اثربخشی آموزش خودشفقتی بر تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی روان‌شناسی تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه سنجش و اندازه گیری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

4 استاد گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش خودشفقتی بر تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه انجام شده است. روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و طرح تحقیق از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه است. جامعۀ آماری پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر دورۀ متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 1399-1398 است. در این پژوهش، 40 دانش‌آموز با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه قرار گرفتند (20 دانش‌آموز در گروه آزمایش و 20 دانش‌آموز در گروه گواه). گروه آزمایش مداخلۀ آموزش خودشفقتی را طی یک ماه در 7 جلسۀ 60 دقیقه‌ای دریافت کرد. پرسشنامه‌های استفاده‌شده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ تاب‌آوری تحصیلی (ARQ) و نشاط ذهنی (MVS) است. داده‌های حاصل از پژوهش به شیوۀ تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 23 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان می‌دهد آموزش خودشفقتی بر تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دوره متوسطه تأثیر معنادار دارد (001/0 p<). بدین‌صورت که این مداخله توانسته به افزایش تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دوره متوسطه منجر شود؛ بنابراین می‌توان گفت آموزش خودشفقتی با بهره‌گیری از فنونی مانند آشنایی با مفهوم ذهن‌آگاهی، پذیرش هیجانات، رویارویی با هیجانات، مهارت مسئولیت‌پذیری فردی و خودآگاهی می‌تواند روشی کارآمد برای افزایش تاب‌آوری تحصیلی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Efficacy of Self-Compassion Training on Educational Resilience and Mental Vitality in High School Students

نویسندگان [English]

  • Somayeh Saffari Bidhendi 1
  • hassan asadzadeh 2
  • Nourali Farokhi 3
  • Fareiborz Dortaj 4
1 PhD Student in Educational Psychology, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Measurement Department, Psychology and Educational Sciences Faculty, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
4 Department of Educational Psychology, Psychology and Educational Sciences Faculty, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was conducted to investigate the effectiveness of self-compassion training on academic resilience and mental vitality of high school students. The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test with a control group. It was applied in relation to the purpose. The statistical population includes high school female students in the city of Tehran in the academic year 2019-20.A multistage clustered random sampling was used to select 40 students and they were randomly divided into an experimental group and a control group (20 in the experimental group and 20 in the control group). The experimental group received seven sixty-minute training sessions on self-compassion for one month. The questionnaires used in the study were the Academic Resilience Questionnaire (ARQ) and the Mental Vitality Scale (MVS). The data were analyzed using ANCOVA method. The results showed that self-compassion training had a significant effect on academic resilience and mental vitality of high school students (p<0.001), so this intervention led to an increase in academic resilience and mental vitality of high school students. Therefore, it can be said that self-compassion training is an effective method to increase high school students’ school resilience and mental vitality by using techniques such as familiarity with the concept of mindfulness, accepting emotions, confronting emotions, personal responsibility skills, and self-awareness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Self-Compassion Training
  • Students
  • Educational Resilience
  • Mental Vitality

مراجع

افشانی، س. ع.، و ایوبی، آ. (1398). اثربخشی آموزش شفقت به خود بر کنترل خشم دانش‌آموزان. خانواده و پژوهش. 16(3)، 123-103.
امیری، ف.، ویسکرمی، م. ع.، و سپهوندی، ع. م. (1397). اثربخشی آموزش تنظیم شناختی هیجان بر خلاقیت هیجانی و نشاط ذهنی دانش‌آموزان تیزهوش دورۀ اول متوسطه. فصلنامۀ روان‌شناسی تحلیلی شناختی. 9(33)، 57-47.
برغندان، س.، اکبری، ب.، خلعتبری، ج.، و وارسته، ع. (1397). تأثیر شفقت درمانی بر سازش یافتگی و شادزیستی دانش‌آموزان دارای رفتارهای پرخطر. سلامت روان کودک. 5(2)، 153-142.
پورصالح، ع.، نجمه، ح.، و داوودی، ا. (1399). اثربخشی آموزش ذهن شفقت‌ورز بر علائم اختلال اضطراب اجتماعی و سرمایه‌های روان‌شناختی دانشجویان دختر دارای اختلال اضطراب اجتماعی. اندیشه و رفتار در روان‌شناسی بالینی. 14(56)، 94-83.
پورعبدل، س. (1398). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر بهبود بهزیستی اجتماعی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص. ناتوانی‌های یادگیری. 9(1)، 51-32.
حق‌بین، ف.، و شیخ‌الاسلامی، ر. (1398). پیش‌بینی نشاط ذهنی براساس بهزیستی مدرسه: نقش واسطه‌ای سبک‌های خودتنظیمی هیجانی. مطالعات روان‌شناسی تربیتی. 16(35)، 52-23.
خونساری، م.، تاجری، ب.، سرداری‌پور، م.، حاتمی، م.، و حسین‌زاده تقوایی، م. (1398). مقایسۀ اثربخشی آموزش گروهی شفقت و تئوری انتخاب بر احساس درماندگی آموخته‌شده و خودکارآمدپنداری دانش‌آموزان. مجلۀ علوم روان‌شناختی. 18(73)، 17-27.
سلطانی‌نژاد، م.، آسیابی، م.، ادهمی، ب.، و توانایی یوسفیان، س. (1393). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامۀ تاب‌آوری تحصیلی ARI. فصلنامۀ اندازه‌گیری تربیتی. 15(5)، 50-39.
شاکرمی، م.، لطیفی، ز.، و موسوی، ش. (1398). اثربخشی گروه‌درمانی متمرکز بر شفقت بر میزان پرخاشگری، خودتنظیمی هیجانی و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان پسر مقطع ابتدایی. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. 7(2)، 87-77.
شریفی، ف.، مرزیه، ا.، و جناآبادی، ح. (1396). رابطۀ اهداف پیشرفت با احساس تعلق به مدرسه و نشاط ذهنی دانش‌آموزان. روان‌شناسی مدرسه. 6(4)، 119-99.
شیخ‌الاسلامی، ر.، و دفترچی، ع. (1394). پیش‌بینی نشاط ذهنی دانش‌آموزان براساس جهت‌گیری‌های هدف و نیازهای اساسی روان‌شناختی. مجلۀ روان‌شناسی. 19(2)، 174-147.
غفاریان، ح.، و خیاطان، ف. (1397). تأثیر آموزش درمان مبتنی بر شفقت بر خودپنداره و ابراز وجود دانش آموزان دختر دورۀ اول دبیرستان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 19(1)، 36-26.
قدم‌پور، ع.، و منصوری، ل. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر افزایش میزان خوش‌بینی و شفقت به خود دانش‌آموزان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مطالعات روان‌شناختی. 14(1)، 74-59.
Alfonso, S. V., & Lonigan, C. J. (2021). Trait anxiety and adolescent's academic achievement: The role of executive function. Learning and Individual Differences, 85, 101-108.
Batista, R., Cunha, M., Galhardo, A., Couto, M., & Massano-Cardoso, I. (2015). Psychological adjustment to lung cancer: The role of self-compassion and social support. European Psychiatry, 30(51), 28-32.
Bluth, K., & Eisenlohr-Moul, T. A. (2017). Response to a mindful self-compassion intervention in teens: A within-person association of mindfulness, self-compassion, and emotional well-being outcomes. Journal of Adolescence, 57, 108-118.
Chow, K. M. F. W. K., Tang, W. P. Y., & Leung, A. W. Y. (2020). Resilience-building module for undergraduate nursing students: A mixed-methods evaluation. Nurse Education in Practice,49, 102-108.  
Corlett, J., & McConnachie, T. (2021). Delivering resilience training to pre-registration student nurses in partnership with a reservist military organization: A qualitative study. Nurse Education Today, 97, 104-109.
Coronado-Hijon, A. (2017). Academic resilience: A transcultural perspective. Social and Behavioral Sciences, 237, 594–598.
Elaine, B. C. J., & Hollins M. (2016). Exploration of a training programme for student therapists that employs compassionate mind training (CMT) to develop compassion for self and others. The Arts in Psychotherapy, 22, 5-13.
Finlay-Jones, A., Strauss, P., Perry, Y., Waters, Z., Gilbey, D., Windred, M., …, & Lin, A. (2021). Group mindful self-compassion training to improve mental health outcomes for LGBTQIA+ young adults: Rationale and protocol for a randomised controlled trial. Contemporary Clinical Trials, 102, 106-110.  
Gatzka, T. (2021). Aspects of openness as predictors of academic achievement. Personality and Individual Differences, 170, 110-117.
Gaydosh, L., & McLanahan, S. (2021). Youth academic achievement, social context, and body mass index. SSM-Population Health, 13, 100-105.
Germer, C. K. (2009). The mindful path to self-compassion. New York: Guilford.
Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. British Journal of Clinical Psychology, 53, 6-41.
Hwang, E., & Shin, S. (2018). Characteristics of nursing students with high levels of academic resilience: A cross-sectional study. Nurse Education Today, 71, 54-59.
Ju, H. (2017). The relationship between physical activity, meaning in life, and subjective vitality in community-dwelling older adults. Archives of Gerontology and Geriatrics, 73, 120-112.
Lathren, C., Bluth, K., & Park, J. (2019). Adolescent self-compassion moderates the relationship between perceived stress and internalizing symptoms. Personality and Individual Differences, 143, 36-41.
Lathren, C. R., Sloane, P. D., Zimmerman, S., Bluth, K., Silbersack, J., & Wretman, C. J. (2020). Mindful self-Compassion training for nursing assistants in long-term care: Challenges and future directions. Journal of the American Medical Directors Association, 21(5), 708-714.
Leaviss, J., & Uttley, L. (2015). Psychotherapeutic benefits of compassion-focused therapy: An early systematic review. Psychological Medicine, 45(5), 927-945.
Lutz, J., Berry, M. P., Napadow, V., Germer, C., Pollak, S., Gardiner, P., …, & Schuman-Olivier, Z. (2020). Neural activations during self-related processing in patients with chronic pain and effects of a brief self-compassion training: A pilot study. Psychiatry Research: Neuroimaging, 304, 111-115.
Milyavskaya, M., & Koestner, R. (2011). Psychological needs, motivation, and well-being: A test of self-determination theory across multiple domains. Personality and Individual Differences, 50, 387–391.
Neff, K. D. (2003). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self-Identity, 2(2), 85-102.
Pullmer, R., Chung, J., Samson, L., Balanji, S., & Zaitsoff, S. (2019). A systematic review of the relation between self-compassion and depressive symptoms in adolescents. Journal of Adolescence, 74, 210-220.
Putwain, D. W., Gallard, D., & Beaumont, J. (2020). Academic buoyancy protects achievement against minor academic adversities. Learning and Individual Differences, 83, 101-105.
Ros-Morente, A., Mora, C. A., Nadal, C. T., Belled, A. B., & Berenguer, N. J. (2017). An examination of the relationship between emotional intelligence, positive affect and character strengths and virtues. Anales de Psicología/Annals of Psychology, 34(1), 63-67.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2008) from ego depletion to vitality: Theory and findings concerning the facilitation of energy available to the self. Social and Personality Psychology Compass, 2(2), 702–717.
Ryan, R. M., & Frederick, C. (1997). On energy, personality and health. Journal Personality, 65(3), 529-565.
Samuels, W. E. (2004). Development of a non–intellective Measure of Academic Success: Towards the quantification of Resilience. Retrieved from https://www.proquest.com
Sanderson, B., & Brewer, M. (2017). What do we know about student resilience in health professional education? A scoping review of the literature. Nurse Education Today, 58, 65-71.
Sembiring, M., Murwani, D., Pali, M., & Hitipeuw, I. (2021). Measurement model data of academic resilience for students in senior high school of middle seminary. Data in Brief, 34, 106-111.
Smeets, E., Neff, K., Alberts, H., & Peters, M. (2014). Meeting suffering with kindness: Effects of a brief self-compassion intervention for female college students. Journal of Clinical Psychology, 70(9), 794-807.
Soysa, C. K., & Wilcomb, C. J. (2015). Mindfulness, self-compassion, self-efficacy, and genders predictors of depression, anxiety, stress, and well-being. Mindfulness, 6(2), 217-226.
Sylvester, B. D. (2011). Well-being in volleyball players: Examining the contributions of independent and balanced psychological need satisfaction. Psychology of Sport and Exercise, 12(5), 533-539
Tanenbaum, M. L., Adams, R. N., Gonzalez, J. S., Hanes, S. J., & Hood, K. K. (2017). Adapting and validating a measure of diabetes-specific self-compassion. Journal of Diabetes and its Complications, 33(10), 1540-1541.
Vlachopoulos, S.P., & Karavani, E. (2009). Psychological needs and subjective vitality in exercise: A cross-gender situational test of the needs universality hypothesis. Hellenic Journal of Psychology, 6(2), 207-222.
Wang, X., Chen, Z., Poon, K., Teng, F., & Jin, S. (2017). Self-compassion decreases acceptance of own immoral behaviors. Personality and Individual Differences, 106, 329-333.  
Watson, A., Dumuid, D., Maher, C., & Olds, T. (2021). Associations between meeting 24-hour movement guidelines and academic achievement in Australian primary school-aged children. Journal of Sport and Health Science, S2095-2546(20)30168-X.
Wills, G., & Hofmeyr, H. (2019). Academic resilience in challenging contexts: Evidence from township and rural primary schools in South Africa. International Journal of Educational Research, 98, 192-205.  
فصل‌نامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی
دوره 12، شماره 4
اسفند 1400
صفحه 327-343

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار