اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان با علائم اضطراب اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری روانشناسی تربیتی˛ گروه روان‌شناسی˛ دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی˛ دانشگاه آزاد اسلامی ( خوراسگان)˛ اصفهان˛ ایران.

2 دانشیار، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

3 دانشیار˛ گروه روانشناسی˛ دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی˛ دانشگاه آزاد اسلامی ( خوراسگان)˛ اصفهان˛ ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان با علائم اضطراب اجتماعی بود. روش مطالعه شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه با سنجش در خط پایه پس از مداخله و پیگیری سه‌ماهه بود. جامعۀ آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر دورۀ دبیرستان با علائم اضطراب اجتماعی بود که در سال تحصیلی 1399-1398 مشغول به تحصیل بودند که از بین آن‌ها 30 دانش‌آموز دختر براساس نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و سپس به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (15 نفر) گمارش شدند. ابزارهای پژوهش پرسشنامۀ دموگرافیک محقق‌ساخته، پرسشنامۀ اضطراب اجتماعی لاجرکا (SAS) و پرسشنامۀ فرسودگی تحصیلی شائوفلی و همکاران (MBI-SS) و پروتکل ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌های مکرر و با نرم‌افزار SPSS نسخۀ 21 انجام شد. مطابق یافته‌ها، آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر کاهش فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطۀ دوم با علائم اضطراب اجتماعی تأثیر معنادار دارد ( P<0/001). نتایج نشان داد دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطۀ دوم که در جلسات آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور شرکت کردند، میزان اضطراب اجتماعی و فرسودگی تحصیلی در آن‌ها کاهش یافت. از این‌رو آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر فرسودگی تحصیلی در دانش‌آموزان با علائم اضطراب اجتماعی تأثیر معناداری دارد. در نگاهی دیگر آموزش ذهن‌آگاهی با ایجاد اثرات درون‌فردی و بین‌فردی قابل‌توجه موجب بهبود مسئولیت‌پذیری در فعالیت‌های تحصیلی دانش‌آموز شد و فرسودگی تحصیلی را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Adolescent-Centered Mindfulness Training on Academic Burnout and Symptoms of Social Anxiety in Students

نویسندگان [English]

  • Sanaz Soolari Esfahani 1
  • Seyed Hamid Atashpour 2
  • Narges Keshti Arai 2
  • Ali Mahdad 3
1 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Isfahan Branch (Khorasgan), Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
2 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Isfahan Branch (Khorasgan), Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
3 Department of Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Isfahan Branch (Khorasgan), Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the effectiveness of adolescent-centered mindfulness training on academic burnout and symptoms of social anxiety in female high school students. The study method was quasi-experimental, utilizing a pre-test-post-test design. The control group underwent a baseline assessment after the intervention, followed by a three-month follow-up. The statistical population comprises all female high school students who were enrolled in the 2019-2020 academic year and exhibited symptoms of social anxiety. Purposive sampling was employed to select 30 female students, who were subsequently randomly assigned to two experimental and control groups, each consisting of 15 individuals. The instruments of this study were researcher-made demographic questionnaire, Social Anxiety Questionnaire (SAQ) and f Maslach Burnout Inventory Student Survey (MBI-SS) and Adolescent-Centered Mindfulness Protocol (ACMP). The spss variance21 was analyzed using repeated measures. The results showed that adolescent-centered mindfulness training had a significant effect on reducing academic fatigue and symptoms of social anxiety in female high school students (p <0.001). Consequently, female high school students who engaged in mindfulness training sessions that were centered around adolescents experienced a decrease in their levels of social anxiety and academic burnout. Therefore, adolescent-centered mindfulness training has a significant effect onacademic burnout and students’ social anxiety symptoms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Burnout
  • Social Anxiety
  • Teen-Centric Mindfulness

مراجع

پولادی ری‌شهری، ر. (1374). ساخت و اعتباریابی مقیاس عوامل استرس‌زا در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
داودی، ر.، منشئی، غ.، و گل پرور، م. (1398). مقایسۀ اثربخشی درمان شناختی رفتاری، درمان هیجان‌مدار و درمان ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر علائم نوموفوبیا و کیفیت خواب در نوجوانان دختر دارای علائم بی‌موبایل‌هراسی. روان‌پرستاری. 7(۵)، 71-62. http://ijpn.ir/article-1-1400-fa.html
خواجه، ل.، و حسینچاری، م. (1390). بررسی رابطۀ اضطراب اجتماعی و جو روانی-اجتماعی کلاس با خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان دورۀ راهنمایی. فصلنامۀ روان‌شناسی تربیتی. 7(20)، 153-131. https://doi.org/10.22054/jep.2011.6037
شریف‌پور، ش.، منشئی، غ.، و سجادیان، ا. (1397). بررسی تأثیر آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور بر افسردگی، اضطراب و استرس نوجوانان مبتلا به سرطان در مرحلۀ شیمی‌درمانی. مجلۀ علمی پزشکی جندی‌شاپور. 17(5)، 557-545. https://doi.org/10.22118/jsmj.2019.159745.1534
قدم‌پور، ع.، فرهادی، ع.، و نقی بیرانوند، ف. (1395). تعیین رابطۀ بین فرسودگی تحصیلی با اشتیاق و عملکرد تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 8(2)، 68-60. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.rme.8.2.60
کمال‌پور، س.، عزیززاده فروزی، م.، و تیرگری، ب. (1395). بررسی رابطۀ تاب‌آوری با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان پرستاری. گام‌های توسعه در آموزش علوم پزشکی. 13(5)، 487-476.
طاهری، ع.، منشئی، غ.، و عابدی، ا. (1399). مقایسۀ اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی نوجوان‌محور با آموزش هیجان‌محور بر عزت‌نفس و مشکلات خواب در نوجوانان داغ‌دیدۀ پسر. پژوهش‌های مشاوره. ۱۹(۷۵)، 64-۳۴. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2717400.1399.19.75.4.0
محمدی، ع. (1393). ارزیابی اثربخشی مدل سرمایۀ روان‌شناختی لوتانز بر انگیزش درونی، فرسودگی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ دوم متوسطۀ شهر سنندج. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه لرستان. https://www.virascience.com/thesis/788415/
نصری، ص.، ابراهیم دماوندی، م.، و کارگر، ع. س. (1393). ارتباط تعارض کار-خانواده و انگیزش تحصیلی با فرسودگی تحصیلی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی. پژوهش در آموزش. 2(2)، 31-25. https://jopi.sru.ac.ir/article_288.html
یزدانی، م.، اسماعیلی، م.، و نامداری، ک. (1397). اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی مثبت بر خودشفقت‌ورزی نوجوانان پسر دارای نشانه‌های افسردگی. پژوهشنامۀ روان‌شناسی مثبت. 3(4)، 76-65. https://www.doi.org/10.22108/ppls.2018.110411.1389
References
American Psychiatric Association, DSM-5 Task Force. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5™ (5th Ed.). American Psychiatric Publishing, Inc. https://doi.org/10.1176/appi.books.9780890425596
Auyeung, K., & Alden, L. E. (2020).Accurate empathy, social rejection, and social anxiety disorder. Clinical Psychological Science, 8(2), 266-279. https://doi.org/10.1177/2167702619885410
Burdick, D. (2014). Mindfulness Skills for Kids & Teens: A Workbook for Clinicians & Clients with 154 Tools, Techniques, Activities & Worksheets Paperback. Eau Claire, WI:‌ PESI Publishing & Media.
Campbell, A. J., Lanthier, R. P., Weiss, B. A., & Shaine, M. D. (2019). The impact of a schoolwide mindfulness program on adolescent well-being, stress, and emotion regulation: A nonrandomized controlled study in a naturalistic setting. Journal of Child and Adolescent Counseling, 5(1), 18–34. https://doi.org/10.1080/23727810.2018.1556989
Davoudi, R., Manshaee, G., & Golparvar, M. (2019). Comparison of the effectiveness of cognitive-behavioral therapy, emotion focused therapy and adolescent-centered mindfulness therapy on nomophobia symptoms and sleep quality of girls with nomophobic symptoms. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 7(5), 62-71.
http://ijpn.ir/article-1-1400-en.html (In Persian)
Emanuel, A. S., Updegraff, J. A., Kalmbach, D. A., & Ciesla, J.A. (2010).The role of mindfulness facets in affective forecasting. Personality and Individual Differences, 49(7), 815-818. https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.06.012
Ghadampour, E., Farhadi, A., & Naghibeiranvand, F. (2016). The relationship among academic burnout, academic engagement and performance of students of Lorestan University of Medical Sciences. Research in Medical Education, 8(2), 60-68. http://dx.doi.org/10.18869/acadpub.rme.8.2.60 (In Persian)
Hofmann, S. G., & Gómez, A. F. (2017). Mindfulness-based interventions for anxiety and depression. Psychiatric Clinics of North America, 40(4), 739-749. https://doi.org/10.1016/j.psc.2017.08.008
Kabat-Zinn, J. (2005).Bringing mindfulness to medicine: an interview with Jon Kabat-Zinn, PhD. Interview by Karolyn Gazella. Advances in Mind-Body Medicine, 21(2), 22-27. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16170903/
Kabat-Zinn J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144–156. https://doi.org/10.1093/clipsy.bpg016
Kamalpour, S., Azizzadeh-Forouzi, M., & Tirgary, B. (2016). A study of the relationship between resilience and academic burnout in nursing students. Strides in Development of Medical Education, 13(5), 476-487. https://civilica.com/doc/1850340
Khajeh, L., & Hossein Chari, M. (2011). Investigating the relationship between social anxiety and psychosocial atmosphere of the classroom with academic self-efficacy in middle school students. Educational Psychology, 7(20), 131-153. https://doi.org/10.22054/jep.2011.6037 (In Persian)
Kingsbury, M., & Coplan, R. J. (2016). RU mad@ me? Social anxiety and interpretation of ambiguous text messages. Computers in Human Behavior, 54, 368-379.‌ https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.08.032
La Greca, A. M. (1999). The social anxiety scales for children and adolescents. The Behavior Therapy, 22(7), 133-136.
Maes, M., Nelemans, S. A., Danneel, S., Fernández-Castilla, B., Van den Noortgate, W., Goossens, L., & Vanhalst, J. (2019). Loneliness and social anxiety across childhood and adolescence: Multilevel meta-analyses of cross-sectional and longitudinal associations. Developmental Psychology, 55(7), 1548-1565. https://doi.org/10.1037/dev0000719.
Mohammadi, A. (2013). Evaluating the effectiveness of Luthans' psychological capital model on internal motivation, academic burnout and academic progress of second year high school students in Sanandaj. Master's Thesis, Educational Psychology, Faculty of Literature and Human Sciences, Lorestan University. https://www.virascience.com/thesis/788415/ (In Persian)
Nasri, S., Damavandi, M. E., & Kargar, E. (2015). Relationship work - family conflict and academic motivation with academic burnout in postgraduate students of SRTTU. Technical and Vocational Education, 2(2), 25-31. https://jopi.sru.ac.ir/article_288.html?lang=en (In persian)
Odgers, K., Dargue, N., Creswell, C., Jones, M. P., & Hudson, J. L. (2020).The limited effect of mindfulness-based interventions on anxiety in children and adolescents: a meta-analysis. Clinical Child and Family Psychology Review, 23(3), 407-426. https://doi.org/10.1007/s10567-020-00319-z
Oloidi, F. J., Sewagegn, A. A., Amanambu, O. V., Umeano, B. C., & Ilechukwu, L. C. (2022). Academic burnout among undergraduate history students: Effect of an intervention. Medicine, 101(7), e28886. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000028886
Pooladi Reyshahri, R (1995). constracting and validating of Students Stressors Questionnaire among Shahid Chamran university of ahvaz students. M.S. Thesis in Chamran university of Ahvaz. https://scu.ac.ir/ (In Persian)
Paul, H. A. (2019). The Mindfulness Workbook for Teens Self-Harm: Skills to help you overcome cutting & self-harming behavior, thoughts & feelings: Biegel, G. M. and Cooper, S. (2019). Instant Help Books, Oakland: California, An imprint of New Harbinger Publications. x + 170 pp., $16.95 Paperback, eBook $10.49 (Amazon). Child & Family Behavior Therapy, 42(1), 60–65. https://doi.org/10.1080/00168890.2019.1690096
Penley, J. A, & Tomaka, J. (2002) Associations among the Big Five, emotional responses and coping with acute stress. Personality and Individual Differences, 32(7), 1215–1228. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(01)00087-3
Pitcho-Prelorentzos, S., Heckel, C., & Ring, L. (2020). Predictors of social anxiety among online dating users. Computers in Human Behavior, 110, Article 106381. https://doi.org/10.1016/j.chb.2020.106381
Romano, M., Hudd, T., Huppert, J. D., Reimer, S. G., & Moscovitch, D. A. (2021). Imagery rescripting of painful memories in social anxiety disorder: A qualitative analysis of needs fulfillment and memory updating. Cognitive Therapy and Research, 45(5), 902–917. https://doi.org/10.1007/s10608-020-10149-6
Rostami, Z., Abedi, M., Schaufeli, W. B., Ahmadi, A., & Sadeghi, A. H. (2014). Reliability and validity of Maslach Burnout Inventory Student Survey (MBI-SS): a study students of Isfahan university. Zahedan Journal of Research Medical Sciences, 16(9), 55-58. https://brieflands.com/articles/zjrms-1433
Roux, B., & Philippot, P. (2020). A Mindfulness-Based Program among Adolescent Boys with Behavior Disorders: A Quasi-Experimental Study. Journal of Child and Family Studies, 29, 2186-2200. https://doi.org/10.1007/s10826-020-01751-z
Sapthiang, S., Van Gordon, W., & Shonin, E. (2019). Mindfulness in schools: a health promotion approach to improving adolescent mental health. International Journal of Mental Health and Addiction, 17(1), 112-119. https://doi.org/10.1007/s11469-018-0001-y
Sharifpour, S., Manshaee, Q., & Sajjadian, I. (2019). The Effect of adolescent-centered mindfulness training on Depression, Anxiety and Stress among adolescents with cancer at the chemotherapy stage. Jundishapur Scientific Medical Journal, 17(5), 545-557. https://doi.org/10.22118/jsmj.2019.159745.1534 (In Persian)
Schaufeli, W. B., Martínez, I. M., Pinto, A. M., Salanova, M., & Bakker, A. B.. (2002). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal of Cross-cultural Psychology, 33(5), 464-481. https://doi.org/10.1177/0022022102033005003
Smith, A. R., Nelson, E. E., Kircanski, K., Rappaport, B. I., Do, Q. B., Leibenluft, E., Pine, D. S., & Jarcho, J. M. (2020). Social anxiety and age are associated with neural response to social evaluation during adolescence. Developmental Cognitive Neuroscience, 42, 100768. https://doi.org/10.1016/j.dcn.2020.100768
Taheri, A., Manshaei, G. R., & Abedi, A. (2020). Comparison of the Effectiveness of Adolescent-Centered Mindfulness (MBCT) and Emotionally Focused Therapy (EFT) on Self-Esteem and Sleep Disorder of Bereaved Adolescents. Journal of Counseling Research, 19(75), 34-64. http://dx.doi.org/10.29252/jcr.19.75.34
Teasdale, J., Williams, M., & Segal, Z. (2014).The mindful way workbook: An 8-week program to free yourself from depression and emotional distress. New York: Guilford Publications.
Walker, L., & Colosimo, K. (2011). Mindfulness, self-compassion and happiness in nonmediators: A theoretical and empirical examination. Personality and Individual Differences, 50(2), 222-227. https://doi.org/10.1016/j.paid.2010.09.033
Weeks, M., Ooi, L. L., & Coplan, R. J. (2016). Cognitive biases and the link between shyness and social anxiety in early adolescence. The Journal of Early Adolescence, 36(8), 1095-1117. https://doi.org/10.1177/0272431615593175
Wilson Van Voorhis, C. R., & Morgan, B. L. (2007). Understanding power and rules of thumb for determining sample sizes. Tutorials in Quantitative Methods for Psychology, 3(2), 43-50. https://doi.org/10.20982/tqmp.03.2.p043
Yazdani, M., Esmaeili, M., & Namdari, K. (2018). The effect of positive mindfulness training program on self-compassion of male adolescents with depressive symptoms. Positive Psychology Research, 3(4), 65-76. https://www.doi.org/10.22108/ppls.2018.110411.1389 (In Persian)
Zhang, K., Mi, Z., Parks-Stamm, E. J., Cao, W., Ji, Y., & Jiang, R. (2022). Adaptability protects university students from anxiety, depression, and insomnia during remote learning: A three-wave longitudinal study from China. Frontiers in Psychiatry, 13, 868072. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.868072
Zeidan, F., Johnson, S. K., Gordon, N. S., & Goolkasian, P. (2010). Effects of brief and sham mindfulness meditation on mood and cardiovascular variables. Journal of Alternative and Complementary Medicine, 16(8), 867–873. https://doi.org/10.1089/acm.2009.0321
 
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 15، شماره 4
دی 1403
صفحه 19-34

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 21 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 22 آبان 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 25 شهریور 1403
  • تاریخ انتشار: 10 دی 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار