اثربخشی برنامه آموزش پذیرش و تعهد بر میزان تابآوری‌تحصیلی در دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

3 دانشیار روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنائی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 استاد گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی اثربخشی برنامه آموزش پذیرش و تعهد بر میزان تاب­آوری­تحصیلی در دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه بود. با توجه به هدف پژوهش، این مطالعه، از نوع پژوهش­های شبه‌آزمایشی و در قالب طرح پیش­آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل است. جامعه آماری شامل دانش­آموزان دختر دارای اختلال یادگیری ویژه بود که در سال تحصیلی 1400-1399 در شهر تبریز در پایه ششم مشغول‌به‌تحصیل بودند. نمونه­گیری به روش تصادفی خوشه­ای و هدفمند انجام شد. نمونه آماری شامل 34 نفر از دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه بود که در گام اول به روش نمونه­گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند و سپس بصورت هدفمند در گروه­های آزمایش و کنترل گنجانده شدند. ابزار سنجش پرسشنامه استاندارد تاب­آوری تحصیلی ساموئلز (ARQ) و آزمون هوش ریون (RIT) بود. تجزیه‌و‌تحلیل داده­ها با استفاده از نرم‌افزار 21SPSS- و با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره انجام شد. براساس نتایج حاصل از تحلیل داده­ها، به‌کارگیری برنامه آموزش پذیرش و تعهد میزان تاب­آوری تحصیلی را افزایش می‌دهد و این اثربخشی در مؤلفه‌های جهت­گیری آینده و مسئله‌محوری و مثبت‌نگری در سطح 05/0p < معنادار است؛ اما در مورد مؤلفه مهارت‌های ارتباطی علی‌رغم تفاوت در گروه‌ها معنادار نیست. نتایج حاصل از این پژوهش راه‌گشای تحقیقات بیشتر در حوزه مداخلات مربوط به مشکلات روان­شناختی دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Acceptance and Commitment Training on Academic Resiliency in Students with Specific Learning Disability

نویسندگان [English]

  • Narges Pourtaleb 1
  • Rahim Badri Gargari 2
  • Shahrooz Nemati 3
  • Touraj Hashemi 4
1 Department of Educational Science, Educational Science and Psychology Faculty, Tabriz University, Tabriz,, Iran
2 Department of Educational Science, Educational Science and Psychology Faculty, Tabriz University, Tabriz,, Iran
3 Department of Educational Science, Educational Science and Psychology Faculty, Tabriz University, Tabriz,, Iran
4 Department of Psychology, Educational Science and Psychology Faculty, Tabriz University, Tabriz,, Iran
چکیده [English]

The purpose of the present study was to examine the effect of acceptance and commitment training program on the level of academic resilience in students with specific learning disabilities. In terms of methodology, this study was a pre-test/post-test quasi-experiment. The research population consisted of female students with specific learning disabilities who were studying in the sixth grade during the academic year of 2019-2020 in Tabriz. The sample consisted of 34 students with special learning disabilities who were first selected using cluster sampling and then purposefully included in the experimental and the control group. The data were collected using the Academic Resilience Inventory and Raven’s intelligence test. Data analysis was performed using multivariate analysis of covariance. 21-SPSS software were used for data analysis. According to the results of the data analysis, the effect of acceptance and commitment-based training seemed to increase the amount of academic resilience in students with specific learning disabilities. The effectiveness of the training appeared to be significant in relation to future orientation, problem-centeredness, and optimism at the level of p <0.05, but not significant as it relates to communication skills. The findings of the present research will hopefully pave the way for further research addressing psychological challenges of students with specific learning disabilities.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Specific Learning Disability
  • Academic Resiliency
  • Acceptance and Commitment

مراجع

ابوالقاسمی، ع. (1390). ارتباط تاب‌آوری، استرس و خودکارآمدی با رضایت از زندگی در دانش­آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالا و پایین. مطالعات روان شناختی. 7(3)، 151-131.
بارلو، د. ا.، و دیورند، و. م. (1396). آسیب­شناسی­روانی. ترجمه مهرداد فیروز بخت. تهران: رسا.
پورطالب، ن. (1399). طراحی برنامه آموزش پذیرش و تعهد و ارزیابی اثربخشی آن بر میزان تاب­آوری، استرس و فرسودگی تحصیلی در دانش­آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه. رساله دکتری روان­شناسی تربیتی. دانشگاه تبریز.
پورعبدل، س. (1394). اثربخشی آموز‌ش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهزیستی اجتماعی و اضطراب اجتماعی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص. پایان­نامه کارشناسی­ارشد روان‌شناسی بالینی دانشگاه محقق اردبیلی .
پورعبدل، س.، صبحی قراملکی، ن.، بسطامی، م.، و غضنفری، هـ. (1395). اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر کاهش تعلل‌ورزی تحصیلی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص. نشریه راهبردهای شناختی در یادگیری. 4(6)، 170-157.
رزم‌پوش، م.، رمضانی، خ.، ماردپور، ع. ر.، و کولیوند، پ. ح. (1397). تأثیر آموزش پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و تاب‌آوری پرستاران. مجله علوم اعصاب شفای خاتم. 7(1)، 62-51.
رشیدزاده، ع. ا.، بدری، ر.، فتحی­آذر، ا.، و هاشمی، ت. (1398). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان فراشناختی بر تاب­آوری و اهمال­کاری تحصیلی. فصلنامه نوآوری­های آموزشی. 18(1)، 158-139.
سلطانی‌نژاد، م.، آسیابی، م.، ادهمی، ب.، و توانایی یوسفیان، س. (1393). بررسی شاخص­های روان‌سنجی پرسشنامه تاب‌آوری تحصیلی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی. 4(15)، 35-17.
صبحی‌قراملکی، ن.، حاجلو، ن.، و غلام­زاده، ح. (1392). مقایسه سبک­های یادگیری، ویژگی­های شخصیتی و عملکرد تحصیلی دانش­آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی­های یادگیری. 2(4)، 102-82.
عیسی‌بخش، م.، سیف، ع. ا.، و درتاج، ف. (1397). تأثیر آموزش تنظیم هیجانی بر تاب­آوری تحصیلی و اضطراب امتحان دانش‌آموزان دختر دبیرستانی منطقه 9 تهران. پژوهش در نظام­های آموزشی. 12(ویژه نامه بهار)، 77-69.
کرمی، ا. (1390). اندازه­گیری هوش کودک. تهران: روان‌سنجی.
لرنر، ژ. (1390). ناتوانی­های یادگیری (نظریه­ها، تشخیص و راهبردهای تدریس). ترجمه عصمت دانش. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
مرادی، م.، فتحی، د.، غریب­زاده، ر.، و قائیدفر، ز. (1395). مقایسه فرسودگی تحصیلی، اهمال­کاری تحصیلی و احساس تنهایی در دانش­آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله مطالعات علوم پزشکی. 27(3)، 256-248.
میرزاحسینی، ح.، پورعبدل، س.، صبحی‌قراملکی، ن.، و سراوانی، ش. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش اجتناب شناختی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 22(3)، 166-175.
میرنسب، م. م.، و پورطالب، ن. (1398). اختلال یادگیری خاص. تبریز: دانشگاه علوم پزشکی تبریز.
نعمتی، ش. (1398). تجربه زیسته مادران دارای کودکان با آسیب‌های شنوایی از چالش­های فراروی فرزندانشان: مطالعه پدیدارشناسی. سلامت روان کودک. 6(4)، 315-305.
نعیمی، ا.، شفیع­آبادی، ع. ا.، و داوودآبادی، ف. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت­اندیشی با تأکید بر آموزه‌های دینی بر تاب­آوری و رغبت­های شغلی دانش­آموزان. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان­درمانی. 7(28)، 31-1.
نوروزی، س.، و کریمی، ش. (1396). اثربخشی آموزش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب­آوری دانش­آموزان پسر دوره متوسطه اول شهر اصفهان.کنگره بین‌المللی بهداشت روان و علوم روان‌شناختی، تهران.
 
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorder (5th ed). Washington, D. C.: American Psychiatric Association.
Bahreini, Z., & Sanagouye, G. H. (2019). Effectiveness of acceptance and commitment therapy on psychological well-being and resiliency of abandoned adolescents. Journal of Social Health (Community Health). 6(1), 70-79.
Brown, F. J., & Hooper, S. (2009). Acceptance and Commitment Therapy (ACT) with a learning disabled young person experiencing anxious and obsessive thoughts. Journal of Intellectual Disabilities. 13(3), 195-201.
Conner, M. K., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Conner-Davidson Resilience Scale (CD-RISK). Depression and Anxiety. 18(2), 76-82.
Coyne, L. W., McHugh, L., & Martinez, E. R. (2011). Acceptance and commitment therapy (ACT): Advances and applications with children, adolescents, and families. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America. 20(2), 379-399.
Davies, C. D., Niles, A. N., Pittig, A., Joanna, J., Arch, J. J., & Craske, M. G. (2015). Physiological and behavioral indices of emotion dysregulation as predictors of outcome from cognitive behavioral therapy and acceptance and commitment therapy for anxiety. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 46¸ 35-43.
Editor exploring the feasibility and benefits of arts-based mindfulness based practices with young people in need: Aiming to improve aspects of self-awareness and resilience. Child & Youth Care Forum. 40, 303-317.
Forman, E. M., & Herbert, J. D. (2008). New directions in cognitive behavior therapy: acceptance based therapies, chapter to appear in Fisher, (eds), cognitive behavior therapy: Applying empirically supported treatments in your practice, 2nd ed. Hoboken 2NJ: Wiley, 263-265.
Freilich, R., & Schetchman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional & academic adjustment of children with learning disabilities. The Arts in Psychology. 1(3), 97-107.
Ghomian, S., & Shairi, M. R. (2014). The effectiveness of acceptance and commitment therapy for children with chronic pain on the function of 7 to 12 year-old. International Journal of Pediatrics. 2(3-1), 195-204.
Gillard, D., Flaxman, P., & Hooper, N. (2018). Acceptance and commitment therapy: Applications for educational psychologists within school. Journal of Educational Psychology in Practice. 34(3), 272-281.
Greco, L. A., Blackledge, J. T., Coyne, L. W., & Ehrenreich, J. (2005). Integrating acceptance and mindfulness into treatments for child and adolescent anxiety disorders: acceptance and commitment therapy as an example. New York: USA: Springer.
Hallahan, D. P., Kauffman, J. M., & Pullen, P. C. (2019). Exceptional learners: Introduction to special education (14th ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Hayes, L., Boyd, C. P., & Sewell, J. (2011). Acceptance and commitment therapy for the treatment of adolescent depression: A pilot study in a psychiatric outpatient setting. Mindfulness. 2(2), 86-94.
Hayes, S. C. (2004). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory. And the third wave of behavioral and cognitive therapist. Journal of Behavioral Therapy. 35(4), 639-665.
Hayes, S. C., Louma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lilis, J. (2006). Acceptance and commitment therapy: Model, process and outcomes. Behavior Research and Therapy. 44(1), 1-25.
Helmreich, I., Kunzler, A., Chmitorz, A., König, J., Binder, H., Wessa, M. (2017). Psychological interventions for resilience enhancement in adults (Protocol). Cochrane database of systematic reviews (Online: Update Software). 2017(2):CD012527-CD.
Isakson B. (2002). Characteristics and enhancement of resiliency in young people. A research paper for master of science degree with major in guidance and counseling. University of Wisconsin-Stout.
Kauffman, J. M., Hallahak, D. P., & Pullen, P. C. (2017). Handboon of Special Education. New York: NY 100176.
Livheim, F., Hayes, L., Ghaderi, A., Magnusdottir, T., Högfeldt, A., Rowse, J., … Tengström, A. (2015). The effectiveness of acceptance and commitment therapy for adolescent mental health: Swedish and Australian pilot outcomes. Journal of Child and Family Studies. 24(4), 1016-1030.
Mace, C. (2007). Mindfulness and mental health: therapy. Theory and science. New York: Rutledge.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2009). Academic resilience and academic buoyancy: multidimensional and hierarchical conceptual framing of causes correlates and cognatecinstructs. Oxford Review of Education. 35(3), 353-370.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2014). Academic resilience and its psychological and educational correlation: a construct validity approach. Psychology in the Schools. 43(3), 267-281.
Panicker, A., & Chelliah, A. (2016). Resilience and stress in children and adolescents with specific learning disability. Journal of The Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 25(1), 17-24.
Rachel Enoch, M., & Dixon, M. D. (2017). The use of a child-based acceptance and commitment therapy curriculum to increase attention. Child & Family Behavior Therapy. 39(3), 200-224.
Swain, J., Hancock, K., Dixon, A., & Bowman, J. (2015). Acceptance and commitment therapy for children: A systematic review of intervention studies. Journal of Contextual Behavioral Science. 4(2), 73-85.
Tawsyfyan, N., & Hossein Sabet, F. (2017). The effectiveness of acceptance and commitment therapy on the improving of resilience and optimism in adolescents with major depressive disorder. International Journal of Humanities and Social Science. 7(3), 239-245.
Tjak, J. A, Davis, M. L, Morina, N., & Emmel Kkamp, P. (2015). A meta-analysis of the efficacy of acceptance and commitment therapy for clinically relevant mental and physical health problems. Psychother Psychosom.84(1), 30-6.
Waller, M. A. (2001). Resilience in ecosystemic context: Evolution of the child. American Journal of Thopsychiatry. 71(3), 290-297.
Wilson, K. G., & Roberts, M. (2002). Core principles in acceptance and commitment therapy: An application to anorexia. Cognitive and Behavioral Practice. 9(3), 237-243.
Wong, A. V., & Olusanya, O. (2017). Burnout and resilience in anaesthesia and intensive care medicine. Journal of Education. 17(10), 334-340.
Zettle, R. D. (2003). Acceptance and commitment therapy (ACT) VS: systemati desensitization in treatment of mathematics anxiety. The Psychological Record. 53(2), 197-215.
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 11، شماره 4
اسفند 1399
صفحه 131-147

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 13 خرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 18 مرداد 1399
  • تاریخ اولین انتشار: 15 بهمن 1399
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار