نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• معصومه عزیزی ¹
• طاهره حق طلب ²
• ابوالقاسم یعقوبی ³
• افشین افضلی ⁴

¹ کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی، گروه روان‌شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم‌ اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

² استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم‌ اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

³ استاد، گروه روان‌شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم‌اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

⁴ استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکده اقتصاد و علوم‌اجتماعی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تدوین مدل انگیزش تحصیلی بر اساس حمایت اجتماعی ادراک شده و ذهن‌آگاهی با میانجیگری نیازهای بنیادین روانشناختی در دانش‌آموزان دختر بود. این پژوهش از نوع کاربردی و روش پژوهش همبستگی به شیوۀ مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش­آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر همدان در سال تحصیلی 1402-1401 بود. نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی - مورگان تعداد 388  دانش‌آموز با روش نمونه­گیری خوشه­ای‌چند‌مرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار استفاده شده در این پژوهش شامل مقیاس­های انگیزش‌تحصیلی (AMS)، مقیاس چند بعدی حمایت ‌اجتماعی ‌ادراک ‌شده (MSPSS)، پرسشنامه ذهن‌آگاهی (39- FFMQ) و پرسشنامه نیازهای‌بنیادین‌روان‌شناختی (BSNS) بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، به وسیلۀ نرم افزارهای SPSS₂₇ و Lisrel_8.8 صورت گرفت. یافته‌های حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که مدل تدوین شده از برازش مناسبی برخوردار است است (062/0=RMSEA، 94/0=CFI، 93/0=IFI، 91/0=GFI، 77/2=χ ²/ df). روابط متغیرها نشان داد حمایت اجتماعی ‌ادراک شده و ذهن‌آگاهی بر انگیزش‌ تحصیلی و نیازهای ‌بنیادین روانشناختی اثر مستقیم و مثبتی داشتند. همچنین نیازهای بنیادین روانشناختی نقش میانجی معناداری در رابطه بین حمایت ‌اجتماعی ‌ادراک شده، ذهن­آگاهی و انگیزش‌ تحصیلی داشت. (01/0>p). بر اساس نتایج پژوهش حمایت‌ اجتماعی‌ ادراک‌ شده و ذهن­آگاهی منابع اجتماعی و روانی قابل توجهی در دانش‌آموزان دختر ایجاد می­کنند لذا می­توانند بر مولفه‌های نیازهای ‌بنیادین روانشناختی تاثیرگذار باشند و ارضای نیازها بنیادین روانشناختی نیز در مرحله بعدی بر افزایش انگیزش تحصیلی دانش­آموزان موثر ‌باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود به مولفه‌های نیازهای بنیادین روانشناختی در دانش‌آموزان دختر نوجوان توجه بیشتری مبذول شود.

کلیدواژه‌ها

• انگیزش‌تحصیلی
• حمایت‌اجتماعی‌ادراک‌ شده
• ذهن‌آگاهی
• نیازهای‌بنیادین روانشناختی

عنوان مقاله [English]

Development of a Structural Model to Explain Academic Motivation Based on Perceived Social Support and Mindfulness with the Mediation of Basic Psychological Needs

نویسندگان [English]

• Masoomeh Azizi ¹
• Taherh Haghtalab ²
• Abolghasem Yaghoobi ³
• Afshin Afzali ⁴

¹ Department of Psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.

² Department of Psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.

³ Department of Psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.

⁴ Department of Psychology, Faculty of Economics and Social Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.

چکیده [English]

The present study attempts to develop a model of academic motivation in female students based on perceived social support and mindfulness as mediated by basic psychological needs. This study is applied and was conducted using a correlational research design involving structural equation modeling. The statistical population included all female first-grade secondary school students in Hamedan, Iran, during the academic year 2022-2023. 388 students were selected using multistage cluster sampling method based on the Krejcie & Morgan table. The instruments used included the Academic Motivation Scale (AMS), the Multidimensional Perceived Social Support Scale (MSPSS), Five Facet Mindfulness Questionnaire (FFMQ), and Basic Psychological Needs Scale (BSNS). Data was analyzed using structural equation modeling on SPSS 27 and Lisrel_8.8 software. Based on the findings, the developed model had a good fit (RMSEA = 0.062, CFI = 0.94, IFI = 0.93, GFI = 0.91, χ^2/df = 2.77). The relationships between the variables showed a direct and positive effect for perceived social support and mindfulness on academic motivation and basic psychological needs. Furthermore, basic psychological needs played a significant mediating role in the relationship between perceived social support, mindfulness, and academic motivation (p<0.01). Based on the findings, perceived social support and mindfulness create significant social and psychological resources in female students, they can have an influential impact on the components of basic psychological needs. Satisfying these basic psychological needs can subsequently enhance students' academic motivation. Therefore, there is a need to pay more attention to the components of adolescent female students’ basic psychological needs.

کلیدواژه‌ها [English]

• Academic Motivation
• Basic Psychological Needs
• Perceived Social Support
• Mindfulness