اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر کیفیت تعامل والد-نوجوان و سازگاری نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای تخصصی مشاوره، دانشکده علوم انسانی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

2 استاد، گروه مشاوره، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد خمینی شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر کیفیت تعامل والد-نوجوان و سازگاری دختران نوجوان انجام گرفت. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه و دورۀ پیگیری دوماهه بود. جامعۀ آماری شامل دختران نوجوان شهر اصفهان در سال تحصیلی 1400-1399 بود که در دورۀ دوم متوسطه مشغول به تحصیل هستند. در این پژوهش 35 نوجوان به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه‌های آزمایش و گواه جای‌دهی شدند (18 نوجوان در گروه آزمایش و 17 نوجوان در گروه گواه). مادران نوجوانان حاضر در گروه آزمایش، مداخلۀ کیفیت زندگی درمانی گروهی را طی دو ماه در هشت جلسۀ 75 دقیقه‌ای دریافت کردند. پیش‌آزمون قبل از اجرای مداخله و پس‌آزمون پس از اتمام مداخله اجرا شد. دو ماه بعد نیز مرحلۀ پیگیری انجام گرفت. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامۀ رابطۀ والد-فرزندی (PCRQ) و پرسشنامۀ سازگاری فردی-اجتماعی کالیفرنیا (CISAQ) بود. داده‌ها به شیوۀ تحلیل واریانس آمیخته با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS-23 تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد کیفیت زندگی درمانی بر کیفیت تعامل والد-نوجوان و سازگاری نوجوانان تأثیر معنادار دارد (001/0>p). براساس یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت کیفیت زندگی درمانی با آموزش ارتباط نوجوان با اعضای خانواده، حمایت و پذیرش اعضا و آموزش جایگزین‌سازی افکار غیرمنطقی با افکار منطقی می‌تواند به‌عنوان یک درمان کارآمد جهت بهبود کیفیت تعامل والد-نوجوان و سازگاری نوجوانان مورد استفاده قرار گیرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Quality-of-Life Therapy on the Quality of Parent-Adolescent Interaction and Adolescent Adjustment

نویسندگان [English]

  • Fariba Hoseini 1
  • Mohammad Reza Abedi 2
  • Yousef Gorgi 3
1 Department of Counseling, Faculty of Humanities, Khomeinishahr Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
2 Department of Counseling, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
3 Department of Psychology, Khomeinishahr Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this research was to investigate the impact of quality of life therapy on the quality of parent-adolescent interaction and adolescent adjustment. A quasi-experimental design comprising a pretest, posttest, control group, and a two-month follow-up period was utilized for the study. The statistical population of the survey comprised second-year high school female adolescents residing in Isfahan during the 2020-2021 academic year. By means of purposive sampling, 35 adolescents were chosen at random and divided into experimental and control groups,with 18 adolescents assigned to the experimental group and 17 to the control group. Over the course of two months, mothers of adolescents in the experimental group participated in eighty-five-minute quality of life therapy sessions. A pre-test was administered prior to the intervention, and a post-test was conducted subsequent to the intervention. Following a gap of two months, the follow-up phase was conducted. Parent-Child Relationship Questionnaire (PCRQ) and California Individual-Social Adjustment Questionnaire (CISAQ) were utilized in this research. The data obtained from the research were analyzed through mixed ANOVA via SPSS-23 software. The results showed that quality of life therapy significantly influences the character of parent-adolescent interaction and adolescent adjustment (p<0.001). According to the findings of the present study’s findings, it is possible to conclude that quality of life therapy can be an effective method for enhancing parent-adolescent interaction and adolescent adjustment via training in adolescent communication with family members, support and acceptance of family members, and the substitution of irrational thoughts with logical ones.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adjustment
  • Adolescent
  • Quality of Life Therapy
  • Quality of Parent-Adolescent Interaction
ادریسی، ح. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری فردی-اجتماعی و سلامت روان زوجین ناراضی مراجعه‌کننده به مراکز مشاورۀ شهر تهران. فصلنامۀ ایده‌های نوین روان‌شناسی. ۴(۸)، 13-1. http://jnip.ir/article-1-243-fa.html
امامی، ز.، و کجباف، م.ب. (1393). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر علائم اضطراب و افسردگی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه. فصلنامۀ پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری. 4(2)، 102-89. https://cbs.ui.ac.ir/article_17338.html
پاداش، ز.، فاتحی‌زاده، م.، عابدی، م. ر.، و ایزدی‌خواه، ز. (1391). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر کیفیت زندگی بر رضایت زناشویی. مجلۀ تحقیقات علوم رفتاری. 10(5)، 372-363. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17352029.1391.10.5.7.9
حسینی کلائی، س. س.، و اسدی، م. (1399). اثربخشی آموزش والدگری موفق به مادران بر سازگاری عاطفی، تحصیلی و اجتماعی دختران نوجوان. فصلنامۀ فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی. 11(43)، 120-89. https://doi.org/10.22054/qccpc.2020.50638.2340
حسینیان، س.، بهرنگی، م. ر.، قاسم‌زاده، س.، و تازیکی، ط. (1395). اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی به مادران بر سازگاری اجتماعی، پرخاشگری و پیشرفت تحصیلی فرزندشان. مجلۀ اندیشه‌های نوین تربیتی. 12(1)، 26-9. https://doi.org/10.22051/jontoe.2016.2268
دهقان‌پور، ن.، ترناس، غ.، و مسچی، ف. (1397). پیش‌بینی میزان استفاده از شبکه‌های مجازی براساس سازگاری اجتماعی و کنترل عواطف در نوجوانان. مطالعات رسانه‌ای. 13(1)، 49-40. https://mediastudies.srbiau.ac.ir/article_12703.html
رضایی، س.، و فرهادی، ه‍. (1397). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی بر احساس تنهایی و عزت‌نفس دانش‌آموزان دختر دورۀ متوسطۀ دوم دارای اعتیاد به اینترنت. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 19(1)، 49-37. https://sanad.iau.ir/Journal/jsrp/Article/889429
شهنی ییلاق، م.، عزیزی مهر، ا. ف.، و مکتبی، غ. (1393). رابطۀ علی تعارض آشکار و تعارض نهان بین والدین با عملکرد تحصیلی با میانجی‌گری رابطۀ والد-فرزند، رفتار ضداجتماعی و افسردگی در دانش‌آموزان دبیرستانی. دوفصلنامۀ مشاورۀ کاربردی. 3(2)، 16-1. https://jac.scu.ac.ir/article_10669.html
کریمی، ز.، رضایی، ن.، شکیبا، م.، و نویدیان، ع. (1399). تأثیر مشاورۀ گروهی مبتنی بر کیفیت زندگی درمانی، بر واکنش‌های روان‌شناختی مراقبان خانوادگی معتادان. حیات. ۲۶(۲)، ۱۷۷-۱۶۳.  http://hayat.tums.ac.ir/article-1-2681-fa.html
گل‌محمدیان، م.، نظری، ح.، و پروانه، آ. (1395). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر اضطراب مرگ و سازگاری اجتماعی سالمندان. مجلۀ روان‌شناسی پیری. 2(3)، 167-150. https://jap.razi.ac.ir/article_615.html
نجارزادگان، ف.، و فرهادی، ه‍. (1398). اثربخشی کیفیت زندگی درمانگری بر مهارت‌های ارتباطی، اعتیاد به فضای مجازی، رضایت زناشویی و خودنظم‌جویی هیجانی در زوجین. فصلنامۀ علمی-پژوهشی علوم روان‌شناختی، ۱۸(۷۴)، ۲۵۶-۲۴۷. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17357462.1398.18.74.6.3
یوسف‌وند، م.، قدم‌پور، ع.، رجبی، ه‍.، حسنوند، ب.، و یوسف‌وند، م. (1396). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی در تغییر سطح تاب‌آوری روان‌شناختی و خودتعیینی دانش‌آموزان دختر افسرده. فصلنامۀ مهارت‌های روان‌شناسی تربیتی. 8(2)، 84-73. https://journals.iau.ir/article_602205_97e3c06ee60ca0645db22b849152ff5b.pdf
یوسف‌وند، م.، قدم‌پور، ع.، فرخزادیان، ع. ا.، حسنوند، ب.، و یوسف‌وند، م. (1396). اثربخشی کیفیت زندگی درمانی در تغییر سطح تاب‌آوری تحصیلی و خودتمایزیافتگی دانش‌آموزان دختر افسرده. مجلۀ روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت. 4(3)، 90-77. http://dorl.net/dor/20.1001.1.25886657.1396.4.3.3.3
References
Bierstetel, S. J., Jiang, Y., Slatcher, R. B., & Zilioli, S. (2021). Parent-child conflict and physical health trajectories among youth with asthma. Journal of Psychosomatic Research, 150, 110606. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2021.110606
Blossom, J. B., Fite, P. J., Frazer, A. L., Cooley, J. L., & Evans, S. C. (2016). Parental psychological control and aggression in youth: Moderating effect of emotion dysregulation. Journal of Applied Developmental Psychology, 44, 12-20. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2016.02.006
Botzet, A. M., Dittel, C., Birkeland, R., Lee, S., Grabowski, J., & Winters, K. C. (2019). Parents as interventionists: Addressing adolescent substance use. Journal of Substance Abuse Treatment, 99, 124-133. https://doi.org/10.1016/j.jsat.2019.01.015
Bradford, K., & Barber, B. K. (2008). Interparental conflict, parent-child conflict, and youth problem behavior. Journal of Family Issues, 6(4), 780-805. https://doi.org/10.1177/0192513X07308043
Carney, T., Yager, J., Maguire, S., & Touyz, S. W. (2019). Involuntary Treatment and Quality of Life. Psychiatric Clinics of North America, 42(2), 299-307. https://doi.org/10.1016/j.psc.2019.01.011
Dehghanpoor, N., Tarnas, G., & Meschi, F. (2018). The prediction of the use of virtual networks based on social compatibility and emotional control in adolescents. Media Studies13(1), 40-49. https://mediastudies.srbiau.ac.ir/article_12703.html?lang=en (In Persian)
Emami, Z., & Kajbaf, M. (2015). The effectiveness of quality of life therapy on anxiety and depression in female high school students. Research in Cognitive and Behavioral Sciences4(2), 89-102. https://cbs.ui.ac.ir/article_17338.html?lang=en (In Persian)
Fine, M. A., Moreland, J. R., & Schwebel, A. I. (1983). Long-term effects of divorce on parent-child relationships. Developmental Psychology, 19(3), 703-713. https://doi.org/10.1037/0012-1649.19.5.703
Frisch, MI., B. (2006). Quality of life therapy. New Jersey: John Wiley & Sons Press. https://perpus.univpancasila.ac.id/repository/EBUPT190073.pdf
Golmohammadian, M., Nazari, H., & Parvaneh, A. (2017). Effectiveness of group logo therapy on death anxiety and social adjustment of elderly men. Aging Psychology2(3), 150-167. https://jap.razi.ac.ir/article_615.html?lang=en (In Persian)
Hoseinian, S., Behrangi, M., Ghasemzadeh, S., & Taziki, T. (2016). Effectiveness of communication skills training of mothers on social adjustment, aggression and academic achievement of their children. The Journal of New Thoughts on Education12(1), 9-26. https://doi.org/10.22051/jontoe.2016.2268 (In Persian)
Hosseini Kalaie, S. S., & Asadi, M. (2020). The Effectiveness of successful parenting education to Mothers on Emotional, Educational and Social adjustment in adolescent girls. Counseling Culture and Psycotherapy11(43), 89-120. https://doi.org/10.22054/qccpc.2020.50638.2340 (In Persian)
Ibabe, I., Arnoso, A., & Elgorriaga, E. (2014). The Clinical Profile of Adolescent Offenders of Child-to-Parent Violence. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 131, 377-381. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.04.133
Karimi, Z., Rezaee, N., Shakiba, M., & Navidian, A. (2020). The effect of group counseling based on quality of life therapy on psychological reactions in family caregivers of addicts. Journal of Hayat, 26(2) 163-177. http://hayat.tums.ac.ir/article-1-2681-en.html (In Persian)
Kildare, C.A., & Middlemiss, W. (2017). Impact of parents mobile device use on parent-child interaction: A literature review. Computers in Human Behavior, 75, 579-593. https://doi.org/10.1016/j.chb.2017.06.003
Idrissi, H. (2020). The effectiveness of acceptance and commitment therapy on personal-social adjustment and mental health of dissatisfied couples referred to counseling centers in Tehran. Journal of Psychology New Ideas, 4(8), 1-13. http://jnip.ir/article-1-243-fa.html (In Persian)
Kwok, S. Y. C. L., Gu, M., Synchaisuksawat, P., & Wong, W. W. K. (2020). The relationship between parent-child triangulation and early adolescent depression in Hong Kong: The mediating roles of self-acceptance, positive relations and personal growth. Children and Youth Services Review, 109, 104676. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.104676
Lee, M., Wang, H., & Chen, C. (2020). Development and validation of the social adjustment scale for adolescents with Tourette syndrome in Taiwan. Journal of Pediatric Nursing, 51, 13-20. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2019.05.023
León, E., Steele, M., Palacios, J., Román, M., & Moreno, C. (2018). Parenting adoptive children: Reflective functioning and parent-child interactions. A comparative, relational and predictive study. Children and Youth Services Review, 95, 352-360. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2018.11.009
Najarzadegan, F., & Farhadi, H. (2019). The effectiveness of quality of life therapy on communication skills, addiction to cyberspace, marital satisfaction, and emotional self-regulation in couples. Journal of Psychological Science18(74), 247-256. http://psychologicalscience.ir/article-1-252-en.html (In Persian)
Olivier, E., Archambault, I., & Dupéré, V. (2018). Boys’ and girls’ latent profiles of behavior and social adjustment in school: Longitudinal links with later student behavioral engagement and academic achievement? Journal of School Psychology,  69, 28-44. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2018.05.006
Osborn, T. L., Wasil, A. R., Venturo-Conerly, K. A., Schleider, J. L., & Weisz, J. R. (2019). Group intervention for adolescent anxiety and depression: Outcomes of a randomized trial with adolescents in Kenya. Behavior Therapy, 51(4), 601-615. https://doi.org/10.1016/j.beth.2019.09.005
Padash, Z., Fatehizadeh, M., Abedi, M. R., & Izadikhah, Z. (2013). The effect of quality of life therapy on marital satisfaction. Research in Behavioral Science, 10(5), 363-372. https://rbs.mui.ac.ir/article-1-268-en.html (In Persian)
Rezaiee, S., & Farhadi, H. (2018). Effectiveness of quality of life therapy on internet addiction, lonliness, and selfe-steem of female second grade high school students. Knowledge & Research in Applied Psychology, 19(1), 37-49. https://sanad.iau.ir/en/Journal/jsrp/Article/889429 (In Persian)
Rice, F., Riglin, L., Lomax, T., Souter, E., Potter, R., Smith, D. J., Thapar, A. K., & Thapar, A. (2019). Adolescent and adult differences in major depression symptom profiles. Journal of Affective Disorders, 243, 175-181. https://doi.org/10.1016/j.jad.2018.09.015
Root, A. E., Wimsatt, M., Rubin, K. H., Bigler, E. D., Dennis, M., Gerhardt, C. A., … & Yeates, K. O. (2016). Children with traumatic brain injury: Associations between parenting and social adjustment. Journal of Applied Developmental Psychology, 42, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2015.10.002
Shehni-Yailagh, M., Azizimehr, A., & Maktabi, G. (2014). The causal relationship between covert and overt conflicts and school performance, mediated by parent-child relationship, antisocial behavior and withdrawal/depression among high school students. Biannual Journal of Applied Counseling3(2), 1-16. https://jac.scu.ac.ir/article_10669.html?lang=en (In Persian)
Toghyani, M., Kalantari, M., Amiri, Sh., & Molavi, H. (2011). The Effectiveness of Quality of Life Therapy on Subjective Well-Being of Male Adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1752-1757. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.10.338
Trent, E. S., Viana, A. G., Raines, E. M., Woodward, E. C., Storch, E. A., & Zvolensky, M. J. (2019). Parental threats and adolescent depression: The role of emotion dysregulation. Psychiatry Research, 276, 18-24. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2019.04.009
Wang, Y., Tian, L., Guo, L., & Huebner, E. S. (2020). Family dysfunction and adolescents’ anxiety and depression: A multiple mediation model. Journal of Applied Developmental Psychology, 66, 101-110. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2019.101090
Xie, X., Chen, W., Zhu, X., & He, D. (2019). Parents’ phubbing increases adolescents’ mobile phone addiction: Roles of parent-child attachment, deviant peers, and gender. Children and Youth Services Review, 105, 104426. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.104426
Xu, Y., Zhou, Y., Zhao, J., Xuan, Z., Li, W., Han, L., & Liu, H. (2021). The relationship between shyness and aggression in late childhood: The multiple mediation effects of parent-child conflict and self-control. Personality and Individual Differences, 182, 111058. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111058
Yousefvand, M., Ghadampour, E., Farokhzadian, A., Hassanvand, B., & Yousefvand, M. (2017). Effectiveness of quality of life therapy (QOLT) on the academic resilience and self-differentiation in depressed girls high school students of Khorramabad second academic year1395-96. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry, 4(3), 77-90. http://shenakht.muk.ac.ir/article-1-250-en.html (In Persian)
Yousefvand, M., Ghadampour, E., Ghadampour, E., Hassanvand, B., & Yousefvand, M. (2017). Effectiveness of Quality of Life Therapy (QOLT) on psychological resilience and self-differentiation in depressed girls high school students. Educational Psychology, 8(2), 73-84. (In Persian)
Yu, Y., Shen, M., Niu, L., Liu, Y., Xiao, S., & Tebes, J. K. (2022). The relationship between clinical recovery and personal recovery among people living with schizophrenia: A serial mediation model and the role of disability and quality of life. Schizophrenia Research, 239, 168-175. https://doi.org/10.1016/j.schres.2021.11.043
دوره 15، شماره 1
1403
صفحه 73-89
  • تاریخ دریافت: 18 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 09 اردیبهشت 1401
  • تاریخ پذیرش: 11 خرداد 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 20 اسفند 1402
  • تاریخ انتشار: 01 اردیبهشت 1403