اثربخشی برنامۀ بازی‌های تعاملی حسی و حرکتی خانواده‌محور بر تقویت مهارت‌های رشدی و حرکتی کودکان 12 تا 24 ماهۀ کم‌وزن در هنگام تولد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران .

2 استاد، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استاد گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

مطالعۀ حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی برنامۀ بازی‌های تعاملی حسی و حرکتی خانواده‌محور بر تقویت مهارت‌های حرکتی و رشدی کودکان 12 تا 24 ماهۀ کم‌وزن در هنگام تولد صورت گرفت. طرح پژوهش از نوع آمیخته (کیفی-کمی) بود. جامعۀ آماری، کودکان 12 تا 24 ماهۀ دارای کم‌وزنی هنگام تولد در شهر تهران در سال 1400 بودند. نمونه شامل 38 کودک 12 تا 24 ماهۀ کم‌وزن در هنگام تولد و مادران آن‌ها بود که به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار تحقیق، مقیاس غربالگری تحولی کودک-ویرایش سوم و پرسشنامه‌های سنین و مراحل (ASQ3TM) بود که برای هردو گروه توزیع شد. ۱6 جلسه مداخله برای کودکان گروه آزمایش و 2 جلسه برنامۀ خانواده‌محور برای مادران آن‌ها درنظر گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها، با نرم‌افزار تحلیل آماری SPSS نسخۀ 26 انجام گرفت. ابتدا متغیرها، نرمال‌بودن پیش‌فرض‌ها و مساوی‌بودن واریانس متغیرها در گروه‌ها بررسی و سپس با بهره‌گیری از تحلیل کوواریانس تک‌متغیره، فرضیات پژوهش مطالعه شدند. نتایج تحلیل کوواریانس نشان از اثربخشی برنامۀ بازی‌های تعاملی حسی و حرکتی خانواده‌محور بود. تفاوت معناداری بین پیش‌آزمون و پس‌آزمون در ابعاد مهارت‌های رشدی بین گروه آزمایش و کنترل نشان داده شد (۰۰۵/۰>P). این مطالعه نشان داد مهارت‌های حرکتی و رشدی در کودکان 12 تا 24 ماهۀ کم‌وزن در ‌هنگام تولد می‌تواند از طریق برنامه‌های با ساختار مناسب و همراه با سرگرمی تقویت شود. برای پژوهش‌های آتی، اثربخشی این برنامه روی کودکان با وزن طبیعی و همچنین مطالعات طولی پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of the Family-Centered Sensory and Motor Interactive Games Program on Strengthening the Developmental and Motor Skills of Children aged 12 to 24 Months Who Have a Prior History of Low Birth Weight

نویسندگان [English]

  • Seyede Soraya Alavinezhad 1
  • GholamAli Afrooz 2
  • Mohsen Shokoohi Yekta 2
  • Ali Akbar Arjmandnia 3
1 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to assess the efficacy of a family-centered sensory and motor interactive activities program in enhancing the motor and developmental abilities of infants between the ages of 12 and 24 months who have a medical history of low birth weight. The design of the study was combined methods (qualitative and quantitative). The statistical population comprised infants between the ages of 12 and 24 months who had a documented history of low birth weight in Tehran in 2022. The study sample comprised twenty-eight infants, ranging in age from twelve to twenty-four months, whose mothers were selected using a readily available sampling method. The participants were allocated into two groups—experimental and control—at random. The Children's Developmental Screening Scale, third edition of Ages and Stages Questionnaires (ASQ3TM) was utilized in both cohorts. Two sessions of the family-centered program for mothers and sixteen sessions for children in the experimental group were taken into account. The statistical analysis software SPSS version 26 was utilized to analyze the data. Initially, the descriptive analysis of the variables, the normality of the assumptions, and the equality of the variance of the variables in the groups were examined. Subsequently, univariate analysis of covariance was employed to examine the research hypotheses. The results of the covariance analysis demonstrated that the family-centered interactive activities program for sensory and motor development was effective. A significant difference has been observed between the experimental and control groups with regard to developmental skills between the pre-test and post-test (P<0.005). Motor and developmental skills among children aged 12 to 24 months with a history of low birth weight can be enhanced through entertainment programs that incorporate suitable structure, according to the findings of this study. It is recommended that future research investigate the efficacy of this program on children of average weight and conduct longitudinal studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Children
  • Developmental Skills
  • Low Birth Weight
  • Motor Skills
  • Sensory and Motor Interactive Games Program
احمدی، س.، همتی علمدارلو، ق.، و شجاعی، س. (1396). اثربخشی مداخلۀ درمان رشدی عصبی بر مهارت‌های حرکتی و فعالیت‌های زندگی روزمرۀ کودکان پیش‌دبستانی با نشانگان داون. فصلنامۀ مددکاری اجتماعی. 5(4)، 48-40.           http://socialworkmag.ir/article-1-295-fa.html
اصغری نکاح، م. (1388). کاربردهای آموزشی-ترمیمی بازی‌های بومی ایران در آموزش و توان‌بخشی کودکان دارای نیازهای ویژه. مجلۀ تعلیم و تربیت استثنایی. 2(90)، 15-3. http://exceptionaleducation.ir/article-1-1619-fa.html
افروز، غ. م. (1384). مقدمه‌ای بر روان‌شناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی. تهران: دانشگاه تهران.
جعفری، ع. ر.، و جعفری، ف. (1389). بازی‌درمانی/ با تأکید بر اختلال نقص‌توجه و بیش‌فعالی ADHD. ابهر: دانشگاه آزاد اسلامی.
حسن‌زاده، س.، و قدمی، م. (1398). نسخۀ فارسی ویرایش سوم پرسشنامه‌های غربالگری تحولی کودک. تهران: سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور.
داورمنش، ع.، و براتی‌سده، ف. (1397). مقدمه‌ای بر اصول توان‌بخشی معلولان. تهران: رشد.
سلمان، ز.، شیخ، م.، سیف نراقی، م.، عرب عامری، ا.، و آقاپور، س. (1388). تأثیر تمرین‌های ادراکی-حرکتی بر بهبود قابلیت‌های حرکتی دانش‌آموزان با اختلال هماهنگی رشدی دورۀ ابتدایی شهر تهران. رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی (حرکت). 1(2)، 63-47.        https://journals.ut.ac.ir/article_22034_2194.html
علی‌آبادی، ف.، و عسکری کچوسنگی، ر. (1391). بررسی مقایسه‌ای رفتارهای حرکتی نوزادان دارای وزن تولد کم با نوزادان با وزن طبیعی. علوم پزشکی رازی. 19(101)، 14-8. http://rjms.iums.ac.ir/article-1-2258-fa.html
وحدانی‌نیا، م.، طوافیان، س. س. و منتظری، ا. (1387). ارتباط وزن کم هنگام تولد در دوران بارداری: یک مطالعۀ گذشته‌نگر از ایران. مجلۀ مرکز بارداری و زایمان. 8(12)، 12.
هی‌وود، ک. م. (1387). رشد و تکامل حرکتی در طول عمر. ترجمۀ مهدی نمازی‌زاده و محمدعلی اصلانخانی. تهران: سمت.
یارمحمدیان، ا.، و شفیعی علویجه، ف. (1391). اثربخشی درمان توان‌بخشی روانی-حرکتی بر بهبود مهارت‌های روانی-حرکتی دانش‌آموزان دبستانی عقب‌ماندۀ ذهنی آموزش‌پذیر. پژوهش در علوم توان‌بخشی. 8(4)، 693-684.
Afrooz, G. M. (2005). An introduction to the psychology and education of exceptional children. Tehran: Tehran University Press. (In Persian)
Ahmadi, S., Hemati Alamdarloo, G., & Shojaee, S. (2017). The effectiveness of neuro-developmental treatment intervention on motor skills and activities of daily living of preschool children with down syndrome. Quarterly Journal of Social Work, 5(4), 48-40. http://socialworkmag.ir/article-1-295-en.html (In Persian)
Aliabadi, F., & Askari Kachosangi, R. (2012). Comparing the motor behaviors between normal and low birth weight neonates. RJMS, 19(101), 8-14. (In Persian)
Asghari Nekah, M. (2009). Educational-restorative applications of Iranian native games in the education and rehabilitation of children with special needs. Journal of Exceptional Education, 2(90), 3-15. (In Persian)
Bradinova, I., Shopova, S., & Simeonov, E. (2005). Mental retardation in childhood: clinical and diagnostic profile in 100 children. Genet Counseling, 16(3), 239-248.  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16259321/
Davarmanesh, A & Brati-Sadeh, F. (2017). An intrduction to the principles of rehabilitation of the disabled. Tehran: Roshd Publications. (In Persian)
Drozd-Dąbrowska, M., Trusewicz, R., & Ganczak, M. (2018). Selected Risk Factors of Developmental Delay in Polish Infants: A Case-Control Study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(12), 2715. https://doi.org/10.3390/ijerph15122715
Fox, N. A., & Rutter, M. (2010). Introduction to the special section on the effects of early experience on development. Child Development, 81(1), 23-27. http://www.jstor.org/stable/40598963
Fox, S. E., Levitt, P., & Nelson, C. A. (2010). How the timing and quality of early experiences influence the development of brain architecture. Child Development, 81(1), 28–40. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2009.01380.x
Giagazoglou, P., Sidiropoulou, M., Mitsiou, M., Arabatzi, F., & Kellis, E. (2015). Can balance trampoline training promote motor coordination and balance performance in children with developmental coordination disorder? Research in Developmental Disabilities, 36, 13–19. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2014.09.010
Giannì, M. L., Picciolini, O., Vegni, C., Gardon, L., Fumagalli, M., & Mosca, F. (2007). Twelve-month neurofunctional assessment and cognitive performance at 36 months of age in extremely low birth weight infants. Pediatrics, 120(5), 1012–1019. https://doi.org/10.1542/peds.2006-3364
Gollenberg, A. L., Lynch, C. D., Jackson, L. W., McGuinness, B. M., & Msall, M. E. (2010). Concurrent validity of the parent-completed Ages and Stages Questionnaires, 2nd ed. with the Bayley Scales of Infant Development II in a low-risk sample. Child Care, Health & Development, 36(4), 485-490. https://doi.org/10.1111/j.1365-2214.2009.01041.x
Harris, J. C. (2006). Intellectual disability: Understanding its development, causes, classification, evaluation, and treatment. Oxford University Press New York.
Hassanzadeh, S., & Gadami, M. (2018). Persian version of the third edition of child developmental screening questionnaires. Tehran: Exceptional Education Organization of the country. (In Persian)
Haywood, K. (2008). Lifespan Motor Development (9th Ed.). Translated by: M. Namazizadeh & M. Aslankhany. Tehran: Samt. (In Persian)
Jafari, A. R., & Jafari, F. (2010). Play therapy/ with emphasis on attention deficit hyperactivity disorder (ADHD). Abhar: Islamic Azad University. (In Persian)
Johnson, T. J., Patel, A. L., Jegier, B. J., Engstrom, J. L., & Meier, P. P. (2013). Cost of morbidities in very low birth weight infants. The Journal of Pediatrics162(2), 243–249.   https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2012.07.013
Mikkola, K., Ritari, N., Tommiska, V., Salokorpi, T., Lehtonen, L., Tammela, O., ... & Finnish ELBW Cohort Study Group. (2005). Neurodevelopmental outcome at 5 years of age of a national cohort of extremely low birth weight infants who were born in 1996-1997. Pediatrics, 116(6), 1391–1400. https://doi.org/10.1542/peds.2005-0171
Owens, R. E. (2012). Language Development (8th ed.). Upper Saddle River, New Jersey; Pearson Publication.
Payne, V. G., & Isaacs, L. D. (2011). Human motor development: A lifespan approach (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
Pirhadi, M., Mohebbi, D. Z., & Torabi, F. (2018). The Relationship between Small for Gestational Age (SGA) at Birth and Developmental Delay in Children Aged 4 to 60 Months. International Journal of Pediatrics, 6(11), 8595-8603. https://doi.org/10.22038/ijp.2018.29650.2603
Salman, Z., Sheikh, M., Saif Naraghi, M., Arab Ameri, A., & Aghapour, S. (2009). The effect of perceptual-motor exercises on improving the motor skills of students with developmental coordination disorder in elementary school in Tehran. Development and Learning of Movement-Sports (Movement), 1(2), 47-63. (In Persian)
Santrock, J. W. (2003). Child Development: An Introduction. 10th ed. McGraw-Hill Humanities/Social Sciences/Languages.
 Singh, A., Yeh, C. J., & Blanchard, S. B. (2017). Ages and Stages Questionnaire: a global screening scale. Bol Med Hosp Infant Mex, 74(1), 5-12.
Soltani, M., Razavi Ardekani, S. M., Erami, A., Eskandari Kootahi, Z., Yazdani, N. (2018). Study of Developmental Delay and Its Related Factors in Low-Birth-Weight Infants. Iranian Journal of Pediatrics, 28(5), e14393. https://doi.org/10.5812/ijp.14393
Squires, J., & Bricker, D. (2009). Ages & Stages Questionnaires (3rd Edition) (ASQ- 3TM). A parent-completed child-monitoring system. Baltimore: Paul H. Brookes Publishing Co.
Tran, T. D., Biggs, B. A., Tran, T., Simpson, J. A., de Mello, M. C., Hanieh, S., Nguyen, T. T., Dwyer,T., & Fisher, J. (2014). Perinatal common mental disorders among women and the social and emotional development of their infants in rural Vietnam. Journal of Affective Disorders, 160, 104-112. https://doi.org/10.1016/j.jad.2013.12.034
Vahdaninia, M., Tawafian, S. S., & Montazeri, A. (2008). The association of low birth weight during pregnancy: a retrospective study from Iran. Journal of Pregnancy and Childbirth Center, 8(12), 12. (In Persian)
Verronen, P. (1985). Breast feeding of low birthweight infants. Acta Pædiatrica74(4), 495-499. https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.1985.tb11016.x
White-Traut, R.C., Rankin, K. M., Yoder J., Zawacki, L., Campbell, S., Kavanaugh, K., Brandon, D., & Norr, K. F. (2018). Relationship between mother-infant mutual dyadic responsiveness and premature infant development as measured by the Bayley III at 6 weeks corrected age. Early Human Development, 121, 21–26. https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2018.04.018
Yarmohamadian, A., & Alavijeh, F. (2012). The effectiveness of psycho-motor rehabilitation program on psycho-motor skills improvement of educable mentally retarded female students in Isfahan city. Journal of Research in Rehabilitation Sciences, 8(4), 693-684. (In Persian)
Yu, C., & Smith, L. B. (2017). Multiple sensory‐motor pathways lead to coordinated visual attention. Cognitive Science41, 5-31. https://doi.org/10.1111/cogs.12366
دوره 14، شماره 4
1402
صفحه 133-147
  • تاریخ دریافت: 30 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 19 مهر 1401
  • تاریخ پذیرش: 01 آبان 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 11 آذر 1402
  • تاریخ انتشار: 24 دی 1402