اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری شناختی و عزت‌نفس زنان آسیب‌دیده از خیانت زناشویی

حسین زاده اسکویی, علی; صمدی کاشان, سحر; زمانی زارچی, محمد صادق; اسدی اسدآباد, رضوانه; بختیاری, مریم

doi:10.22059/japr.2023.329770.643974

اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری شناختی و عزت‌نفس زنان آسیب‌دیده از خیانت زناشویی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری، گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.

² دانشجوی دکتری، گروه مشاوره، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران.

³ دانشجوی دکتری مشاوره، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

⁴ کارشناسی ارشد، گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

⁵ دانشیار، گروه روان‌شناسی بالینی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.22059/japr.2023.329770.643974

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری شناختی و عزت‌نفس زنان آسیب‌دیده از خیانت انجام شد. روش تحقیق نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل زنان آسیب‌دیده از خیانت زناشویی مراجعه‌کننده به کلینیک‌های مشاوره و دادگاه‌های خانواده شهر تهران در سال 1397 بود که از بین آن‌ها 30 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گروه گواه (15 نفر) جای گرفتند. افراد گروه آزمایشی به مدت هشت جلسه (90 دقیقه) تحت درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد قرار گرفتند، اما گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکردند. ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامۀ انعطاف‌پذیری شناختی (CFI) و مقیاس عزت‌نفس روزنبرگ (RSES) بود. درنهایت داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS-22 و به روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌های حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب افزایش معنادار میانگین نمرات پس‌آزمون متغیرهای انعطاف‌پذیری شناختی و عزت‌نفس در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه شده است (05/0>p). براساس یافته‌ها، درمان پذیرش و تعهد می‌تواند در زمینۀ بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و عزت‌نفس در زنان آسیب‌دیده از خیانت زناشویی، مورد استفادۀ مشاوران و درمانگران خانواده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22518126.1401.13.4.13.7

عنوان مقاله [English]

The Efficacy of Group-Based Acceptance and Commitment Therapy on Cognitive Flexibility and Self-Esteem in Women Who Have Experienced the Trauma of Infidelity

نویسندگان [English]

Ali Hosseinzadeh oskooei ¹
Sahar Samadi Kashan ²
Mohammad Sadegh Zamani Zarchi ³
Rezvaneh Asadi Asadabad ⁴
Maryam Bakhtiari ⁵

¹ Department of Clinical Psychology, Faculty of Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

² Department of Counseling, Faculty of Humanities, Hormozgan University, Bandar Abas, Iran.

³ Department of Counseling, Faculty of Psychology and Education, Kharazmi University, Tehran, Iran.

⁴ Department of Clincal Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.

⁵ Department of Clinical Psychology, Faculty of Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The purpose of the present study was to determine the efficacy of group-based acceptance and commitment therapy on cognitive flexibility and self-esteem among women who had experienced the trauma of infidelity. The research method was experimental, and the design was quasi-experimental, utilizing pre- and post-test with a control group. In 2017, the statistical population included women in Tehran, Iran who had experienced the trauma of infidelity and sought help from counseling centers and family courts. On the basis of the study’s criteria, thirty couples were selected using a method of purposive sampling and randomly assigned to experimental (n=15) and control groups (n=15). The experimental group participated in eight 90-minute sessions of acceptance and commitment therapy, while the control group received no training. The Cognitive Flexibility Inventory (CFI; Dennis & Vander Wal, 2010) and Rosenberg Self-esteem Scale (RSES; Rosenberg, 1965) were administered to all participants. SPSS 22 software was used to conduct a multivariate analysis of covariance on the data. Multivariate analysis of covariance (MANCOVA) results indicated that group-based acceptance and commitment therapy significantly increased the average post-test scores of self-esteem and cognitive flexibility in the experimental group (p<0.05). Based on the findings, family counselors and therapists can use acceptance and commitment therapy to enhance self-esteem and cognitive flexibility in women who have experienced the trauma of infidelity.

کلیدواژه‌ها [English]

Acceptance
Cognitive flexibility
Commitment
Infidelity
Self-Esteem

مراجع

اسدپور، الف. و. ویسی، س. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی، عزت‌نفس جنسی و دلزدگی زناشویی زنان مبتلا به دیابت نوع دو. مجلۀ علوم پزشکی اراک. 21(7)، 17-8.

اصلی‌پور، ع.، کافی، م.، و کاویان‌فر، ح. (۱۳۹۶). تأثیر درمان شناختی-رفتاری بر عزت‌نفس زنان آسیب‌دیده از خیانت زناشویی در فرهنگ ایرانی. اولین کنفرانس بین‌المللی فرهنگ. آسیب‌شناسی روانی و تربیت. تهران. دانشگاه الزهرا.

ایران‌دوست، ف.، نشاط‌دوست، ح. ط.، نادی، م. ع.، و صفری، س. (1393). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر میزان شدت درد زنان مبتلا به کمردرد مزمن. مجلۀ روان‌شناسی بالینی. 6(2)، 84-75.

باقرنژاد حصاری، ب. ف.، مروتی شریف‌آباد، م. ع.، شریف‌زاده، غ. ر.، میری، م. ر.، وحدانی‌نیا، و.، و دستجردی، ر. (1398). بررسی عوامل پیش‌بینی‌کنندۀ عزت‌نفس در نوجوانان دختر. نشریۀ پایش. 18(6), 545-537.

بشرپور، س. (1391). اثربخشی درمان پردازش شناختی بر بهبود علائم پس‌آسیبی، کیفیت زندگی، عزت‌نفس و رضایت زناشویی زنان مواجه‌شده با خیانت زناشویی. فصلنامۀ مشاوره و روان‌درمانی خانواده. 2(5)، 208-193.

پیرانی، ذ.، عباسی، م.، کلوانی، م.، و نوربخش، پ. (1395). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عزت‌نفس جنسی، ناگویی خلقی و سازگاری زناشویی در همسران جانبازان. مجلۀ جنگ و سلامت عمومی-طب جانباز. 9(1)، 32-25.

ترخان، م. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم هیجان و معناداری زندگی زنان افسرده. فصلنامۀ علمی مطالعات روان‌شناختی. 13(3)، 164-147.

یونسی، س. ج.، عباسی اصل، ک.، خزان، ک.، و کاظمی، ج. (1395). اثربخشی آموزش پذیرش و تعهد بر کاهش نارسایی هیجانی زنان در معرض طلاق. فصلنامۀ علمی-پژوهشی مددکاری اجتماعی. 5(3)، 13-5.

رسولی علی‌آبادی، ب.، و کلانتری، م. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی، عزت‌نفس و نگرانی تصویر بدنی، بعد از اولین زایمان زنان شهرستان کاشان. مجلۀ مراقبت پرستاری و مامایی ابن‌سینا. ۲۶(۲)، ۱۰۳-۱۱۲.

زارع بیدکی، ز.، و جهانگیری، م. م. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری روان‌شناختی مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال اوتیسم. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی اراک. 21(7)، 47-39.

زارع، ح. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در بهبود انعطاف‌پذیری و همجوشی شناختی. دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی شناخت اجتماعی. 6(1)، 134-125.

زارع، ح. و برادران، م. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در بهبود مهار شناختی و انعطاف‌پذیری شناختی دانشجویان مضطرب. فصلنامۀ روان‌شناسی کاربردی. 12(4)، 511-491.

زرین‌فر، الف.، بلوطی، ع. ر.، و میرزاوندی، ج. (1398). تأثیر آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف‌پذیری، استرس ادراک‌شده و تاب‌آوری کارکنان زن بیمارستان. نشریۀ پژوهش توان‌بخشی در پرستاری. 5(4)، 33-26.

سعادتی، ن.، رستمی، م.، و دربانی، س. ع. (۱۳۹۵). مقایسۀ اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) و درمان متمرکز بر شفقت (CFT) در تقویت عزت‌نفس و سازگاری پس از طلاق زنان. دوفصلنامۀ روان‌شناسی خانواده. ۳(۲)، 58-۴۵.

سعیدمنش، م.، و بابایی، ز. (1396). اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب و عزت‌نفس نوجوانان 14 تا 18 سال دارای لکنت. مجلۀ مطالعات ناتوانی. 13(7)، 19-12.

سودانی، م.، کریمی، ج.، مهرابی‌زاده هنرمند، م.، و نیسی، ع. (1391). اثربخشی زوج‌درمانی هیجان‌مدار بر کاهش آسیب‌های ناشی از خیانت همسر. مجلۀ تحقیقات علوم رفتاری. 10(4)، 268-258.

علوی‌زاده، ف.، و شاکریان، ع. (1395). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش علائم استرس، اضطراب و افسردگی زنان دارای تجربۀ روابط فرازناشویی (عاطفی، جنسی). نشریۀ روان پرستاری. 4(6)، 14-8.

فرحزادی، م.، مداحی، م. ا.، و خلعتبری، ج. (1398). مقایسۀ اثربخشی گروه‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه‌درمانی شناختی رفتاری بر کمال‌گرایی و عزت‌نفس زنان دارای نارضایتی از تصویر بدنی. نشریۀ علمی روان‌شناسی بالینی و شخصیت. 17(1)، 100-89.

قهاری، ش. (1395). پیمان‌شکنی در زناشویی، راهکارهایی برای مداخله. تهران: دانژه.

کبیری‌نسب، ی.، و عبداله‌زاده، ح. (1396). اثر آموزش ذهن‌آگاهی مبتنی بر پذیرش و تعهد، بر انعطاف‌پذیری شناختی و تاب‌آوری سالمندان شهرستان بهشهر. فصلنامۀ تازه‌های علوم شناختی. ۱۹(۴)، 27-۲۰.

مرادزاده، ف.، و پیرخائفی، ع. ر. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی و انعطاف‌پذیری شناختی کارکنان متأهل ادارۀ بهزیستی. نشریۀ روان پرستاری. 5(6)، 7-1.

مرادی، الف.، رضایی دهنوی، ص. (1391). بررسی مقایسه‌ای اثربخشی آموزش‌های گروهی عزت‌نفس، خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت بر عزت‌نفس زنان با معلولیت جسمی-حرکتی 35-18 اصفهان سال 1387. روان‌شناسی افراد استثنایی. 2(5)، 98-65.

مصطفی، و.، فلاح‌زاده، ه‍.، و رضاپور فریدیان، ر. (1397). پیش‌بینی کیفیت مراقبت‌گری در روابط زناشویی براساس سبک‌های فرزندپروری ادراک‌شده و عزت‌نفس. خانواده‌پژوهی. 14(2)، 220-201.

ناپولیتانو، ل.، تیرچ، د.، و لی‌هی، ر. (1392). تکنیک‌های تنظیم هیجان در روان‌درمانی. ترجمۀ عبدالرضا منصوری‌راد. تهران: ارجمند.

هنرپروران، ن. (1393). بررسی اثربخشی رویکرد پذیرش و تعهد بر بخشش و سازگاری زناشویی زنان آسیب‌دیده از خیانت همسر. فصلنامۀ زن و جامعه. 5(2)، 150-135.

Balderrama-Durbin, C., Stanton, K., Snyder, D. K., Cigrang, J. A., Talcott, G. W., & Smith Slep, A. M., Heyman, R. E., & Cassidy, D. G (2017). The risk for marital infidelity across a year-long deployment. Journal of Family Psychology, 31(5), 629–634. http://dx.doi.org/10.1037/fam0000281

Barrow, A. P. (2007) Assessing Emotional Evaluation: Validation Study of the Reactions to Emotions Questionnaire. Doctoral dissertation. The University of Texas at Austin.

Dalrymple, K. L., & Herbert, J. D. (2007). Acceptance and commitment therapy for generalized social anxiety disorder: A pilot study. Behavior Modification, 31(5), 543-568.

Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy Research, 34(2), 241–253.

Dindo, L., Van Liew, J. R., & Arch, J. J. (2017). Acceptance and commitment therapy: a transdiagnostic behavioral intervention for mental health and medical conditions. Neurotherapeutics, 14(4), 546-553.

Eklund, M., Bäckström, M., & Hansson, L. (2018). Psychometric evaluation of the Swedish version of Rosenberg’s self-esteem scale. Nordic Journal of Psychiatry, 72(5), 318-324.‌

Hallis, L., Cameli, L., Dionne, F., & Knäuper, B. (2016). Combining Cognitive Therapy with Acceptance and Commitment Therapy for depression: A manualized group therapy. Journal of Psychotherapy Integration, 26(2), 186-201.

Harris, C. (2018). Characteristics of emotional and physical marital infidelity that predict divorce. Doctoral dissertation. Faculty of Psychology at Alliant International University.‌

Hayes, S. C. (2010). Practical guide to acceptance and commitment therapy. New York: Springer Science and Business Media.

Hayes, S. C., Levin, M. E., Plumb-Vilardaga, J., Villatte, J. L., & Pistorello, J. (2013). Acceptance and commitment therapy and contextual behavioral science: Examining the progress of a distinctive model of behavioral and cognitive therapy. Behavior Therapy, 44(2), 180-198.‌

Hill, M. L., Masuda, A., Moore, M., & Twohig, M. P. (2015). Acceptance and commitment therapy for individuals with problematic emotional eating: A case-series study. Clinical Case Studies, 14(2), 141-154.

Isanejad, O., & Baghery, A. (2017). Phenomenology of strategies of justifying infidelity: Mechanisms to cope with cognitive dissonance of marital infidelity. Journal of Family Counseling & Psychotherapy, 6(2), 189-207.‌

Jacques, S., & Zelazo, P. D. (2005). On the possible roots of cognitive flexibility. In B. D. Homer & C. S. Tamis-LeMonda (Eds.), The development of social cognition and communication. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

Jeanfreau, M. M., Wright, L., & Noguchi, K. (2019). Marital satisfaction and sexting behavior among individuals in relationships. The Family Journal, 27(1), 17-21.‌

Johnson, S. M., & Brubacher, L. L. (2016). Clarifying the negative cycle in emotionally focused couple therapy (EFT). Techniques for the Couple Therapist: Essential interventions, Routledge United Kingdom, 92-96.‌

Jones, D. N., & Weiser, D. A. (2014). Differential infidelity patterns among the Dark Triad. Personality and Individual Differences, 57(2), 20-24.

Maphosa, S., Mutandwa, P., & Nyamayaro, A. T. (2017). Infidelity appetite: psychological factors influencing married women to engage in extra-marital affairs. International Journal of Innovative Research and Development, 6(1), 46-52.‌

Mark, K. P., Janssen, E., & Milhausen, R. R. (2011). Infidelity in heterosexual couples: Demographic, interpersonal, and personality-related predictors of extradyadic sex. Archives of Sexual Behavior, 40(5), 971-982.‌

Martins, A., Pereira, M., Andrade, R., Dattilio, F. M., Narciso, I., & Canavarro, M. C. (2016). Infidelity in dating relationships: Gender-specific correlates of face-to-face and online extradyadic involvement. Archives of Sexual Behavior, 45(1), 193-205.‌

McCrory, E. J., De Brito, S. A., Sebastian, C. L., Mechelli, A., Bird, G., Kelly, P. A., & Viding, E. (2011). Heightened neural reactivity to threat in child victims of family violence. Current Biology, 21(23), 947-948.‌

McLaughlin, K. A., Sheridan, M. A., & Lambert, H. K. (2014). Childhood adversity and neural development: deprivation and threat as distinct dimensions of early experience. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 47(1), 578-591.‌

Mohamadi, K., Refahi, Z., & Samani, S. (2014). Mediaing Role of Self-Esteem for Quality of Life and at Risk Behavior. Journal of Psychological Models and Methods, 3(14), 29-43.

Mtenga, S. M., Pfeiffer, C., Tanner, M., Geubbels, E., & Merten, S. (2018). Linking gender, extramarital affairs, and HIV: a mixed methods study on contextual determinants of extramarital affairs in rural Tanzania. AIDS Research and Therapy, 15(1), 1-17.‌

Orth, U., & Robins, R. W. (2019). Development of self-esteem across the lifespan. Handbook of personality development, New York, NY: The Guilford Press, 328-344.

Peluso, P. R. (2007). Infidelity: A practitioner’s guide to working with couples in crisis. New York: Routledge.

Ravhudzulo, A. (2012). Riding the Wave of the Sting of Infidelity in a Marriage: We All Have Those Moments That Are Called “Suddenly’S”. Xlibris Corporation. New York, NY: The Guilford Press.

Ray, P., & Pendzik, S. (2021). Autobiographical Therapeutic Performance as a Means of Improving Executive Functioning in Traumatized Adults. Frontiers in Psychology, 12(3),1-8.‌

Roos, L. G., O’Connor, V., Canevello, A., & Bennett, J. M. (2019). Post‐traumatic stress and psychological health following infidelity in unmarried young adults. Stress and Health, 35(4), 468-479.‌

Saputra, W. N. E., & Prasetiawan, H. (2019). Cognitive Defusion Techniques to Improve Self-Confidence of Students. In 3rd International Conference on Education Innovation (ICEI 2019) (pp. 273-277). Atlantis Press.

Scott, R. M. (2021). The Family Is the Basis of Society. In Recasting Islamic Law (pp. 148-174). Cornell University Press. New York.

Shareh, H., Farmani, A., & Soltani, E. (2014). Reliability and validity of the Cognitive Flexibility Inventory in Iranian university students. PCP, 2(1), 43-50.

Waltz, T. J., & Hayes, S. C. (2010). Acceptance and commitment therapy. In Cognitive and behavioral theories in clinical practice (pp. 148–192). New York: Guilford Press.

Weiser, D. A., & Weigel, D. J. (2015). Investigating experiences of the infidelity partner: Who is the “other man/woman”?. Personality and Individual Differences, 85(1), 176-181.‌

Zong, J. G., Cao, X. Y., Cao, Y., Shi, Y. F., Wang, Y. N., & Yan, C. (2010). Coping flexibility in college students with depressive symptoms. Health and Quality of Life Outcomes, 8(66), 1-6.