اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری بهبودیافتگان کووید-19

محمودی نودژ, مجتبی; امیرفخرایی, آزیتا; سماوی, عبدالوهاب

doi:10.22059/japr.2023.328932.643948

اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری بهبودیافتگان کووید-19

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روان شناسی، گروه روان‌شناسی،دانشکده علوم انسانی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران.

² استادیار، گروه روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران.

³ دانشیار، گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

10.22059/japr.2023.328932.643948

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری بهبودیافتگان کووید-19 انجام شد. روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری سه‌ماهه بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل بهبودیافتگان کووید-19 با سابقۀ بستری شهر بندرعباس در زمستان 1399 بود. از بین جامعۀ آماری، 27 بهبودیافتۀ کووید-19 به‌صورت گلوله‌برفی انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند که 13 نفر در گروه آزمایش (7 مرد و 6 زن) و 14 نفر (6 مرد و 8 زن) در گروه گواه بودند. افراد حاضر در گروه آزمایش، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ده جلسه) را طی دو ماه و نیم دریافت کردند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ تاب‌آوری و پرسشنامۀ کیفیت زندگی بود. داده‌ها به شیوۀ تحلیل واریانس آمیخته به‌وسیلۀ نرم‌افزار آماری SPSS-23 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی (0001>P؛ 61/0=Eta؛ 75/38=F) و تاب‌آوری (0001>P؛ 62/0=Eta؛ 90/39=F) بهبودیافتگان کووید-19 با سابقۀ بستری تأثیر داشته است. بدین‌صورت که این درمان توانسته سبب بهبود کیفیت زندگی و تاب‌آوری آنان شود. براساس یافته‌های پژوهش حاضر، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، با بهره‌گیری از شش فرایند اصلی پذیرش، گسلش، خود به‌عنوان زمینه، ارتباط با زمان حال، ارزش‌ها و عمل متعهدانه می‌تواند به‌عنوان درمانی مؤثر در جهت بهبود کیفیت زندگی و تاب‌آوری بهبودیافتگان کووید-19 به‌کار گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22518126.1401.13.4.8.2

عنوان مقاله [English]

Efficacy Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on the Life Quality and Resilience of Those Recuperated from Recovered Covid-19 Patients

نویسندگان [English]

Mojtaba Mahmoudi Nodezh ¹
Azita Amirfakhraei ²
Abdolvahab Samavi ³

¹ Department of Psychology, Faculty of Humanities, Bandar Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran.

² Department of Psychology, Faculty of Humanities, Bandar Abbas Branch, Islamic Azad University, Bandar Abbas, Iran.

³ Department of Counseling, Faculty of Humanities, University of Hormozgan, Bandar Abbas, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this paper is to investigate the efficacy of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on the life quality and resilience of those recuperated from Covid-19. The research method was quasi-experimental with pre-test, post-test, control group and three-month follow-up period design. The statistical population of the study included those recuperated from Covid-19 with the record of hospitalization in the city of Bandar Abbas in the winter of 2020. Twenty-seven recovered people from Covid-19 were selected via the snowball method and randomly 13 of them were accommodated into experimental (7 males and 6 females) and 14 of them were accommodated into control groups (6 males and 8 females). The experimental group received ACT during two-and-a-half months (in 10 sessions). The applied questionnaires in this study included resilience questionnaire and life quality scale. The data from the study were analyzed through mixed ANOVA via SPSS-23 statistical software. The results showed that ACT has been effective on the life quality (F=38.75; Eta=0.61; P<0001) and resilience (F=39.90; Eta=0.62; P<0001) of recovered Covid-19 patients with the record of hospitalization in a way that it succeeded in improving their life quality and resilience. According to the findings of the present study, ACT can be used as an efficient method to improve the life quality and resilience of those recovered from Covid-19 through employing six main processes of acceptance, fusion, observer self, relationship with the present time, value and committed action.

کلیدواژه‌ها [English]

Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
Life Quality
Resilience
People Recuperated from Covid-19

مراجع

اصلی‌آزاد، م.، منشئی، غ.، و قمرانی، ا. (1398). اثربخشی درمانگری مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواس-ناخودداری و درآمیختگی فکر و عمل در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال وسواس-ناخودداری. فصلنامۀ علمی-پژوهشی علوم روان‌شناختی. ۱۸(۷۳)، 76-67.

اصلی‌آزاد، م.، فرهادی، ط.، و خاکی، س. (1400). اثربخشی واقعیت‌درمانی آنلاین بر استرس ادراک‌شده و اجتناب تجربه‌ای بهبودیافتگان کووید-19. فصلنامۀ روان‌شناسی سلامت. 10(38)، 156-141.

پاشنگ، س.، و خوش‌لهجه صدق، ا. (1398). مقایسۀ اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان فرا شناختی بر کاهش علائم، سرمایۀ روان‌شناختی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر. مجلۀ علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی. 29(2)، 190-181.

رزم‌پوش، م.، رمضانی، خ.، ماردپور، ع.، و کولیوند، پ. (1397). تأثیر آموزش پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری پرستاران. علوم اعصاب شفای خاتم. 7(1)، 62-51.

رویین‌تن، س.، آزادی، ش.، افشین، ه‍.، و امینی، ن. (1398). اثربخشی درمان ترکیبی مبتنی بر پذیرش و تعهد و امیددرمانی بر کیفیت زندگی در بیماران سرطانی. فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی (فرهنگ مشاوره). 10(2)، 242-221.

شهابی، ع.، احتشام‌زاده، پ.، عسگری، پ.، و مکوندی، ب. (1399). مقایسۀ اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و تصویرسازی ذهنی هدایت‌شده بر تاب‌آوری بیماران قلبی مراجعه‌کننده به بخش بازتوانی قلب. افق دانش. 26(3)، 297-276.

فتحی، س.، پویامنش، ج.، قمری، م.، و فتحی اقدم، ق. (1399). مقایسۀ اثربخشی درمان هیجان‌مدار و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سردرد مزمن. دوماهنامۀ علمی-پژوهشی فیض. 24(3)، 311-302.

فرخزادیان، ع.، احمدیان، ف.، و عندلیب، ل. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر شدت علائم و کیفیت زندگی سربازان مبتلا به نشانگان رودۀ تحریک‌پذیر. مجلۀ طب نظامی. 21(1)، 52-44.

کاویانی، ز.، بختیارپور، س.، حیدری، ع.، عسگری، پ.، و افتخارصعادی، ز. (1399). بررسی تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، بر تاب‌آوری و نگرش‌های ناکارآمد زنان مبتلا به ام‌اس شهر تهران. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 21(1)، 92-84.

محمدی، س.، و صوفی، ا. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و استرس ادراک‌شدۀ بیماران مبتلا به سرطان. روان‌شناسی سلامت. 8(4)، 72-57.

محمدی، م. (1384). بررسی عوامل مؤثر بـر تاب‌آوری در افـراد در معرض خطر سوءمصرف مواد. پایان‌نامۀ دکتری روان‌شناسی بالینی. دانشکدۀ علوم رفتاری و سلامت روان. دانشگاه علـوم توان‌بخشی و سلامت اجتماعی تهران.

مرادی، ا.، ملک‌پور، م.، امیری، ش.، مولوی، ح.، نوری، ا. (1389). مقایسۀ اثرات آموزش‌های عزت‌نفس، خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به ناتوانی جسمی-حرکتی. فصلنامۀ کودکان استثنایی. 10(1)، 64-49.

مظفری، و. (1398). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تاب‌آوری و کنترل هیجانی همسران جانباز اعصاب و روان. مجلۀ طب جانباز. ۱۱(۲)، 66-۶۱.

نجات، س.، منتظری، ع.، هلاکویی نایینی، ک.، محمد، ک.، و مجدزاده، س. ر. (1385). استانداردسازی پرسشنامۀ کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی: ترجمه و روان‌سنجی گونۀ ایران. فصلنامۀ دانشکدۀ بهداشت و بهداشت تحقیقات بهداشتی. 4(4)، 12-1.

هاشمی، ز.، افشاری، ع.، و عینی، س. (1399). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ارتقای سلامت روان و کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به سرطان. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت ایران. 8(2)، 171-160.

Anderson, R. M., Heesterbeek, H., Klinkenberg, D., & Hollingsworth, T. D. (2020). How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic? The Lancet, 395(10228), 931-934. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)30567-5

Backmann, J., Weiss, M., Schippers, M. C., & Hoegl, M. (2019). Personality factors, student resiliency, and the moderating role of achievement values in study progress. Learning and Individual Differences, 72(4), 39-48.

Bahattab, M., & AlHadi, A. N. (2021). Acceptance and commitment group therapy among Saudi Muslim females with mental health disorders. Journal of Contextual Behavioral Science, 19(2), 86-91.

Berger, E., Garcia, Y., Catagnus, R., & Temple, J. (2021). The effect of acceptance and commitment training on improving physical activity during the COVID-19 pandemic. Journal of Contextual Behavioral Science, 20(3), 70-78.

Bonomi, A. E., Patrick, D. L., Bushnell, D. M., & Martin, M. (2000). Validation of the United States' version of the World Health Organization Quality of Life (WHOQOL) instrument. Journal of Clinical Epidemiology, 53(1), 1–12.

Chaturvedi, S. K., & Muliyala, K. P. (2016). The meaning in quality of life. Journal of Psychosocial Rehabilitation and Mental Health, 3(2), 47-49.

Conner, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The conner –Davidson Resilience scale (CD- RISC). Depression & Anxiety, 18(2), 36-82.

Cox, R. C., Jessup, S.C., Luber, M. J., & Olatunji, B. O. (2020). Pre-pandemic disgust proneness predicts increased coronavirus anxiety and safety behaviors: Evidence for a diathesis-stress model. Journal of Anxiety Disorders, 76(3), 102-107.

De Bruin, Y. B., Lequarre, A. S., McCourt, J., Clevestig, P., Pigazzani, F., Jeddi, M. Z., ... & Goulart, M. (2020). Initial impacts of global risk mitigation measures taken during the combatting of the COVID-19 pandemic. Safety science, 128(3), 204-227.

Elhai, J. D., Yang, H., McKay, D., & Asmundson, G. J. G. (2020). COVID-19 anxiety symptoms associated with problematic smartphone use severity in Chinese adults. Journal of Affective Disorders, 274(1), 576-582.

Grossman, E. S., Hoffman, Y. S. G., Palgi, & Y., Shrira, A. (2021). COVID-19 related loneliness and sleep problems in older adults: Worries and resilience as potential moderators. Personality and Individual Differences, 168(2), 110-114.

Guida, C., & Carpentieri, G. (2021). Quality of life in the urban environment and primary health services for the elderly during the Covid-19 pandemic: An application to the city of Milan (Italy). Cities, 110(4), 103-107.

Hayes, S. C., & Strosahl, K. D. (2005). A Practical Guide to Acceptance and Commitment Therapy. Springer Science and Business Media.

Huiyuan, L., Wong, C. L., Jin, X., Chen, J., Chong, Y. Y., & Bai, Y. (2021). Effects of Acceptance and Commitment Therapy on health-related outcomes for patients with advanced cancer: A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 115(2), 1038-1044.

John, M. T. (2021). Foundations of oral health‐related quality of life. Journal of Oral Rehabilitation, 48(3), 355-359.

Karataş, Z., & Tagay, O. (2021). The relationships between resilience of the adults affected by the covid pandemic in Turkey and Covid-19 fear, meaning in life, life satisfaction, intolerance of uncertainty and hope. Personality and Individual Differences, 172(3), 110-114.

Kim, C., Park, H., Schlenk, E. A., Kang, S., & Se, E. W. J. (2019). The moderating role of acculturation mode on the relationship between depressive symptoms and health-related quality of life among international students in Korea. Archives of Psychiatric Nursing, 33(6), 192-197.

Law, S., Leung, A. W., & Xu, C. (2020). Severe acute respiratory syndrome (SARS) and coronavirus disease-2019 (COVID-19): From causes to preventions in Hong Kong. International Journal of Infectious Diseases, 94(3), 156-163.

Liu, C. H., Stevens, C., Conrad, R. C., & Hahm, H. C. (2020). Evidence for elevated psychiatric distress, poor sleep, and quality of life concerns during the COVID-19 pandemic among U.S. young adults with suspected and reported psychiatric diagnoses. Psychiatry Research, 292(4), 113-115.

Malesza, M., & Kaczmarek, M. C. (2020). Predictors of anxiety during the COVID-19 pandemic in Poland. Personality and Individual Differences, 170(5), 110-114.

Morgan, T. A., Dalrymple, K., D’Avanzato, C., Zimage, S., Balling, C., Ward, M., & Zimmerman, M. (2020). Conducting Outcomes Research in a Clinical Practice Setting: The Effectiveness and Acceptability of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in a Partial Hospital Program. Behavior Therapy, 52(2), 272-285.

Ong, C. W., Lee, E. B., Krafft, J., Terry, C. L., Barrett, T. S., Levin, M. E., & Twohig, M. P. (2019). A randomized controlled trial of acceptance and commitment therapy for clinical perfectionism. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 22(4), 1004-1009.

Steensma, H., Heijer, M. D., & Stallen, V. (2007). Effects of resilience training on the reduction of stress and depression among Dutch workers. Quarterly of Community Health Education, 27(2), 145-159.

Thomas, L. J., & Asselin, M. (2018). Promoting resilience among nursing students in clinical education. Nurse Education in Practice, 28(1), 231-234.

Vahedi, S. (2010). World Health Organization Quality-of-Life Scale (WHOQOL-BREF): analyses of their item response theory properties based on the graded responses model. Iranian Journal of Psychiatry, 5(4), 140-153.

World Health Organization (n.d). The true death toll of COVID-19. Retrieved January 13, 2021, from https://www.who.int/data/stories/the-true-death-toll-of-covid-19-estimating-global-excess-mortality

Wu, D., Wu, T., Liu, Q., & Yang, Z. (2020). The SARS-CoV-2 outbreak: what we know. International Journal of Infectious Diseases, 94(3), 44-48.

Wynne, B., McHugh, L., Gao, W., Keegan, D., Byrne, K., Rowan, C., ... & Mulcahy, H. E. (2019). Acceptance and Commitment Therapy Reduces Psychological Stress in Patients With Inflammatory Bowel Diseases. Gastroenterology, 156(4), 935-945.

Xu, W., Shen, W., & Wang, S. (2021). Intervention of adolescent' mental health during the outbreak of COVID-19 using aerobic exercise combined with acceptance and commitment therapy. Children and Youth Services Review, 124(4), 1059-1064.

Zhao, C., Lai, L., Zhang, L., Cai, Z., Ren, Z., Shi, C., Luo, W., & Yan, Y. (2020). The effects of acceptance and commitment therapy on the psychological and physical outcomes among cancer patients: A meta-analysis with trial sequential analysis. Journal of Psychosomatic Research, 140(1), 110-114.