اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر سرمایۀ روان‌شناختی و تنظیم هیجان افراد مبتلا به بیماری کووید-19

دهقانی عشرت آباد, سعیده; وطن خواه, حمیدرضا; زمردی, سعیده

doi:10.22059/japr.2023.330914.644035

اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر سرمایۀ روان‌شناختی و تنظیم هیجان افراد مبتلا به بیماری کووید-19

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

² استادیار گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³ استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم انسانی،، واحد تهران غرب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22059/japr.2023.330914.644035

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر سرمایۀ روان‌شناختی و تنظیم هیجان بیماران مبتلا به کووید-19 انجام گرفت. طرح پژوهش، کاربردی و از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعۀ آماری شامل بیماران زن و مرد مبتلا به کرونا بود که در سه‌ماهۀ نخست سال 1400 به بیمارستان‌های فجر و بوعلی‌سینا در منطقۀ 13 و 14 شهر تهران مراجعه کردند. تعداد این افراد 8900 نفر بود (5400 نفر مرد و 3500 نفر زن) که از بین آنان 120 نفر براساس ملاک‌های ورود به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. سپس به‌صورت تصادفی 30 نفر انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جای‌دهی شدند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش به مدت 10 جلسۀ 60 دقیقه‌ای و هفته‌ای دو مرتبه در معرض آموزش مجازی و گروهی تاب‌آوری قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل پرسشنامۀ سرمایۀ روان‌شناختی لوتانز (PCQ) و پرسشنامۀ تنظیم هیجان گراس و جان (ERQ) بود. به‌منظور تحلیل داده‌ها از آزمون کوواریانس چندمتغیری و تک‌متغیری و نرم‌افزار SPSS-25 استفاده شد. یافته‌ها نشان داد آموزش تاب‌آوری موجب بهبود خودکارآمدی، تاب‌آوری، خوش‌بینی (ابعاد سرمایۀ روان‌شناختی) و فرونشانی (بعد تنظیم هیجان) در مرحلۀ پس‌آزمون در گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شد (05/0>p)؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت درمان‌های مبتنی بر روان‌شناسی مثبت‌نگر مانند تاب‌آوری می‌تواند در بهبود وضعیت روان‌شناختی بیماران مبتلا به کرونا مؤثر واقع شود و استفاده از آن‌ها در کنار دارودرمانی و درمان خانگی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22518126.1402.14.2.4.1

عنوان مقاله [English]

The Impact of Resilience Training on Psychological Capital and Emotion Regulation in COVID-19 Patients

نویسندگان [English]

Saeedeh Dehghani Eshrat Abad ¹
Hamidreza Vatankhah ²
Saeedeh Zomorodi ³

¹ Department of Psychology, Faculty of Humanities, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Department of Psychology, Faculty of Humanities, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

³ Department of Psychology, Faculty of Humanities, West Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this study was to determine the efficacy of resilience training on psychological capital and affective regulation in COVID-19 patients. Practical and semi-experimental, with a pre-test and post-test, was the research design. The statistical population included male and female patients with corona virus who visited Fajr and Bou Alisina hospitals in Tehran’s 13^th and 14^th districts during the second quarter of 2021. The total number of these individuals was 8900 (5400 men and 3500 women). In addition, 120 individuals were selected based on the entry criteria, and then 30 individuals were randomly divided into experimental and control groups. The experimental group was exposed to virtual and group resiliency training for ten 60-minute sessions per week, twice per week. Luthans Psychological Capital Questionnaire (PCQ) and Gross and John Emotion Regulation Questionnaire (ERQ) were used to collect data. The data were analyzed using multivariate and univariate covariance tests and SPSS-25 software. The findings showed that resilience training enhanced self-efficacy, resilience, optimism (psychological capital dimensions), and suppression (emotion regulation dimension) in the experimental group compared to the control group (p<0.05) during the post-test phase. Therefore, it can be concluded that treatments based on positive psychology, such as resilience, can be effective in enhancing the psychological health of corona patients, and their use is recommended in addition to medication therapy and home treatment.

کلیدواژه‌ها [English]

COVID-19
Emotion Regulation
Resilience Training
Psychological Capital

مراجع

احمدی، ر.، قادری، س.، محمدی‌زاده، ه‍.، امیری، س.، و فروغی، ع. ا. (1400). هیجان، اجتناب تجربه‌ای و کرونا ویروس: پیش‌بینی اضطراب کرونا براساس اجتناب تجربه‌ای و دشواری در تنظیم هیجان. نشریۀ رویش روان‌شناسی. 10(3)، 10-1. https://frooyesh.ir/article-1-2531-fa.html

اعزازی، ا.، قدم‌پور، س.، مرادی، ش.، و غضبان‌زاده، آ. (1399). پیش‌بینی اضطراب کرونا براساس راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، سرسختی سلامت و اضطراب مرگ در بیماران مبتلا به کرونا. نشریۀ روان پرستاری. 8(2)، 44-34. http://ijpn.ir/article-1-1547-fa.html

امیدیان، م.، و اسماعیل‌پور اشکفتکی، م. (1399). پیش‌بینی حمایت اجتماعی دانشجویان براساس مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ روان‌شناختی در بحران همه‌گیری کرونا. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی. 3(9)، 179-163. https://doi.org/10.22034/spr.2020.247618.1553

امیرفخرایی، آ.، معصومی‌فر، م.، اسماعیلی، ب.، دشت بزرگی، ز.، و باصری، ل. (1399). پیش‌بینی اضطراب کرونا ویروس براساس نگرانی سلامتی، سرسختی روان‌شناختی و فراهیجان مثبت در بیماران دیابتی. فصلنامۀ پرستاری دیابت. 8(2)، 1083-1072. http://jdn.zbmu.ac.ir/article-1-404-fa.html

بیرامی، م.، اکبری، ا.، قاسم‌پور، ع.، عظیمی، ز. (1391). بررسی حساسیت اضطرابی، فرانگرانی و مؤلفه‌های تنظیم هیجانی در دانشجویان با نشانگان بالینی اضطراب اجتماعی و بهنجار. مجلۀ مطالعات روان‌شناسی بالینی. 8(2)، 69-43. https://jcps.atu.ac.ir/article_2053.html

پایگاه خبری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران (13 شهریور 1400). اخبار کرونا ویروس: آمار مبتلایان به کووید-19 در کشور. بازیابی شده در تاریخ 13/06/1400 https://behdasht.gov.ir/

تشویقی، م.، پگاه، پ.، و آقامیری، ز. (1400). مداخلات و ویژگی‌های روان‌شناختی مؤثر بر کووید-19 و آسیب‌شناسی روانی ناشی از آن. فصلنامۀ رویش روان‌شناسی. 4(61)، 206-197. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1400.10.4.14.0

جعفری، ا. (1399). مقایسۀ انعطاف‌پذیری شناختی، سرمایۀ روان‌شناختی و راهبردهای مقابله با درد بین افراد مبتلا به کووید- 19 پاسخ‌دهنده و عدم پاسخ‌دهنده به درمان خانگی. فصلنامۀ پژوهش‌های مشاوره. 19(73)، 35-4. http://dx.doi.org/10.29252/jcr.19.74.4

حسنی، ج.، آزاد فلاح، پ.، رسول‌زاده، ک.، و عشایری، ح. (1391). بررسی راهبردهای تنظیم شناختی هیجانی بر ابعاد روان‌نژندی و برون‌گرایی دانشجویان. فصلنامۀ تازه‌های علوم شناختی. 4 (10)، 13-1. http://icssjournal.ir/article-1-463-fa.html

حسنی، ج.، و کدیور، پ. (1392). تعیین اعتبار و روایی نسخۀ فارسی پرسشنامۀ راهبردهای فرایندی نظم‌جویی هیجان. فصلنامۀ اندازه‌گیری تربیتی. 4(14)، 146-111. https://jem.atu.ac.ir/article_89.html

درستکار، م. (1397). بررسی تأثیر آموزش تاب‌آوری بر بخشودگی بین‌فردی و شدت درد بیماران مبتلا به درد مزمن. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی. دانشکدۀ روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس.

رحمن، م (1399). نقش تشخیصی امید به زندگی، خوش‌بینی، تاب‌آوری و بهزیستی روان‌شناختی به‌عنوان ابعاد روان‌شناسی مثبت‌گرا در پیش‌بینی ترس از ابتلا به بیماری کرونا ویروس (کووید-19). مجلۀ پیشرفت‌های نوین در علوم رفتاری. 5(50)، 18-1. http://ijndibs.com/article-1-520-fa.html

سعادت‌طلب، آ.، و جعفری، م. (1399). تحلیل نقش نشاط معنوی در رابطۀ میان سرمایه‌های اجتماعی و حمایت اجتماعی با تاب‌آوری کارکنان در برابر همه‌گیری بیماری کووید- 19 در دوران فاصله‌گذاری اجتماعی. فصلنامۀ پژوهش در سلامت روان‌شناختی. 14(1)، 129-115. http://dx.doi.org/10.52547/rph.14.1.115

شمسی، م.، و ناستی‌زایی، ن. (1397). نقش واسطه‌گری هوش معنوی در رابطۀ بین سرمایۀ اجتماعی و سرمایۀ روان‌شناختی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، مجلۀ توسعۀ آموزش در علوم پزشکی. 11(32)، 33-22. http://dx.doi.org/10.29252/edcj.11.32.22

عباسی، ق.، و احمدی، ر. (1399). بررسی نقش حمایت اجتماعی، تنظیم هیجانی و بهزیستی معنوی در اضطراب ویروس کرونا. فصلنامۀ مطالعات اسلامی در حوزۀ سلامت. 4(4)، 62-53. https://mes.nahad.ir/article_994.html

غلامی، س.، و واحدی، ش. (1394). اثربخشی آموزش برنامۀ تاب‌آوری بر تنظیم شناختی افراد افسرده. مجلۀ مطالعات علوم پزشکی، 26(12)، 1019-1027. http://umj.umsu.ac.ir/article-1-3285-fa.html

References

Abbasi, Q., & Ahmadi, R. (2019). Examining the role of social support, emotional regulation and spiritual well-being in the anxiety of the corona virus. Quarterly Journal of Islamic Studies in Health, 4(4), 62-53. https://mes.nahad.ir/article_994.html (in Persian)

Aardema, F. (2020). COVID-19, obsessive-compulsive disorder and Invisible life forms that Threaten the Self. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 26, 100558. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2020.100558

Ahmadi, R., Qadri, S., Mohammadizadeh, H., Amiri, S., & Foroughi, A. A. (2021). Excitement, experiential avoidance and coronavirus: prediction of corona anxiety based on experiential avoidance and difficulty in emotion regulation. Roish Journal of Psychology, 10(3), 1-10. https://frooyesh.ir/article-1-2531-fa.html (in Persian)

Amirfakhraei, A., Masoumifar, M., Esmaili, B., Dasht-e-Gorgi, Z., & Basri, L. (2019). Prediction of coronavirus anxiety based on health concern, psychological toughness and positive overexcitement in diabetic patients. Diabetes Nursing Quarterly, 8(2), 1072-1083. http://jdn.zbmu.ac.ir/article-1-404-fa.html (in Persian)

Azazi, A., Kadampour, S., Moradi, Sh., & Ghadbanzadeh, A. (2019). Prediction of corona anxiety based on cognitive emotion regulation strategies, health stubbornness and death anxiety in corona patients. Journal of Psychiatric Nursing, 8(2), 34-44. http://ijpn.ir/article-1-1547-fa.html (in Persian)

Baxi, P., & Saxena, S. K. (2020). Emergence and reemergence of severe acute respiratory syndrome (SARS) coronaviruses. coronavirus disease 2019 (COVID-19): Epidemiology, Pathogenesis, Diagnosis, and Therapeutics, 151-163. https://doi.org/10.1007/978-981-15-4814-7_13

Birami, M., Akbari, A., Qasimpour, A., & Azimi, Z. (2011). Investigating anxiety sensitivity, meta-anxiety and emotional regulation components in students with clinical and normal social anxiety symptoms. Journal of Clinical Psychology Studies, 8(2), 43-69. https://jcps.atu.ac.ir/article_2053.html (in Persian)

Chen, L. K. (2020). Older Adults and COVID-19 Pandemic: Resilience Matters. Archives of Gerontology and Geriatrics, 89, 104-124. https://10.1016/j.archger.2020.104124

Dorostkar, M. (2017). Investigating the effect of resilience training on interpersonal forgiveness and pain intensity in patients with chronic pain. Master’s thesis in clinical psychology. Faculty of Psychology, Islamic Azad University, Bandar Abbas branch. (in Persian)

Duan, L., & Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The Lancet Psychiatry, 7(4), 300–302. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(20)30073-0

Duggal, D., Zimmerman, A., & Liberta, T. (2016). The impact of hope and resilience on multiple factors in neurosurgical patients. Cureus, 8(10), e849. https://doi.org/10.7759/cureus.849

Gholami, S., & Vahedi, Sh. (2014). The effectiveness of resilience program training on the cognitive regulation of depressed people. Journal of Medical Sciences Studies, 26(12), 1019-1027. http://umj.umsu.ac.ir/article-1-3285-fa.html (in Persian)

Gross, J. J. (1998). Antecedent-and response-focused emotion regulation: divergent consequences for experience, expression, and physiology. Journal of Personality and Social Psychology, 74(1), 224-237. https://doi.org/10.1037//0022-3514.74.1.224

Gross.J. J., & John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348-362. https://doi.org/10.1037/0022-3514.85.2.348

Gross, J. J. (2015). Handbook of emotion regulation (2^nd Edition). New York: Guilford Press

Hagerty, S. L., & Williams, L. M. (2020). The impact of covid-19 on mental health: The interactive roles of brain biotypes and human connection. Brain, Behavior, & Immunity Health, 5, 100078. https://doi.org/10.1016/j.bbih.2020.100078

Hasani, J., Azad Fallah, P., Rasulzadeh, K., & Ashairi, H. (2011). Investigating cognitive-emotional regulation strategies on the dimensions of psychopathy and extroversion of students. New Quarterly Journal of Cognitive Sciences, 4(10), 1-13. http://icssjournal.ir/article-1-463-fa.html (in Persian)

Hasani, J., & Kakdivar, P. (2012). Determining the reliability and validity of the Persian version of the emotional regulation process strategies questionnaire. Educational Measurement Quarterly, 4(14), 111-146. https://jem.atu.ac.ir/article_89.html (in Persian)

Jafari, A. (2019). Comparison of cognitive flexibility, psychological capital and pain coping strategies between responders and non-responders to home treatment with covid-19. Consulting Research Quarterly, 19(73), 4-35. http://dx.doi.org/10.29252/jcr.19.74.4 (in Persian)

Lazarus, R. S. (2006). Emotions and interpersonal relationships: Toward a person‐centered conceptualization of emotions and coping. Journal of Personality, 74(1), 9-46. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2005.00368.x

Luthans, F., Avolio, B., & Avey, J. (2007). Psychological capital questionnaire. New York: Mind Garden Inc.

Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60(3), 541- 572. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.2007.00083.x

Maaravi, Y., & Heller, B. (2020). Not all worries were created equal: The case of COVID-19 anxiety. Public Health, 185, 243-245. https://doi.org/10.1016/j.puhe.2020.06.032

Omidian, M., & Esmailpour Ashkeftaki, M. (2019). Predicting the social support of students based on the components of social capital and psychological capital in the crisis of the Corona epidemic. Social Psychology Research, 3(9), 179-163. https://doi.org/10.22034/spr.2020.247618.1553 (in Persian)

Rahman, M. (2019). The diagnostic role of life expectancy, optimism, resilience and psychological well-being as dimensions of positive psychology in predicting the fear of contracting the coronavirus disease (Covid-19). Journal of New Advances in Behavioral Sciences, 5(50), 1-18. http://ijndibs.com/article-1-520-fa.html (in Persian)

Ryff, C. D. (2018). Well-being with soul: Science in pursuit of human potential. Perspectives on Psychological Science, 13(2), 242-248. https://doi.org/10.1177/1745691617699836

Saadat-Talab, A., & Jafari, M. (2019). Analysis of the role of spiritual vitality in the relationship between social capital and social support with the resilience of employees against the epidemic of the Covid-19 disease in the era of social distancing. Psychological Health Research Quarterly, 14(1), 115-129. http://dx.doi.org/10.52547/rph.14.1.115 (in Persian)

Santisi, G., Lodi, E., Magnano, P., Zarbo, R., & Zammitti, A. (2020). Relationship between psychological capital and quality of life: the role of courage. Journal of Sustainability, 12(13), 5238. https://doi.org/10.3390/su12135238

Shamsi, M., & Nastizaei, N. (2017). The mediating role of spiritual intelligence in the relationship between social capital and psychological capital of graduate students, Journal of Education Development in Medical Sciences, 11(32), 22-33. http://dx.doi.org/10.29252/edcj.11.32.22 (in Persian)

Sharma, P., Sandhu, J. S., & Shenoy, S. (2011). Variation in response to pain between athletes and non-athletes. Ibnosina Journal Medicine and Biomedical Sciences, 3(5), 165-171. http://dx.doi.org/10.4103/1947-489X.210889

Taghizadeh-Hesary, F., & Akbari, H. (2020). The powerful immune system against powerful COVID-19: A hypothesis. Medical Hypotheses, 40, 109762. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2020.109762 (in Persian)

Tashvighi, M., Pegah, P., & Aghamiri, Z. (2021). Interventions and psychological characteristics effective on covid-19 and the resulting psychopathology. Roish Psychology Quarterly, 4(61), 206-197. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1400.10.4.14.0 (in Persian)

The news base of the Ministry of Health, Treatment and Medical Education of the Islamic Republic of Iran (4 September 2020). Corona virus news: the number of people infected with Covid-19 in the country. Retrieved on 13/06/1400 https://behdasht.gov.ir/ (in Persian)

Thompson, R. A. (2007). Emotion regulation: A theme in search of definition. In N. A. Fox, The development of emotion regulation bioloical and behavioral considerations (pp.20-52). Chicago: The University of Chicago Press.

Wu, Z., & Mc Googan, J. M. (2020). Characteristics of and important lessons from the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in china: summary of a report of 72314 case from the Chinese center for disease control and prevention external icon. JAMA. Published Online: February 24. https://doi.org/10.1001/jama. 2020. 2648

Yuan, B., Li, W., Liu, H., Cai, X., Song, S., Zhao, J., ... & An, Y. (2020). Correlation between immune response and self-reported depression during convalescence from COVID-19. Brain, Behavior, and Immunity, 88, 39–43. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.05.062

Zgueb, Y., Bourgou, S., Neffeti, A., Amamou, B., Masmoudi, J., Chebbi, H., Somrani, N., & Bouasker, A. (2020). Psychological crisis intervention response to the COVID19 pandemic: a tunisian centralized protocol. Journal of Psychiatry Research, 289, 113042. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2020.113042