رابطۀ جهت‌گیری مثبت به مدرسه با بهزیستی تحصیلی دانش‌آموزان با نقش میانجی انعطاف‌پذیری شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم‌تربیتی، دانشکدۀ علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 نویسنده مسئول، دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش میانجی انعطاف‌پذیری شناختی در رابطۀ بین جهت‌گیری مثبت به مدرسه و بهزیستی تحصیلی دانش‌آموزان است. روش تحقیق همبستگی و از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعۀ آماری شامل کلیۀ دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ اول شهرستان مینودشت سال تحصیلی 1402-1401 به تعداد 360 نفر بود که تعداد 186 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه‌گیری تصادفی به‌عنوان نمونۀ پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده‌ها با استفاده از سه پرسشنامه شامل پرسشنامه‌های جهت‌گیری مثبت به مدرسه (POTS)، بهزیستی تحصیلی (AWBQ) و انعطاف‌پذیری شناختی (CFI) انجام شد. تحلیل داده‌ها با کمک نرم‌افزار SmartPLS3 و مدلسازی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج نشان داد جهت‌گیری مثبت به مدرسه بر بهزیستی تحصیلی و انعطاف‌پذیری شناختی تأثیر مثبت و مستقیم دارد. همچنین انعطاف‌پذیری شناختی تأثیر مثبت و مستقیم بر بهزیستی تحصیلی دارد. همچنین تأثیر غیرمستقیم جهت‌گیری مثبت به مدرسه بر بهزیستی تحصیلی با نقش میانجی انعطاف‌پذیری شناختی مثبت و معنادار است. یافته‌ها بیانگر این است که هرچه دانش‌آموزان نسبت به مدرسه جهت‌گیری مثبت‌تری داشته باشند و از انعطاف‌پذیری شناختی بیشتری برخوردار باشند، میزان بهزیستی تحصیلی‌شان افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Positive Attitude Towards School and Students’ Academic Well-Being with the Mediating Role of Cognitive Flexibility

نویسندگان [English]

  • Zahra Khosravipour 1
  • Davood Toosi 2
  • Fatemeh Mazaheripour 3
1 Department of Educational Sciences, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University Of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran.
3 Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Gorgan Branch, Islamic Azad University, Gorgan, Iran
چکیده [English]

The aim of this study is to determine the mediating role of cognitive flexibility in the relationship between positive orientation towards school and students' academic well-being. Correlational and structural equation model research methodologies were implemented. The statistical population comprises 360 students from the first secondary school in Minoudasht city during the academic year 2022-2023. Utilizing Cochran’s formula, 186 students were chosen as the research sample. Three questionnaires were employed to collect data: positive orientation towards school (POTS), academic well-being (AWBQ) and cognitive flexibility (CFI) questionnaires. Data analysis has been done with the help of SmartPLS3 software and structural equation modeling. The results showed that a positive attitude toward school has a direct and beneficial impact on academic well-being and cognitive flexibility. Additionally, cognitive flexibility has a positive and direct effect on academic well-being. Moreover, the indirect impact of a positive attitude toward school on academic well-being, which is mediated by cognitive flexibility, is both positive and significant. The findings indicate that the more students have a positive orientation towards school and have higher cognitive flexibility, the higher their academic well-being increases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive Flexibility
  • Academic Well-Being
  • Positive Orientation Towards School
  • Students
  • Secondary School
ابوالمعالی، خ. (۱۳۹۶). مقایسۀ اثربخشی آموزش اجتماعی-عاطفی همکارانه و آموزش ذهن‌آگاهی در افزایش جهت‌گیری مثبت نسبت به مدرسه و مهارت حل مسئلۀ اجتماعی دانش‌آموزان دختر پایۀ اول دورۀ اول متوسطۀ شهر زنجان. پایان‌نامۀ دورۀ دکتری رشتۀ روان‌شناسی تربیتی، رودهن.
 
احمدی، م.، هاشمیان، ک.، درتاج، ف.، و ابوالمعالی، خ. (1399). مقایسۀ اثربخشی آموزش اجتماعی-عاطفی و آموزش ذهن‌آگاهی بر افزایش جهت‌گیری مثبت نسبت به مدرسه. روان‌شناسی مدرسه. 9(4)، 26-7. https://jsp.uma.ac.ir/article_1297.html
آزادیان بجنوردی، م.، بختیارپور، س.، مکوندی، ب.، و احتشام‌زاده، پ. (1399). سرمایه‌های تحولی درونی و بیرونی و بهزیستی تحصیلی: نقش واسطه‌ای پایستگی تحصیلی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی. 16(64)، 436-425.   https://sanad.iau.ir/Journal/jip/Article/1055142
آقاجانی، س. آ.، و صمدی فر، ح. (1397). نقش نارسایی شناختی، نارسایی هیجانی و انعطاف‌پذیری شناختی در پیش‌بینی سلامت اجتماعی سالمندان. تازه‌های علوم شناختی، 20(4)، 69-62. http://icssjournal.ir/article-1-860-fa.html
حکمی، س.، و شکری، آ. (1394). رابطۀ بین جهت‌گیری‌های هدف پیشرفت و بهزیستی تحصیلی: الگوی اثرات میانجی‌گر هیجانات پیشرفت. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی. 5(11)، 65-31.    https://jresearch.sanjesh.org/article_19303.html?lang=fa
داوری بیلندی، ص. (1396). بررسی رابطۀ سرمایۀ روان‌شناختی با نگرش دانشجویان به مؤلفه‌های برنامۀ درسی و بهزیستی تحصیلی دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گناباد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ تحقیقات آموزشی، دانشکدۀ علوم تربیتی، دانشگاه پیام‌نور گناباد.
رستگار، ا.، صیف، م. ح.، و مالکی، ر. (1397). مدل علی روابط سبک‌های مدیریت کلاس با بهزیستی تحصیلی با توجه به نقش واسطه‌ای سرمایه‌های روان‌شناختی. مجلۀ ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 18(5)، 38-25. http://ijme.mui.ac.ir/article-1-4443-fa.html
سلطانی، ا.، شاره، ح.، بحرینیان، س. ع.، و فرمانی، ا. (1392). نقش واسطه‌ای انعطاف‌پذیری شناختی در ارتباط بین سبک‌های مقابله‌ای و تاب‌آوری با افسردگی. پژوهنده. ۱۸(۲)، ۹۶-۸۸. http://pajoohande.sbmu.ac.ir/article-1-1518-fa.html
سیفی، س.، ابراهیمی قوام، ص.، عشایری، ح.، فرخی، ن.، و درتاج، ف. (1396). اثر یادگیری سازگار با مغز بر انعطاف‌پذیری شناختی و توجه انتخابی دانش‌آموزان. تازه‌های علوم شناختی. 19(3)، 61-50. http://icssjournal.ir/article-1-546-fa.html
شادمان سادات محله، م. (1393). مقایسۀ انعطاف‌پذیری شناختی، نظریۀ ذهن و سیستم‌های مغزی-رفتاری در افراد مصروع و غیرمصروع. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز.
طهماسب‌زاده شیخلار، د. (1399). رابطۀ معلم رهبری با سرزندگی تحصیلی، هیجانات تحصیلی و بهزیستی تحصیلی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه. فصلنامۀ پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 5(59)، 186-169.            https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_11410.html
فرنودیان، پ.، ابوالمعالی، خ.، و هاشمیان، ک. (1398). پیش‌بینی جهت‌گیری مثبت نسبت به مدرسه براساس یادگیری اجتماعی- هیجانی و رابطۀ والد-فرزند با میانجی‌گری ساختار انگیزشی. فصلنامۀ تعالی مشاوره و روان‌درمانی. 8، 73-55.      https://sanad.iau.ir/Journal/jci/Article/931735
قدم‌پور، ع.، حیدریانی، ل.، برزگر بفرویی، م.، و دهقان منشادی، م. (1397). بررسی نقش امید تحصیلی و حمایت عاطفی ادراک‌شده در پیش‌بینی بهزیستی تحصیلی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی. 10(3)، 57-47. https://rme.gums.ac.ir/article-1-690-fa.html
کرمی، ر.، شریفی، ط.، نیکخواه، م.، و غضنفری، ا. (1397). بررسی تأثیر آموزش خوددلسوزی شناختی بر بهزیستی تحصیلی. راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. 11(4)، 22-18. http://edcbmj.ir/article-1-1466-fa.html
مرادی، م.، سلیمانی خشاب، ع.، شهاب‌زاده، ص.، صباغیان، ح.، و دهقانی‌زاده، م. ح. (1395). آزمون ساختار عاملی و سنجش همسانی درونی نسخۀ ایرانی پرسشنامۀ بهزیستی تحصیلی. فصلنامۀ اندازه‌گیری تربیتی. 7(26)، 148-123.        https://jem.atu.ac.ir/article_7549.html
 
معینی‌کیا، م.، زاهد بابلان، ع.، جبارنژاد شوطی، ر.، عظیم‌پور، ا. (1396). پیش‌بینی نگرش دانش‌آموزان نسبت به مدرسه براساس کیفیت زندگی در مدرسه و ادراک از کلاس درس. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. 5(3)، 32-21. https://etl.journals.pnu.ac.ir/article_4496.html
مهنا، س.، و طالع‌پسند، س. (1395). رابطۀ بین حمایت‌های محیطی و خودآگاهی هیجانی با درگیری تحصیلی: نقش میانجی بهزیستی تحصیلی. مجلۀ ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 16، 42-31. http://ijme.mui.ac.ir/article-1-3795-fa.html
هدایت، ف.، و صادق‌زاده، ص. (1399). رابطۀ ارتباط با مدرسه و بهزیستی تحصیلی با هیجانات تحصیلی با نقش واسطه‌ای سرزندگی تحصیلی. رویکردی نو بر آموزش کودکان. 2(2)، 21-8. https://journal.iocv.ir/article_107584.html
هنرپروران، ن. (1396). اثربخشی رویکرد تلفیقی ایماگوتراپی و رابطه با ابژه بر کنترل عواطف زوجین خیانتکار. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی. 8(27)، 28-15. https://dorl.net/dor/20.1001.1.22285516.1396.8.27.2.7
References
Abul Ma’ali, Kh. (2017). Comparison of the effectiveness of cooperative social-emotional training and mindfulness training in increasing positive orientation towards school and social problem solving skills of female students in the first grade of the first year of secondary school in Zanjan city. Doctoral Thesis in the Field of Educational Psychology, Roudhen. (In Persian)
Ahmadi, M., Hashmian, K., Dortaj, F., & Abolmaali, K. (2021). Effectiveness of social-emotional learning vs mindfulness training in increasing positive orientation towards school. Journal of School Psychology9(4), 120-133. https://jsp.uma.ac.ir/article_1297.html?lang=en (In Persian)
Aghajani, S., & Samadifard, H. R. (2019). The role of cognitive failures, alexithymia and cognitive flexibility in predicting the social health of elderly. Advances in Cognitive Sciences, 20(4), 62-69. http://icssjournal.ir/article-1-860-en.html (In Persian)
Ahmadi, M., Hashmian, K., Dortaj, F., & Abu Abolmaali, Kh. (2020). Effectiveness of social-emotional learning vs mindfulness training in increasing positive orientation towards school. Journal of School Psychology and Institutions, 9(4), 7-26. https://doi.org/10.32598/JSPI.9.4.10. (In Persian)
Akçay-Özcan, D., & Kıran-Esen, B. (2016). The investigation of adolescent's cognitive flexibility and self-efficacy. International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(24), 1-10. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/
Alm, S., Brolin Låftman, S., Sandahl, J., & Modin, B. (2019). School effectiveness and students' future orientation: A multilevel analysis of upper secondary schools in Stockholm, Swede. Journal of Adolescence, 70(1), 62-73. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2018.11.007
Alm, S., & Låftman, S. B. (2016). Future orientation climate in the school class: Relations to adolescent delinquency, heavy alcohol use, and internalizing problems. Children and Youth Services Review, 70, 324-331. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2016.09.021
Azadian Bojnordi, M., Bakhtiarpour, S., Makvandi, B., & Ehteshamzadeh, P. (2020). Internal and external developmental assets and academic well-being: The mediating role of academic buoyancy. Journal of Developmental Psychology Iranian Psychologists, 16(64), 426-436.        https://sanad.iau.ir/en/Journal/jip/Article/1055142 (In Persian)
Bertiz, Y., & Karoğlu, A. (2020). Distance Education Students’ Cognitive Flexibility Levels and Distance Education Motivations. International Journal of Research in Education and Science, 6(4), 638-648. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1271239
Bilgiç, R., & Bilgin, M. (2016). Analysis of the relationship between the cognitive flexibility levels and decision strategies in adolescents based on sex and education level. Uşak University Educational Research Journal, 2(2), 39-55. https://paper.researchbib.com/view/paper/99377
 
Burton, N. W., Pakenham, K. I., & Brown, W. J. (2010). Feasibility and effectiveness of psychosocial resilience training: a pilot study of the READY program. Psychology, Health & Medicine15(3), 266–277. https://doi.org/10.1080/13548501003758710
Davari Bilandi, S. (2017). Examining the relationship between psychological capital and students’ attitudes towards the components of the curriculum and academic well-being of nursing students at gunabad University of Medical Sciences. Master's Thesis, University of the message of light gunabad. (In Persian)
Dennis, J. P., & VanderWal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy Research, 34(3), 241-53.   https://doi.org/10.1007/s10608-009-9276-4
Dorman, J. P., Fisher, D. L., & Waldrip, B. G. (2006). Learning environments, students' perceptions of assessment, academic efficacy and attitudes to science: A LISREL analysis. In D. Fisher, & M. S. Khine (Eds.), Contemporary Approaches to Research on Learning Environments (pp. 1-28). World Scientific Publishing.
Fernoudian, P., AbuAl-Ma'ali, Kh., & Hashemian, Q. (2019). Predicting positive orientation towards school based on social - emotional learning and parent-child relationship with motivational structure mediation. Counseling and Psychotherapy, 8, 55-73.      https://sanad.iau.ir/en/Journal/jci/Article/931735 (In Persian)
Ghadampour, E., Heidaryani, L., Barzegar-Bafroui, M., & Dehghan-Menshadi M. (2018). The role of academic hope and perceived emotional support in predicting academic welfare. Research in Medical Education, 10(3), 47-57. https://rme.gums.ac.ir/article-1-690-en.html (In Persian)
Hedayat, F., & Sadegzade, S. (2020). The relationship between the connect with school and academic well-being with academic emotions through mediating academic buoyancy among students. Journal of new to Children Education, 2(2), 8-21. https://journal.iocv.ir/article_107584.html (In Persian)
Holopainen, L., Lappalainen, K., Junttila, N., & Savolainen, H. (2012). The role of social competence in the psychological well-being of adolescents in secondary education. Scandinavian Journal of Educational Research, 56(2), 199–212. https://doi.org/10.1080/00313831.2011.581683
Honarparvaran, N. (2017). The effectiveness of the combined approach of imagotherapy and relationship with the object on the control of emotions in unfaithful couples. Psychological Methods and Models, 8(27), 15-28. https://jpmm.marvdasht.iau.ir/article_2412.html?lang=en (In Persian)
Kaçay, Z., Güngör, N. B., Soyer, F. (2021). The Mediating Role of Cognitive Flexibility in the Effect of Empathic Tendency on Teacher Professionalism. International Journal of Psychology and Educational Studies, 8(1), 124-134. https://doi.org/10.17220/ijpes.2021.8.1.167
Kaptanbaş-Gürbüz, E., & Sezgin-Nartgün, Ş. (2018). Cognitive flexibility and self-efficacy levels of pedagogical formation program students. The Journal of International Social Research, 11(55), 628-640. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/cognitive-flexibility-and-self-efficacy-levels-of-pedagogical-formation-program-students.pdf
Karami, R., Sharifi, T., Nikkhah, M., & Ghazanfari, A. (2018). The Effect of Educating Cognitive Self-compassion on Academic Well-being. Education Strategies in Medical Sciences (ESMS), 11(4), 17-22. http://edcbmj.ir/article-1-1466-en.html (In Persian)
Kim, E., Furlong, M., & Dowdy, E. (2019). Adolescents’ personality traits and positive psychological orientations: Relations with emotional distress and life satisfaction mediated by school connectedness. Child Indicator Research, 12, 1951-1969. https://doi.org/10.1007/s12187-019-9619-y
Krischler, M. (2020). Nclusive education in luxembourg: Implicit and explicit attitudes toward inclusion and students with special educational needs. International Journal of Inclusive Education, 24(6), 597-615. https://doi.org/10.1080/13603116.2018.1474954
Moeinikiauma, M., Zahed babelan, A., Jabbarzadeh Shoti, R., & Azimpoor, E. (2017). Prediction attitude towards school based on the quality of school life and perception of the classroom. Research in School and Virtual Learning, 5(3), 21-32.         https://etl.journals.pnu.ac.ir/article_4496.html (In Persian)
Özcan, A. D., & Esen, B. K.  (2016). The investigation of adolescents ‘cognitive flexibility and self- efficacy.  International Journal of Eurasia Social Sciences, 7(24), 1-10. Link
Ramberg, J., Låftman, S. B., Fransson, E., & Modin, B. (2018). School effectiveness and truancy: A multilevel study of upper secondary schools in Stockholm. International Journal of Adolescence and Youth. 18(9), 185-198. https://doi.org/10.1080/02673843.2018.1503085
Rastegar, A., Seyf, M. H., & Maleki, R. (2018). The causal model of the relationship between classroom management styles and academic rehabilitation with focus on mediating role of psychological capitals. Iranian Journal of Medical Education, 18, 25-38.          
http://ijme.mui.ac.ir/article-1-4443-en.html (In Persian)
Sahraei, S., Shokri, O., Khanbani, M., & Hakimi Rad, E. (2018). Rlationship between academic self-efficacy beliefs with academic well- being: the role of academic stress and achievement emotions. Educational Psychology, 14(49), 53-84. https://doi.org/10.22054/jep.2019.10366.1388 (In Persian)
Saifi, S., Ebrahimi Ghavam, S., Ashaeri, H., Farrokhi, N., & Dortaj, F. (2017). The effectiveness of a brain compatible learning on cognitive flexibility and selective attention of students. Advances in Cognitive Sciences, 19(3), 51-61. http://icssjournal.ir/article-1-546-en.html (In Persian)
Salem Algharaibeh, S. (2020). Cognitive flexibility as a predictor of subjective vitality among university students. Cypriot Journal of Educational Sciences, 15(5), 923-936. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1274181.pdf
Shadman Sadat Mahaleh, M. (2014). Comparison of cognitive resilience, mind theory and brain-behavioral systems in both intoxicated and non-intoxicated individuals. Master's thesis, martyred civil University of Azerbaijan. (In Persian)
Tahmasbzadeh Sheikhlar, D. (2020). Leader teacher relationship with academic vitality, academic excellence and academic well-being in high school students. Journal of Modern Psychological Research, 15(59), 169-186. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_11410.html?lang=en (In Persian)
Tuominen-Soini, H., Salmela-Aro, K., & Niemivirta, M. (2012). Achievement goal orientations and academic well-being across the transition to upper secondary education. Learning and Individual Differences, 22(3), 290-305. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2012.01.002
Thuyvy, T. N., & Deci, E. L. (2016). Can it be good to set the bar high? The role of motivational regulation in moderating the link from high standards to academic well-being. Learning and Individual Differences, 45, 245-251. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2015.12.020
Tüfekçibaşi, S., & Mustafa, Ş. (2020). Investigation of the relationship between cognitive flexibility levels and personal features of university students seda. International Journal of Psychology and Educational Studies, 1(1), 142-151. https://doi.org/10.17220/ijpes.2020.02.013
Wang, X., Liu, X., & Feng, T. (2021). The continuous impact of cognitive flexibility on the development of emotion understanding in children aged 4 and 5 years: A longitudinal study. Journal of Experimental Child Psychology, 2(22), 20-33.   https://doi.org/10.1016/j.jecp.2020.105018
Wong, T., MarieParent, A., & Konishi, C. (2019). Feeling connected: The roles of student-teacher relationships and sense of school belonging on future orientation. International Journal of Educational Research, 94, 150-157. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2019.01.008
دوره 15، شماره 3
آبان 1403
صفحه 97-112
  • تاریخ دریافت: 09 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 19 بهمن 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 11 مرداد 1403
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1403