های مطالعۀ حاضر بیانگر این نکته است که اعتقادات مذهبی ضعیف و نگرانی از نرسیدن به آرزوها از طریق ایجاد افسردگی و خشم، در سوءمصرف مواد نقش دارد. پیشنهاد می‌شود دانشگاه، دانشجویان در معرض خطر را شناسایی و برای آن‌ها طبق عوامل خطر تشخیص‌داده‌شده برنامۀ پیشگیری طراحی کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Development and Evaluation of a Model to Predict Drug Use among University Students: The Role of Religious Attitudes, Worryabout not Achieving Wishes, Depression, and Anger and Irritation

نویسندگان [English]

  • Nastaran Mortezaei 1
  • hadi Bahrami Ehsan 2
  • Seyyed Mohammad-Reza Rezazade 3
  • Manijeh Firoozi 3
1 PhD Student in health psychology, Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences , University of Tehran, Tehran, Iran
2 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Department of Psychology, Faculty Psychology and Educational Sciences , University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to develop and evaluate a model for predicting drug use among University students in Tehran. The current study was applied by purpose and correlational by method. The statistical population included all students of Tehran University (47,605 individuals) studying in the academic year 2018-2019. In this project, 200 students (male= 119 & female= 81) were selected by stratified-proportional random sampling and answered the National Scale of Students Life Profile (NSSLP). Data were analyzed using frequency, mean, standard deviation, analysis of variance, logistic regression analysis, and path analysis by SPSS23 and AMOS23. The results of logistic regression analysis showed that frequency of brushing teeth, daily fruit consumption, number of study hours per day, religious attitude, worrying about not achieving wishes, depression, anger and irritation, using a car whose driver used drugs and alcohol, risky sex, and suicide attempts significantly predicted drug use. The results of the path analysis method showed that religious attitude directly and negatively predicted drug use (standard coefficient - 0.26), and the effect of religious attitude and worry about not achieving wishes on drug use was mediated by depression and anger and irritation (standard coefficient 0.18). The results of this study suggest that low religious belief and worry about not fulfilling wishes play an important role in drug use through the development of depression and anger. It is recommended that the university identify students at risk and develop a prevention plan for them according to the identified risk factors.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drug Use
  • Religious Attitude
  • Cognitive Risk Factors
  • Emotional Risk Factors

مراجع

ابوالقاسمی، ش. (1389). تأثیر شعایر دینی بر بهداشت روانی جوانان. مجلۀ اسلام و پژوهش‌های تربیتی. 2(1)، 69-47.
بهرامی، م.، و روشن، م. (1397). رابطۀ جهت‌گیری مذهبی و باورهای غیرمنطقی با گرایش به سوءمصرف مواد در بین نوجوانان. مجلۀ علوم اجتماعی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. 15(1)، 187-169.
بهرامی احسان، ه. (1390). اعتیاد و فرایند پیشگیری. تهران: سمت.
بگیان کوله‌مرز، م.، نریمانی، م.، سلطانی، س.، و مهرابی، ع. (1393). مقایسۀ نارسایی هیجانی و کنترل عواطف در سوءمصرف‌کنندگان مواد و افراد سالم. فصلنامۀ اعتیادپژوهی و سوءمصرف مواد. 8(29)، 147-131.
حاجی‌حسنی، م.، شفیع‌آبادی، ع.، پیرساقی، ف.، و کیانی‌پور، ع. (1391). رابطۀ بین پرخاشگری، ابراز وجود و افسردگی با آمادگی به اعتیاد در دانشجویان دختر دانشگاه علامه طباطبایی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 13(3)، 74-65.
خدابخش‌نژاد، ن. (1397). نقش پیوند با خانواده، مؤلفه‌های روان‌شناختی و باور مذهبی در پیش‌بینی مصرف مواد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی. دانشگاه تهران.
دولتشاهی، ب.، یعقوبی، ح.، ریاضی، ا.، پیروی، ح.، حسن‌آبادی، ح.، پورشریفی، ح.، ظفر، م.، فلاحت‌دوست، م.، حمیدپور، ح.، و صبحی قراملکی، ن. (1395). ساخت و اعتباریابی مقیاس ملی سیمای زندگی دانشجویان. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 7(3)، 125-115.
شیخ‌الاسلامی، ف.، ستوده ناورودی، س. ا.، زینعلی، ش.، و طالبی، م. (1392). ارتباط باورهای مذهب، سلامت روان، عزت‌نفس و خشم در افراد عادی و وابسته به مواد. مجلۀ پرستاری مامایی جامع‌نگر. 23(70)، 51-45.
صالحی، ا.، و مسلمان، م. (1394). رابطۀ نگرش‌های مذهبی با افسردگی، اضطراب، استرس در دانشجویان دانشگاه گیلان. مجلۀ دین و سلامت. 3(1)، 64-57.
گراوند، ه.، و سبزیان، س. (1398). نقش فاصلۀ بین اهمیت اهداف و آرزوها با احتمال دستیابی به آن‌ها در سلامت روان دانشجویان. نوزدهمین همایش انجمن مشاورۀ ایران با عنوان مشاوره: ارتقای امید، آرامش و سلامت اجتماعی. تهران. ایران.
عظیم‌پور، ا.، ابراهیمی، ر.، رنجبر حاجی‌آبادی، ن.، حیدری، ش.، رضایی، م.، تیزفهم، ت.، و باقرزاده، ن. (1394). بررسی مقایسه‌ای ارتباط مذهب بر میزان تمایل به مصرف مواد مخدر از سه بعد فردی، محیطی و اجتماعی در بین دانشجویان پرستاری و مامایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه. همایش ملی بهداشت و سلامت جوانان. ارومیه. ایران.
میری، م. ن.، و بهرامی احسان، ه. (1389). رابطۀ مذهب گرایی و عوامل جمعیت‌شناختی با سوءمصرف مواد در دانشجویان. مجله روان‌شناسی و دین. 3(4)، 109-126.
نوبخت، ل. (1394). نگرش دانشجویان به سوءمصرف مواد مخدر و عوامل مؤثر بر آن. پژوهشنامۀ مددکاری اجتماعی. 2(3)، 188-156.
یحیی‌زاده جلودار، س.، و لطفی گودرزی، ف. (1391). درمان افسردگی با دعا و نیایش. مجلۀ علمی-پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی بابل. 15(1)، 100-94.
یاوری، س.، نوری، ر.، و حسن‌آبادی، ح. (1394). مدل ساختاری مصرف مواد در دانشجویان: نقش معنویت، الگوگیری اجتماعی و نگرش به مواد. فصلنامۀ اعتیادپژوهی و سوءمصرف مواد. 9(33)، 163-146.
یعقوبی، ح.، طارمیان، ف.، پیروی، ح.، و ظفر، م. (1392). شیوع‌شناسی مصرف مواد در میان دانشجویان دانشگاه‌های تابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (1391). فصلنامۀ اعتیادپژوهی و سوءمصرف مواد. 8(32)، 36-9.
Alimohammadzadeh, K., Akhlaghdoust, M., Bahrainian, S. A., & Mirzaei, A. (2017). Survey on mental health of iranian medical students: A cross-sectional study in Islamic Azad University. Shiraz E-Medical Journal, 18(7), 1-5.
Arria, A. M., Caldeira, K. M., O’Grady, K. E., Vincent, K. B., Fitzelle, D. B., Johnson, E. P., & Wish, E. D. (2008). Drug exposure opportunities and use patterns among college students: Results of a longitudinal prospective cohort study. Substance Abuse, 29(4), 19-38.
Bandura, A. (1977). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
Barbosa, L. N. F., Asfora, G. C. A., & Moura, M. C. D. (2020). Anxiety and depression and psychoactive substance abuse in university students. SMAD, Revista Eletrônica Saúde Mental Alcool e Drogas, 16(1), 1-8.
Dutton, D. G., & Karakanta, C. (2013). Depression as a risk marker for aggression: A critical review. Aggression and Violent Behavior. 18(2), 310-319.
Frone, M. R. (2016). Work stress and alcohol use: Developing and testing a biphasic self-medication model. Work & Stress, 30(4), 374–394.
Gelkopf, M., Levitt, S., & Bleich, A. (2002). An integration of three approaches to addiction and methadone maintenance treatment: The self-medication hypothesis, the disease model and social criticism. The Israel Journal of Psychiatry and Related Sciences, 39(2), 140-151.
Heydari, S. T., Izedi, S., Sarikhani, Y., Kalani, N., Akbary, A., Miri, A., ... & Akbari, M. (2015). The prevalence of substance use and associated risk factors among university students in the city of Jahrom, southern Iran. International Journal of High-Risk Behaviors & Addiction, 4(2), 1-7.
Johnson, T. J., Sheets, V. L., & Kristeller, J. L. (2008). Identifying mediators of the relationship between religiousness/spirituality and alcohol use. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 69(1), 160-170.‌
Lerman, S., Jung, M., Arredondo, E. M., Barnhart, J. M., Cai, J., Castañeda, S. F., ... & Kaplan, R. C. (2018). Religiosity prevalence and its association with depression and anxiety symptoms among hispanic/latino adults. Plos One, 13(2), 1-14.
Marsiglia, F. F., Kulis, S., Nieri, T., & Parsai, M. (2005). God forbid! Substance use among religious and nonreligious youth. American Journal of Orthopsychiatry, 75(4), 585-598.
O’Connell, M. E., Boat, T., & Warner, K. E. (2009). Preventing mental, emotional, and behavioral disorders among young people: progress and possibilities. Washington (DC): National Academies Press.
Oraki, M. (2011). Relationship of anger, self-efficacy, coping skills, and a desire to use drugs in a group of drugs opiate-dependent clients. Journal of Research on Addiction, 5(18), 39-54.
Rounaghi, M., Pakseresht, S., Asiry, S., & Atrkar Roushan, Z. (2018). Relationship between aggression and addiction tendency among university students. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 28(3), 185-191.
Santero, M., Daray, F. M., Prado, C., Hernández-Vásquez, A., & Irazola, V. (2019). Association between religiosity and depression varies with age and sex among adults in South America: Evidence from the CESCAS I study. Plos One, 14(12), 1-12.
Skidmore, C. R., Kaufman, E. A., & Crowell, S. E. (2016). Substance use among college students. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 25(4), 735-753.
Substance Abuse and Mental Health Services Administration. (2014). Results from the 2013 national survey on drug use and health: Summary of national findings. http://www. samhsa.gov/data/sites/ default. September 4, 2014.
Taremian, F., Yaghubi, H., Pairavi, H., Hosseini, S. R., Zafar, M., & Moloodi, R. (2018). Risk and protective factors for substance use among Iranian university students: A national study. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 13(46), 1-9.
Tomita, A., & Ramlall, S. (2018). A nationwide panel study on religious involvement and depression in South Africa: Evidence from the south African national income dynamics study. Journal of Religion and Health, 57(6), 2279-2289.
Walters, K. S., Bulmer, S. M., Troiano, P. F., Obiaka, U., & Bonhomme, R. (2018). Substance use, anxiety, and depressive symptoms among college students. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 27(2), 103-111.
World Health Organization. (2013). Mental Health Action Plan 2013–2020. https://www.who.int/publications/i/item/9789241506021
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 13، شماره 2
1401
صفحه 55-69

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 23 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 آبان 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 23 مرداد 1401
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار