اثربخشی آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر واکنش پذیری افراطی و بهبود کیفیت رابطه والد-فرزند در مادران کودکان پیش دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده، گروه مشاوره، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 استادیار گروه مشاوره دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشیار گروه مشاوره، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر واکنش‌پذیری افراطی و بهبود کیفیت رابطه والد-فرزند در مادران کودکان پیش‌دبستانی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه مادران کودکان پیش‌دبستانی ناحیه 2 آموزش و پرورش شهر اهواز بود که در سال تحصیلی 97-1398 در مدارس این ناحیه تحصیل می‌کردند .طرح پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود که در آن50 نفر از مادران کودکان انتخاب شده و به‌صورت تصادفی در دو گروه (۲۵ نفر گروه آزمایشی و 25 نفر گروه گواه) گمارده شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس رابطه والد-فرزند پیانتا (1994) و مقیاس والدینی آرنولد (1993) استفاده شد. سپس مداخله آموزشی در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای، هفته‌ای یکبار به‌صورت گروهی برای گروه آزمایشی اجرا شد . اما گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکرد و در ادامه پس از 2ماه ، پیگیری انجام شد.. تحلیل داده‌ها در دو سطح توصیفی و استنباطی(تحلیل کوواریانس) در نرم‌افزار SPSS نسخه 23 انجام شد. یافته ها نشان داد که آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه بر واکنش‌پذیری افراطی و کیفیت رابطه والد-فرزند در مادران کودکان پیش‌دبستانی اثر داشته است. بنابراین به نظر می‌رسد آموزش فرزندپروری ذهن‌آگاهانه می‌تواند برای مادران کودکان پیش‌دبستانی مفید باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of mindful parenting training on over reactivity and quality of parent-child relationship of pre-school children mothers

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Shokri Back Baghi 1
  • Khadije Shiralinia 2
  • Abbas Amanelahi 3
1 M.A. Student of Family Counseling, Department of Counseling, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Counseling, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Associate Professor, Department of Counseling, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Abstract
The current research aims to determine the effectiveness of mindful parenting training on over reactivity and quality of parent-child relationship of pre-school children mothers. The statistical population included all of the mothers of children pre-schoolers who are studying at schools in 2 area of education in in a school in Ahvaz (2019). The method of the study is a quasi-experimental with pretest-posttest and follow-up with a control group.. The sample size was 50 mothers of children pre-schoolers and they were randomly assigned to two groups of 25 (experimental and control group.The Pianta Parent-child relationship Scale (1994) and the Arnold Parenting Scale (1993) were used to collect data. Educational intervention was presented in eight (each 90 min) sessions to the experimental group, but the control group received no intervention. Two months later, the follow-up test was performed. The data were analyzed using descriptive and inferential statistics including covariance analysis. The findings showed that mindful parenting training was effective on reducing overreactivity and improvement quality of parent-child relationship on mothers of pre-schoolers children. Thas, mindful parenting training appears to be useful for pre-school children mothers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mindful parenting training
  • quality of parent-child
  • Children
  • pre-school
  • overreactivity
اسماعیل‌زاده کیابانی، م. (1392). تأثیر آموزش فرزندپروری مثبت بر استرس والدگری مادران و نشانه‌های رفتاری هیجانی پسران مبتلا به ADHD شهر کرج. پایاننامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور کرج.
بشردوست، ن.، زندی‌پور، ط.، و رضائیان، ح. (1393). تأثیر آموزش سبک‌های فرزندپروری (مهارت‌های والدینی) بر تغییر نگرش مادران باردار نوبت اول به مقولۀ فرزندپروری، فصلنامۀ مطالعات زن و خانواده. 2(2)، 74-65.
پورمحمدرضای تجریشی، م.، عاشوری، م.، افروز، غ.، ارجمندیان، ع. ا.، و غباری‌بناب، ب. (1394). اثربخشی آموزش برنامۀ والدگری مثبت بر تعامل مادر با کودک کم‌توان ذهنی، فصلنامۀ توا‌ن‌بخشی. 2(16)، 137-128.
تهرانی‌دوست، م.، شهریور، ز.، محمودی‌قرائی، ج.، و علاقبندراد، ج. (1387). تأثیر آموزش تربیت سازندۀ فرزندان به والدین در کاهش مشکلات رفتاری کودکان. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 14(4)، 379-371.
خانجانی، ز.، پیمان‌نیا، ب.، و هاشمی، ت. (1395). پیش‌بینی کیفیت تعامل مادر کودک با انواع اختلالات اضطرابی در کودکان دبستانی با توجه به ویژگی‌های فرهنگی مادران ایرانی. مجلۀ اندیشه‌های نوین تربیتی. 12(2)، 260-239.
خداپناهی، م. ک.، قنبری، س.، نادعلی، ح.، و سیدموسوی، پ. (1391). کیفیت روابط مادر-کودک و نشانگان اضطرابی در کودکان پیش‌دبستانی. مجلۀ روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی. 9(33)، 13-5.
کریمی ایواناکی، م.، سیدموسوی، پ.، و طهماسیان، ک. (1398). اثربخشی رابطه‌درمانی والدین و کودک بر خودکارآمدی و روابط مادر-کودک. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی. ‌15(60)‌، 401-391.
نگهداری، ز. (1395). اثربخشی آموزش سیستمی والدگری مؤثر (STEP) بر تنیدگی والدینی مادران، سازگاری کودکان و رابطۀ والد-فرزند کودکان مقطع ابتدایی شهر اهواز. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد مشاوره. دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
Arnold, D. S., O’Leary, S. G. Wolff, L. S., & Acker, M. M. (1993). The parenting scale: A measure of dysfunctional parenting in discipline situations. Psychological Assessment. 5(2), 137-144.
Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology Monograph. 4, 1-103.
Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and use. Journal of Early Adolescence. 11(1), 56-95.
Bender, H. L., Allen, J. P., McElhaney, K. B., Antonishak, J., Moore, C. M., Kelly, H. O., & Davis, S. M. (2007). Use of harsh physical discipline and developmental outcomes in adolescence. Development and Psychopathology. 19(1), 227-242.
Bogels, S. M., Lehtonen, A., & Restifo, K. (2010). Mindful parenting mental health care. Journal of Mindfulness. 1(2), 107-120.
Bogels, S., & Restifo, K. (2014). Mindful parenting: A guide for mental health practitioners (1st ed.). New York: Springer.
Bogels, S., Hoogstad, B., Van Dun, L., De Shutter, S., & Restifo, K. (2008). Mindfulness training for adolescents with externalizing disorders and their parents. Behavioral and Cognitive Psychotherapy. 36(2), 193-209.
Bugental, D. B., & Happaney, K. (2004). Predicting infant maltreatment in low-income families: The interactive effect of maternal attributions and child status at birth. Developmental Psychology. 40(2), 234-243.
Carnes-Holt, K. (2012). Child-parent relationship therapy for adoptive families. The Family Journal. 20(4), 419-426.
Coatsworth, J. D., Duncan, L. G., Nix, R. L., Greenberg, M. T., Gayles, J. G., Bamberger, K. T., Berrena, E, & Demi, M. A. (2015). Integrating mindfulness with parent training effects of the mindfulness-enhanced strengthening family’s program. Developmental Psychology. 51(1), 26-35.
Cohen, J., Onunaku, N., Clothier, S., & Poppe, J. (2005). Helping young children succeed strategies to promote early childhood social and emotional development. National Conference of State Legislatures. Washington. D. C.
Corthorn, C. (2018). Benefits of mindfulness for parenting in mothers of preschoolers in child. Frontiers in Psychology. 9, 14-43.
Damodaran, K. D. (2015). Parent child interaction therapy: child well-being through an effective parenting intervention. Journal of Positive Psychology. 3(1), 37-39.
De Hart, T., Pelham, B. W., & Tennen, H. (2006). What lies beneath: Parenting style and implicit self-esteem. Journal of Experimental Social Psychology. 42, 1-17.
Doran, N., Lucuzak, S. E., Bakman, N., Koutsenok, I., & Brown, S. A. (2012). Adolescent substance use and aggression: A review. Criminal Justice and Behavior. 39(6), 748-769.
Duncan, L. G. (2007). Assessment of mindful parenting among parents of early adolescents: development and validation of the Interpersonal Mindfulness in Parenting Scale. PhD Dissertation. Human Development and Family Studies. The Pennsylvania State University, Pennsylvania, United States.
Duncan, L. G., Coatsworth, J. D., & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: implications for parent-child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review. 12(3), 255-270.
Fine, S. E., Trentacosta, C. J., Izard, C. E., Mostow, A. J., & Campbell, J. L. (2004). Anger perception, caregivers’ use of physical discipline, and aggression in children at risk. Social Development. 13(2), 213-228.
Forgan, J., & Richey, M. A. (2015). The Impulsive, disorganized child: Solutions for parenting kids with executive functioning difficulties. Reno, Nevada: Prufrock Press.
Gimpel, G. A., & Holland, M. L. (2002). Emotional and behavioral problems of young children: Effective interventions in the preschool and kindergarten years. New York: Guilford Press.
Hughes, N., Sciberras, E., & Goldfeld, Sh. (2016). Family and community predictors of comorbid language, socioemotional and behavior problems at school entry. PLOS ONE. 11(7), e0158802.
Joosen, K. J., Mesman, J., Bakermans-Kranenburg, M. J., Pieper, S., Zeskind, P. S., & Van IJzendoorn, M. H. (2012). Physiological reactivity to infant crying and observed maternal sensitivity. Infancy. 18(3), 414-431.
Kabat-Zinn, M., & Kabat-Zinn, J. (1997). Everyday blessing: The inner work of mindful parenting. New York: Hyperion Books.
Kazdin, A. E. (2007). Mediators and mechanisms of change in psychotherapy research. Annual Review of Clinical Psychology. 3, 1-27.
Khaleque, A., & Rohner, R. P. (2012). Pancultural gender differences in the relation between perceived parental acceptance and psychological adjustment of children and adult offspring: A meta-analytic review of worldwide research. Journal of Cross-Cultural Psychology. 43(5), 784-800.
Martorell, G. A., & Bugental, D. B. (2006). Maternal variations in stress reactivity: Implications for harsh parenting practices with very young children. Journal of Family Psychology. 20(4), 641-647.
Meppelink, R., De Buruin, E. L., Wanders-Mulder, F. H., Vennik, C. J., & Bogels, S. M. (2016). Mindful parenting training in child psychiatric settings: Heightened parental mindfulness reduces parents and children’s psychopathology. Mindfulness. 7(3), 680-689.
Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity. 2(3), 233-250.
Perry-Parrish, C., Copeland-Linder, N., Webb, L., & Sibinga, E. M. (2016). Mindfulness-based approaches for children and youth. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care. 46(6), 172-178.
Pianta, R. C. (1994). Patterns of relationships between children and kindergarten teacher. Journal of School Psychology. 32(1), 15-32.
Potharst, E. S., Baartmans, J. M., & Bögels, S. M. (2021). Mindful parenting training in a clinical versus non-clinical setting: An explorative study. Mindfulness. 12(2), 504-518.
Ramey, C. T., & Ramey, S. L. (1993). Home visiting programs and the health and development of young children. The Future of Children, 3(3), 129-139
Rispoli, K. M., McGoey, K. E., Koziol, N. A., & Schreiber, J. B. (2013). The relation of parenting, child temperament, and attachment security in early childhood to social competence at school entry. Journal of School Psychology. 51(5), 643-658.
Rohner, R. P. (2004). The parental "acceptance-rejection syndrome": universal correlates of perceived rejection. American Psychologist. 59(8), 830-840.
Semple, R. J., Reid, E. F., & Miller, L. (2005). Treating anxiety with mindfulness: an open trial of mindfulness training for anxious children. Journal of Cognitive Psychotherapy. 19(4), 379-392
دوره 12، شماره 2
شهریور 1400
صفحه 1-21
  • تاریخ دریافت: 10 آذر 1399
  • تاریخ بازنگری: 06 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 18 مرداد 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 18 مرداد 1400
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1400