اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر پیروی از درمان و استرس ادراک‌شده در بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی سلامت، واحد بین‌الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیرۀ کیش، ایران.

2 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 استاد، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران.

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر پیروی از درمان و استرس ادراک‌شده در بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر انجام گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری شامل بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر بودند که به مراکز درمانی و متخصصان گوارش شهر بندرعباس در سال 1398 مراجعه کرده بودند. در این پژوهش، 32 بیمار مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب و به روش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جای‌دهی شدند. گروه آزمایش درمان مبتنی بر شفقت را طی 5/2 ماه در 10 جلسۀ 75 دقیقه‌ای دریافت کردند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل مقیاس استرس ادراک‌شده (PSS) و پرسشنامۀ پیروی از درمان (ATQ) بود. داده‌ها به شیوۀ تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بونفرنی با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS ویرایش 23 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد درمان مبتنی بر شفقت، بر پیروی از درمان و استرس ادراک‌شده در بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر تأثیر معنادار دارد (001/0>p). براساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت درمان مبتنی بر شفقت با بهره‌گیری از فنونی مانند افزایش تجربه‌های مثبت، آموزش ابراز شفقت و شناسایی ارزیابی‌های غلط می‌تواند به‌عنوان یک درمان کارآمد برای افزایش پیروی از درمان و کاهش استرس ادراک‌شده در بیماران مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر مورد استفاده قرار گیرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Compassion-Focused Therapy on Treatment Adherence and Perceived Stress in Irritable Bowel Syndrome Patients

نویسندگان [English]

  • Azadeh Amiri Moghadam Shirvan 1
  • Mansooreh Nikoogoftar 2
  • Hassan Ahadi 3
1 Department of Psychology, Faculty of Health Psychology, Kish International Branch, Islamic Azad University,Kish Island, Iran.
2 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Karaj Branch, Islamic Azad University, Alborz, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study was to investigate the efficacy of compassion-focused therapy on Irritable Bowel Syndrome (IBS) patients’ treatment adherence and perceived stress. It was a quasi-experimental study consisting of a pre-test, a post-test, a control group, and a two-month follow-up period. In 2019, the statistical population of the present study included IBS patients referred to Bandarabbas therapy centers and gastroenterologists. Using the available sampling technique, 32 IBS patients were randomly assigned to the experimental and control groups. During two and a half months, the experimental group received ten 75-minute sessions of compassion-focused therapy. Perceived Stress Scale (PSS) and Adherence to Treatment Questionnaire (ATQ) were among the questionnaires utilized. The data were analyzed using statistical software version 23 and repeated-measurement ANOVA and Bonferroni follow-up tests. The results showed that compassion-focused therapy has a significant effect on IBS patients’ treatment adherence and perceived stress (P<0.001). According to the findings of the present study, compassion-focused therapy can be used as an efficient therapy to increase treatment adherence and decrease perceived stress in IBS patients by employing techniques such as increasing positive experiences, training compassion expression, and identifying incorrect evaluations.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adherence to Therapy
  • Compassion-Focused Therapy
  • Irritable Bowel Syndrome
  • Perceived Stress
آقایی خواجه لنگی، ح.، نشاط‌دوست، ح.، نجفی، م.، و ماضی، م. (1399). اثربخشی درمان شفقت‌محور بر عاطفۀ مثبت و منفی و امید بیماران مبتلا به اسکلروز چندگانه. روان‌شناسی بالینی. 12(3)، 11-1. https://doi.org/10.22075/jcp.2020.18595.1724
احمدی، ع.، شالچی، ب.، و منصورزاده، ز. (1399). اثربخشی آموزش شفقت به خود بر علائم سندرم رودۀ تحریک‌پذیر. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی قم. 14(4)، 10-1. http://dx.doi.org/10.29252/qums.14.4.1
ایزانلو، م.، پیوندی، پ.، برجعلی، ا.، صیرفی، م.، و محسن‌زاده، ی. (1398). تأثیر درمان مبتنی بر شفقت ورزی بر پیروی از درمان و مؤلفه‌های تیپ شخصیتی D در افراد با بیماری عروق کرونری. پرستاری قلب و عروق. 8(1)، 181-170. http://journal.icns.org.ir/article-1-648-fa.html
پورحسینی دهکردی، ر.، سجادیان، ا.، و شعربافچی، م. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر استرس ادراک‌شده و پریشانی روان‌شناختی زنان مبتلا به سرطان پستان. روان‌شناسی سلامت. 8(31)، 52-37. https://doi.org/10.30473/hpj.2019.35444.4050
تفنگچی، م.، رئیسی، ز.، قمرانی، ا.، و رضایی جمالویی، ح. (1400). تدوین بستۀ ارتقای تحمل پریشانی و مقایسۀ اثربخشی آن با درمان مبتنی بر شفقت بر خودانتقادی، ترس از ارزیابی منفی و اضطراب در زنان مبتلا به سردردهای تنشی مزمن. مجلۀ علوم روان‌شناختی. 20(100)، 634-621. http://psychologicalscience.ir/article-1-1047-fa.html
حسینی، م.، و کیانی، ر. (1398). اثربخشی واقعیت‌درمانی به شیوۀ گروهی بر حساسیت اضطرابی زنان مبتلا به سندرم رودۀ تحریک‌پذیر. روان‌شناسی سلامت. 8(31)، 22-7. https://doi.org/10.30473/hpj.2019.6312
سعادت، س.، اصغری، ف.، و جزایری، ر. (1394). رابطۀ خودکارآمدی تحصیلی با استرس ادراک‌شده، راهبردهای مقابله‌ای و حمایت‌های اجتماعی ادراک‌شده در دانشجویان دانشگاه گیلان. مجلۀ ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 15(12)، 78-67. http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3531-fa.html
سیدجعفری، ج.، برجعلی، ا.، شرافتی، ش.، پناهی، م.، دهناشی لاطان، ت.، و عبودیت، س. (1399). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر میزان تاب‌آوری و امید به زندگی افراد مبتلابه دیابت نوع 2. مجلۀ علوم روان‌شناختی. 19(92)، 955-945.       http://dorl.net/dor/20.1001.1.17357462.1399.19.92.1.1
قانعی قشلاق، ر.، عبادی، ع.، ویسی رایگانی، ع. ا.، نوروزی تبریزی، ک.، دالوندی، ا.، و محمودی، ح. (1394). تعیین روایی ملاک مقیاس تبعیت از رژیم دارویی موریسکی در بیماران دیابتی نوع دو. پژوهش توان‌بخشی در پرستاری. 1(3)، 32-24. http://ijrn.ir/article-1-98-fa.html
کاظمی، ا.، احدی، ح.، و نجات، ح. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر احساس تنهایی، رفتارهای خودمراقبتی و قند خون در بیماران مبتلا به دیابت. پژوهش توان‌بخشی در پرستاری. 6(3)، 50-42. http://ijrn.ir/article-1-493-fa.html
کوشیار، ه‍.، شوروزی، م.، دلیر، ز.، و حسینی، م. (1391). بررسی رابطۀ سواد سلامت با تبعیت از رژیم‌درمانی و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در سالمندان مبتلا به دیابت ساکن جامعه. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی مازندران. 22(1)، 143-134.           http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-3439-fa.html
موسوی، س.، خواجوند خوشلی، ا.، اسدی، ج.، و عبداله‌زاده، ح. (1400). مقایسۀ اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تحمل پریشانی در زنان مبتلا به لوپوس اریتماتوز سیستمیک. مجلۀ علوم روان‌شناختی. 20(99)، 460-453.         http://psychologicalscience.ir/article-1-860-fa.html
References
Aghaei Khajelengi, H., Neshatdost, H., Najafi, M., & Mazi, M. (2020). Effectiveness of compassion focused therapy on the positive/negative affect and hope in multiple sclerosis patients. Journal of Clinical Psychology, 12(3), 1-11. https://doi.org/10.22075/jcp.2020.18595.1724 (In Persian)
Ahmadi, E., Shalchi, B., & Mansourzadeh, Z. (2020). Effectiveness of self-compassion training on symptoms of irritable bowel syndrome. Qom University of Medical Sciences Journal, 14(4), 1-10. http://dx.doi.org/10.29252/qums.14.4.1 (In Persian)
Banerjee, A., Sarkhel, S., Sarkar, R., & Dhali, G. K. (2017). Anxiety and depression in irritable bowel syndrome. Indian Journal of Psychology Medicine, 39(6), 741–745. https://doi.org/10.4103/IJPSYM.IJPSYM_46_17
Barry, C. T., Loflin, D. C., & Doucette, H. (2015). Adolescent self-compassion: Associations with narcissism, self-esteem, aggression, and internalizing symptoms in at-risk males. Personality and Individual Differences, 77, 118-123. https://doi.org/10.1016/j.paid.2014.12.036
Beaumont, E., Irons, C., Rayner, G., & Dagnall, N. (2016). Does compassion-focused therapy training for health care educators and providers increase self-compassion and reduce self-persecution and self-criticism?. Journal of Continuing Education in the Health Professions36(1), 4-10. https://doi.org/10.1097/CEH.0000000000000023
Bluth, K., & Eisenlohr-Moul, T. A. (2017). Response to a mindful self-compassion intervention in teens: A within-person association of mindfulness, self-compassion, and emotional well-being outcomes. Journal of Adolescence, 57, 108-118. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.04.001
Chaparro, M., Ordás, I., Cabré, E., Garcia-Sanchez, V., Bastida, G., Peñalva, M., ... & Gisbert, J. P. (2013). Safety of thiopurine therapy in inflammatory bowel disease: long-term follow-up study of 3931 patients. Inflammatory bowel diseases, 19(7), 1404–1410.        https://doi.org/10.1097/MIB.0b013e318281f28f
Cohen, S., Kamarak, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
Collyer, R., Clancy, A., & Borody, T. (2020). Faecal microbiota transplantation alleviates symptoms of depression in individuals with irritable bowel syndrome: A case series. Medicine in Microecology, 6, 100029. https://doi.org/10.1016/j.medmic.2020.100029
Coskun, S., & Bagcivan, G. (2021). Associated factors with treatment adherence of patients diagnosed with chronic disease: Relationship with health literacy. Applied Nursing Research, 57, 151368. https://doi.org/10.1016/j.apnr.2020.151368
Dey, A., Lahiri, A., Jha, S. S., Sharma, V., Shanmugam, P., & Chakrabartty, A. K. (2022). Treatment adherence status of the TB patients notified from private sector and its associated factors: Findings of a secondary data analysis from West Bengal, India. The Indian Journal of Tuberculosis, 69(3), 334–340. https://doi.org/10.1016/j.ijtb.2021.06.001
Durkin, M., Beaumont, E., Martin, C. J. H., & Carson, J. (2016). A pilot study exploring the relationship between self-compassion, self-judgment, self-kindness, compassion, professional quality of life and wellbeing among UK community nurses. Nurse Education Today, 46, 109-114. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2016.08.030
Edman, J. S., Greeson, J. M., Roberts, R. S., Kaufman, A. B., Abrams, D. I., Dolor, R. J., & Wolever, R. Q. (2017). Perceived stress in patients with common gastrointestinal disorders: associations with quality of life, symptoms and disease management. Explore13(2), 124-128. https://doi.org/10.1016/j.explore.2016.12.005
Galiana, L., Sansó, N., Muñoz-Martínez, I., Vidal-Blanco, G., Oliver, A., & Larkin, P. J. (2022). Palliative Care Professionals’ Inner Life: Exploring the Mediating Role of Self-Compassion in the Prediction of Compassion Satisfaction, Compassion Fatigue, Burnout and Wellbeing. Journal of Pain and Symptom Management, 63(1), 112–123. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2021.07.004
Gandhi, S., Sangeetha, G., Ahmed, N., & Chaturvedi, S. K. (2014). Somatic symptoms, perceived stress and perceived job satisfaction among nurses working in an Indian psychiatric hospital. Asian Journal of Psychiatry12, 77-81. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2014.06.015
Ghanei Gheshlagh, R., Ebadi, A., Veisi Raygani, A.K., Nourozi Tabrizi, K., Dalvandi, A., & Mahmoodi, H. (2015). Determining Concurrent Validity of the Morisky Medication Adherence Scale in Patients with Type 2 Diabetes. Iranian Journal of Rehabilitation Research in Nursing, 1(3), 24-32. http://ijrn.ir/article-1-98-en.html (In Persian)
Ghorbani, N., Bing, M. N., Watson, P. J., Davison, H. K., & Mack, D. A. (2002). Self-reported emotional intelligence: Construct similarity and functional dissimilarity of higher-order processing in Iran and the United States. International Journal of Psychology, 37(5), 297-308. https://doi.org/10.1080/00207590244000098
Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53(1), 6-41. https://doi.org/10.1111/bjc.12043
Gon, Y., Ohyanagi, N., & Kobayashi, A. (2021). The association between control level and self-reported treatment adherence across different treatment types in Japanese asthma patients. Respiratory Investigation, 59(1), 454-463. https://doi.org/10.1016/j.resinv.2021.02.003
Halmos, E.P., Biesiekierski, J.R., Newnham, E.D., Burgell, R.E., Muir, J.G., & Gibson, P.R. (2018). Inaccuracy of patient‐reported descriptions of and satisfaction with bowel actions in irritable bowel syndrome. Neurogastroenterology & Motility30(2), e13187.         https://doi.org/10.1111/nmo.13187
Hoseini, M., Kiani, R. (2019). The Effectiveness of Group Reality Therapy on Anxiety Sensitivity Patients with Irritable Bowel Syndrome (IBS). Health Psychology, 8(3), 7-22.  https://doi.org/10.30473/hpj.2019.6312 (In Persian)
Izanloo, M., Peyvandi, P., Borjali, A., Reza Sirafi, M., & Mohsenzadeh, Y. (2019). The effect of compassion-focused therapy (CFT) on adherence to treatment and components of type D personality in people with coronary heart disease. Iranian Journal of Cardiovascular Nursing, 8(1), 170-181. http://journal.icns.org.ir/article-1-648-fa.html (In Persian)
Kazemi, A., Ahadi, H., & Nejat, H. (2020). Effectiveness of Compassion Focused Therapy on Loneliness, Self-care Behaviors and Blood Sugar in Diabetes Patients. Iranian Journal of Rehabilitation Research in Nursing, 6(3), 42-49. http://ijrn.ir/article-1-493-en.html (In Persian)
Kılıç, A., Hudson, J., McCracken, L. M., Ruparelia, R., Fawson, S., & Hughes, L. D. (2021). A systematic review of the effectiveness of self-compassion-related interventions for individuals with chronic physical health conditions. Behavior Therapy, 52(3), 607-625. https://doi.org/10.1016/j.beth.2020.08.001
Kooshyar, H., Shoorvazi, M., Dalir, Z., & Hosseini, M. (2013). Health Literacy and its Relationship with Medical Adherence and Health-Related Quality of Life in Diabetic Community-Residing Elderly. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 22(1), 134-143. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-3439-en.html (In Persian)
Lathren, C., Bluth, K., & Park, J. (2019). Adolescent self-compassion moderates the relationship between perceived stress and internalizing symptoms. Personality and Individual Differences, 143, 36-41. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.02.008
Lefter, R., Ciobica, A., Guenne, S., Compaore, M., Kiendrebeogo, M., Stanciu, C., & Trifan, A. (2019). Characterization of memory, anxiety, depression and social behaviour in a rat model of irritable bowel syndrome generated by chronic stress contention. European Neuropsychopharmacology, 29(1), S526-S529.        https://doi.org/10.1016/j.euroneuro.2018.11.781
McGowan, A., & Harer, K.N. (2021). Irritable Bowel Syndrome and Eating Disorders: A Burgeoning Concern in Gastrointestinal Clinics. Gastroenterology Clinics of North America, 50(3), 595-610. https://doi.org/10.1016/j.gtc.2021.03.007
Meerveld, B. G., & Johnson, A. C. (2018). Mechanisms of Stress-induced Visceral Pain. Journal of Neurogastroenterol Motility, 24(1), 7–18. https://doi.org/10.5056/jnm17137
Morisky, D. E., Ang, A., Krousel-Wood, M., & Ward, H. J. (2008). Predictive validity of a medication adherence measure in an outpatient setting. Journal of Clinical Hypertens, 10(5), 348-354. https://doi.org/10.1111/j.1751-7176.2008.07572.x
Mousavi, S. M., Khajevand Khoshli, A., Asadi, J., & Abdollahzadeh, H. (2021). Comparison of the effectiveness of compassion-focused therapy and acceptance and commitment therapy on distress tolerance in women with systemic lupus erythematosus. Journal of Psychological Science. 20(99), 453-460. http://psychologicalscience.ir/article-1-860-en.html (In Persian)
Ng, Q. X., Soh, A. Y. S., Loke, W., Lim, D. Y., & Yeo, W. S. (2018). The role of inflammation in irritable bowel syndrome (IBS). Journal of Inflammation Research, 11, 345-350. https://doi.org/10.2147/JIR.S174982
Pellissier, S., & Bonaz, B. (2017). The place of stress and emotions in the irritable bowel syndrome. Vitamins and Hormones, 103, 327-354.          https://doi.org/10.1016/bs.vh.2016.09.005
Pietrzykowski, L., Kasprzak, M., Michalski, P., Kosobucka, A., Fabiszak., T, & Kubica, A. (2021). The influence of patient expectations on adherence to treatment regimen after myocardial infarction. Patient Education and Counseling, 105(1), 426-431.    https://doi.org/10.1016/j.pec.2021.05.030
Pourhoseini Dehkordi, R., Sajjadian, I., Sherbafchi, M. (2019). The Effectiveness of Compassion-Focused Therapy on Perceived Stress and Psychological Distress in the Women Suffering from Breast Cancer. Health Psychology, 8(31), 37-52.    https://doi.org/10.30473/hpj.2019.35444.4050 (In Persian)
Pullmer, R., Chung, J., Samson, L., Balanji, S., & Zaitsoff, S. (2019). A systematic review of the relation between self-compassion and depressive symptoms in adolescents. Journal of Adolescence, 74, 210-220. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2019.06.006.
Saadat, S., Asghari, F., & Jazayeri, R. (2015). The relationship between academic self-efficacy with perceived stress, coping strategies and perceived social support among students of University of Guilan. Iranian Journal of Medical Education, 15(12), 67-78. http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3531-en.html (In Persian)
Seyyedjafari, J., Borjali, A., Sherafati, S., Panahi, M., Dehnashi, T., & Oboodyat, S. (2020). The effectiveness of compassion - focused therapy on resilience and life expectancy in type diabetes mellitus 2. Journal of Psychological Science, 19(92), 945-956. http://psychologicalscience.ir/article-1-705-en.html (In Persian)
Tap, J., Derrien, M., Törnblom, H., Brazeilles, R., Cools-Portier, S., Doré, J., & Simrén, M. (2017). Identification of an intestinal microbiota signature associated with severity of irritable bowel syndrome. Gastroenterology152(1), 111-123. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2016.09.049
Targownik, L. E., Sexton, K. A., Bernstein, M. T., Beatie, B., Sargent, M., Walker, J. R., & Graff, L. A. (2015). The relationship among perceived stress, symptoms, and inflammation in persons with inflammatory bowel disease. The American Journal of Gastroenterology110(7), 1001-1012. https://doi.org/10.1038/ajg.2015.147
Tofangchi, M., Raeisi, Z., Ghomrani, A., & Rezaee, H. (2021). Developing the distress tolerance promotion package and comparing its effectiveness with compassion-focused therapy on self-criticism, fear of negative evaluation, and anxiety in women with chronic tension-type headaches. Journal of Psychological Science, 20(100), 621-634. http://psychologicalscience.ir/article-1-1047-en.html (In Persian)
van der Valk, M. E., Mangen, 
von Gaudecker, J. R., Buelow, J. M., Miller, W. R., Tanner, A. L., & Austin, J. K. (2021). Social determinants of health associated with epilepsy treatment adherence in the United States: A scoping review. Epilepsy & Behavior, 124, 108328. https://doi.org/10.1016/j.yebeh.2021.108328
M. J. J., Severs, M., van der Have, M., Dijkstra, G., van Bodegraven, A. A., ... & COIN study group and the Dutch Initiative on Crohn and Colitis. (2016). Evolution of Costs of Inflammatory Bowel Disease over Two Years of Follow-Up. PloS one, 11(4), e0142481. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0142481
دوره 14، شماره 2
1402
صفحه 163-177
  • تاریخ دریافت: 18 مهر 1400
  • تاریخ بازنگری: 29 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 آذر 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مرداد 1402
  • تاریخ انتشار: 01 مرداد 1402