مقایسۀ اثربخشی آموزش فراهیجانی والدمحور و بازی‌درمانی خانواده‌محور بر کاهش پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی، دانشکدۀ علوم انسانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دانشیار ، گروه روان‌شناسی تربیتی ، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی ، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

3 استاد، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات،علوم انسانی و اجتماعی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، مقایسۀ آموزش فراهیجانی والدمحور و بازی‌درمانی خانواده‌محور بر پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعۀ آماری، کودکان پیش‌دبستانی شهر تهران در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بود که به روش نمونه‌گیری هدفمند 45 نفر انتخاب شدند و به روش تصادفی ساده در سه گروه مساوی آزمایش و گواه قرار گرفتند. والدین گروه آزمایش اول و دوم به‌ترتیب تحت آموزش فراهیجانی والدمحور و بازی‌درمانی خانواده‌محور قرار گرفتند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامۀ پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی (APC) استفاده شد. داده‌های پژوهش با آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر، با نرم‌افزار SPSS-22 پردازش شدند. یافته‌ها نشان داد آموزش فراهیجانی والدمحور و بازی‌درمانی خانواده‌محور بر کاهش پرخاشگری کودکان در مرحلۀ پس‌آزمون و پیگیری اثر معنادار دارد (0/0001>P)، اما تفاوت معناداری بین اثربخشی دو گروه وجود ندارد (0/05<P). در آموزش فراهیجانی والدمحور، با کمک به والدین برای اهمیت به احساسات و هیجانات کودک و اتخاذ دیدگاه پذیرا نسبت به آن، توانایی کودک در ابراز هیجانات خود بهبود یافت و درنتیجه احتمال بروز رفتار پرخاشگرانه در وی کاهش پیدا کرد. در رویکرد خانواده‌محور نیز با استفاده از بازی، تغییرات عمده‌ای در رفتارهای سازگارانه‌تر کودک ایجاد شد. آگاهی خانواده از چگونگی برخورد با کودک افزایش یافت و این امکان را به کودک داد که برای بیان خواسته‌های خود مجبور به پرخاشگری نشود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness of Parent-Centered Meta-Emotional Training and Family-Centered Play Therapy in Reducing Aggression in Preschool Children

نویسندگان [English]

  • Zahra Mohammadzadeh 1
  • Molouk Khademi Ashkzari 2
  • Khadijeh Abolmaali Alhosseini 3
1 .Department of Educational Psychology, Faculty of Humanities Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Department of Educational Psychology, Faculty of Education and Psychology, AlZahra University, Tehran, Iran.
3 Department of Psychology, North Tehran Branch, Faculty of Literature, Humanities and Social Sciences, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Preschool children's hostility in comparison to family-centered play therapy and parent-centered meta-emotional training. The control group underwent a pre-test, post-test, and follow-up as part of the semi-experimental design. The statistical population consisted of 45 preschool children from Tehran in 2021-2022, who were selected through targeted sampling. The parents of the first and second experimental groups were treated with parent-centered meta-emotional training and family-centered play therapy, respectively. The research tool was aggression questionnaire of preschool children (APC). The data were analyzed using SPSS 22 software for repeated measure analysis of variance. In the post-test and follow-up phase, both parent-centered meta-emotional training and family-centered play therapy significantly reduced the aggression of children (P>0.001) However, there was no significant difference in the effectiveness of the two groups (P<0.05). In parent-centered meta-emotional training, the child’s capacity to express his emotions was enhanced, thereby reducing the likelihood of aggressive behavior. This was achieved by assisting parents in emphasizing the child's emotions and feelings and adopting a receptive perspective toward them. In the family-centered approach, the child’s more adaptive behaviors were significantly altered, and the family’s understanding of how to interact with the child was further enhanced through the use of the game. This allowed the child to express his desires without being compelled to demonstrate aggression. No funding has been allocated to this investigation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aggression
  • Family-Oriented Play Therapy
  • Parent-Centered Meta-Emotional Training
  • Preschool Children
آدمیت، آ.، وارسته، ع.، و نظام‌دوست، ع. (1397). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر روی‌آورد شناختی-رفتاری در کاهش اختلالات رفتاری کودکان مبتلابه نشانگان داون. فصلنامۀ سلامت روان کودک. ۵(۴)، ۲۲۷-۲۱۸. http://childmentalhealth.ir/article-1-585-fa.html
اوروجی اقدم، ز.، عطادخت، ا.، و بشرپور، س. (1399). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر ارتباط والد-کودک بر کیفیت زندگی کودکان پیش‌دبستانی. فصلنامۀ مدیریت ارتقای سلامت. 9(۳)، ۹-۱. http://jhpm.ir/article-1-1058-fa.html
پیرعباسی، ز.، و صفرزاده، س. (1398). اثربخشی بازی‌درمانی گروهی بر مهارت‌های اجتماعی و عملکرد حافظۀ دانش‌آموزان دبستانی دختر دارای اختلال یادگیری خاص. مجلۀ پرستاری کودکان. 6(2)، 12-5. http://jpen.ir/article-1-391-en.html
جان‌نثار وطن، م. (1396). بررسی رابطۀ بین تئوری ذهن و رشد هیجانی کارکردی با پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد.
خدابخشی کولایی، آ.، مختاری، ع.، و رستاک، ح. (1397). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد گشتالت بر عزت‌نفس و سازگاری اجتماعی کودکان مبتلابه اختلال نارسایی توجه/ بیش‌فعالی. مجلۀ پرستاری گروه‌های آسیب‌پذیر. ۵(۱۴)، ۱3-1. https://elmnet.ir/doc/2032721-42461
زاهدی‌فر، ش.، نجاریان، ب.، و شکرکن، ح. (1379). ساخت و اعتباریابی مقیاسی برای سنجش پرخاشگری. مجلۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز. 7(1)، 102-73. https://education.scu.ac.ir/article_16084.html
شجاعی، ز.، گل‌پرور، م.، آقایی، ا.، و بردبار، م. ر. (1398). مقایسۀ اثربخشی گروهی قصه‌درمانی و هنر-بازی‌درمانی بر اضطراب و افسردگی کودکان مبتلا به سرطان: با تکیه بر چهارچوب، اصول و قواعد رویکرد شناختی-رفتاری. نشریۀ پژوهش توان‌بخشی در پرستاری. 5(5)، 59-50. http://ijrn.ir/article-1-438-fa.html
شهیم، س. (1386). پرخاشگری رابطه‌ای در کودکان پیش‌دبستانی. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 13(3)، 271-264. https://sid.ir/paper/66248/fa
فرنام، ع.، سلطانی‌نژاد، م س.، و حیدری، ا. (1399). اثربخشی بازی‌درمانی با رویکرد شناختی-رفتاری در کاهش اضطراب اجتماعی کودکان با اختلال سلوکی. مجلۀ پرستاری کودکان. 6(۴)، ۱۰۴-۹۵. http://jpen.ir/article-1-382-fa.html
فلاح، ف.، رضاپور میرصالح، ی.، و بهجتی اردکانی، ف. (1400). اثربخشی بازی‌درمانی آدلری بر مهارت‌های اجتماعی کودکان دارای اختلال اضطراب اجتماعی: یک طرح سری‌های زمانی. مجلۀ پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 11(42)، 16-1. https://doi.org/10.22034/spr.2021.259299.1604
کیافر، م. س.، امین یزدی، س. ا.، و کارشکی، ح. (1393). اثربخشی بازی‌درمانی خانواده‌محور بر تعامل مادر-فرزند و میزان پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره. 4(1)، 56-44.  https://doi.org/10.22067/ijap.v4i2.29574
محمودی، س.، محمدپناه، ع.، چوب‌فروش‌زاده، آ.، و فاروقی، پ. (1401). اثربخشی بازی‌درمانی خانواده‌محور بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان. مجلۀ علوم پزشکی تبریز. 44(2)، 159-152.  https://doi.org/10.34172/mj.2022.024
مختاری مصیبی، م.، درتاج، ف.، دلاور، ع.، و حاجی علیزاده، ک. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد-کودک بر تنظیم هیجان دختران دارای اضطراب. مجلۀ تحقیقات علوم رفتاری. 19(1)، 171-161.  http://dx.doi.org/10.52547/rbs.19.1.161
نجاتی‌فر، س.، عابدی، ا.، و قمرانی، ا. (1399). اثربخشی مداخلۀ والدمحور مبتنی بر فلسفۀ فراهیجانی گاتمن بر تنظیم شناختی هیجان کودکان با مشکلات رفتاری برونی‌شده. فصلنامۀ کودکان استثنایی. ۲۰(۴)، 36-۲۵.  http://joec.ir/article-1-1308-fa.html
واحدی، ش. (1387). بررسی پایایی و روایی مقیاس پرخاشگری پیش‌دبستانی و ارزیابی میزان پرخاشگری در کودکان پیش‌دبستانی ارومیه. اصول بهداشت روانی. 10(37)، 24-15. https://doi.org/10.22038/jfmh.2008.1772
References
Adamiat, A., Varasteh, A., & Nezamdoust, A. (2019). The effectiveness of play therapy in reducing behavioral disorders in children with down syndrome. Children’s Mental Health Quarterly, 5(4), 218-227. http://childmentalhealth.ir/article-1-585-en.html (In Persian)
Bailen, N. H., Wu, H., & Thompson, R. J. (2019). Meta-emotions in daily life: Associations with emotional awareness and depression. Emotion, 19(5), 776-778. https://doi.org/10.1037/emo0000488
Belli, S., & Broncano, F. (2017). Trust as a meta-emotion. Metaphilosophy48(4), 430-448. https://doi.org/10.1111/meta.12255
Charak, R., De Jong, J. T. V. M., Berckmoes, L. H., Ndayisaba, H., & Reis, R. (2021). Intergenerational maltreatment in parent–child dyads from burundi, africa: Associations among parental depression and connectedness, posttraumatic stress symptoms, and aggression in children. Journal of Traumatic Stress34(5), 943-954. https://doi.org/10.1002/jts.22735
Chen, F. M., Lin, H. S., & Li, C. H. (2012). The role of emotion in parent-child relationships: Children’s emotionality, maternal meta-emotion, and children’s attachment security. Journal of Child and Family Studies21(3), 403-410. https://doi.org/10.1007/s10826-011-9491-y
Connor, D. F., Newcorn, J. H., Saylor, K. E., Amann, B. H., Scahill, L., Robb, A. S., ... & Buitelaar, J. K. (2019). Maladaptive Aggression: With a Focus on Impulsive Aggression in Children and Adolescents. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology29(8), 576–591. https://doi.org/10.1089/cap.2019.0039
Davidson, B., Satchi, N. S., & Venkatesan, L. (2017). Effectiveness of play therapy upon anxiety among hospitalised children. International Journal of Advance Research, Ideas and Innovations in Technology, 3(5), 441-444. www.IJARIIT.com.
Deckert, M., Schmoeger, M., Auff, E., & Willinger, U. (2020). Subjective emotional arousal: an explorative study on the role of gender, age, intensity, emotion regulation difficulties, depression and anxiety symptoms, and meta-emotion. Psychological Research84(7), 1857-1876. https://doi.org/10.1007/s00426-019-01197-z
Ersan, C. (2019). Physical aggression, relational aggression and anger in preschool children: The mediating role of emotion regulation. The Journal of General Psychology147(1), 18-42. https://doi.org/10.1080/00221309.2019.1609897
Fallah, F., Rezapour Mirsaleh, Y., & Behjati Ardakani, F. (2021). The effectiveness of Adlerian play therapy on social skills of children with social anxiety disorder: a time series design. Journal of Modern Psychological Research, 11(42), 1-16. https://doi.org/10.22034/spr.2021.259299.1604 (In Persian)
Farnam, A., Soltaninezhad, M., & Heidari, E. (2020). The effectiveness of play therapy with cognitive-behavioral approach in reducing social anxiety among conduct children. Children’s Nursing Journal, 6(4), 95-104. http://jpen.ir/article-1-382-en.html (In Persian)
Gottman, J. M., Katz, L. F., & Hooven, C. (1996). Parental meta-emotion philosophy and the emotional life of families: Theoretical models and preliminary data. Journal of Family Psychology, 10(3), 243–268. https://doi.org/10.1037/0893-3200.10.3.243
Gottman, J. M., Katz, L. F., & Hooven, C. (1997). Meta-emotion: How familie Communicate Emotionally. Mathway, NJ: Erlbaum. https://doi.org/10.4324/9780203763568
Hawes, S. W., Waller, R., Byrd, A. L., Bjork, J. M., Dick, A. S., Sutherland, M. T., ... & Gonzalez, R. (2021). Reward processing in children with disruptive behavior disorders and callous-unemotional traits in the ABCD study. American Journal of Psychiatry, 178(4), 333-342. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.2020.19101092
Hurrell, K. E., Houwing, F. L., & Hudson, J. L. (2017). Parental meta-emotion philosophy and emotion coaching in families of children and adolescents with an anxiety disorder. Journal of Abnormal Child Psychology45(3), 569-582. https://doi.org/10.1007/s10802-016-0180-6
Jan Nisar Watan, M. (2016). Investigating the relationship between theory of mind and functional emotional development with preschool children’s aggression. Master's thesis, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Ferdowsi University of Mashhad. (In Persian)
Khodabakhshi Kolai, A., Mokhtari, A., & Rostak, H. (2017). The effectiveness of play therapy based on the Gestalt approach on self-esteem and social adjustment of children with attention deficit/hyperactivity disorder. Nursing Journal of Vulnerable Groups, 5(14), 1-13. https://elmnet.ir/doc/2032721-42461 (In Persian)
Kiafar, M. S., Amin Yazdi, S. A., & Karshki, H (2013). The effectiveness of family play therapy on mother-child interaction and the level of aggression of preschool children. Clinical Psychology Research and Counseling, 4(1), 44-56. https://doi.org/10.22067/ijap.v4i2.29574 (In Persian)
Mahmoodi, S., Mohammadpanah, A., Chobforoshzadeh, A., & Faroughi, P. (2022). The effectiveness of family-centered play therapy on reducing children’s behavioral problems. Tabriz Journal of Medical Sciences, 44(2), 152-15. https://doi.org/10.34172/mj.2022.024 (In Persian)
Masud, H., Ahmad, M. S., Cho, K. W., & Fakhr, Z. (2019). Parenting styles and aggression among young adolescents: a systematic review of literature. Community Mental Health Journal55(6), 1015-1030. https://doi.org/10.1007/s10597-019-00400-0
 Mokhtari Mosayebi, M., Dortaj, F., Delavar, A., & Haji-Alizadeh, K. (2021). Effectiveness parent-child interaction therapy on the emotional regulation of anxious girls. Journal of Research in Behavioural Sciences, 19(1), 161-171. http://dx.doi.org/10.52547/rbs.19.1.161 (In Persian)
Nejatifar, S., Abedi, A., & Ghamarani, A. (2021). Effectiveness of parent-centered intervention based on gottman’s meta- emotional philosophy on cognitive emotion regulation in children with externalizing behavioral problems. Exceptional Children’s Quarterly, 20(4), 36-25. http://joec.ir/article-1-1308-en.html (In Persian)
Orouji Aghdam, Z., Atadokht, A., & Basharpoor, S. (2020). The Effectiveness of Parent-Child Relationship-Based Game Therapy on Quality of Life in Preschool Children. Health Promotion Management Quarterly, 9(3), 1-9. http://jhpm.ir/article-1-1058-en.html (In Persian)
Pirabasi, Z., & Safarzadeh, S. (2019). The Effectiveness of Group Play Therapy on Social Skills and Memory Performance of primary school girl student’s with Specific learning disorder. Pediatric Nursing Journal, 6(2), 5-12. http://jpen.ir/article-1-391-en.html (In Persian)
Shahim, S. (2008). Open and relational aggression in primary school children. Psychological Research, 9(17), 44-27. https://sid.ir/paper/66248/fa (In Persian)
Shojaei, Z., Golparvar, M., Aghaei, A., & Bordbar, M. R. )2019). Comparing the effectiveness of group story therapy and the art-play therapy on anxiety and depression in children with cancer: Based on the framework, principles and rules of cognitive-behavioral approach. Journal of Rehabilitation Research in Nursing, 6(1), 50-59. http://ijrn.ir/article-1-438-en.html (In Persian)
Vahedi, Sh. (2008). Validity and reliability of the aggression scale for preschoolers and assessment of aggression in preschool children in Uromia. Journal of Fundamentals of Mental Health, 10(37), 15-24. https://doi.org/10.22038/jfmh.2008.1772 (In Persian)
Zahedifar, Sh., Najarian, B., & Shekarkan, H. (1999). Construction and validation of a scale for measuring aggression. Journal of Educational Sciences and Psychology of Shahid Charmin University of Ahvaz, 7(1), 73-102. https://education.scu.ac.ir/article_16084.html?lang=en (In Persian)
 

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 10 دی 1403
  • تاریخ دریافت: 23 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 02 بهمن 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 20 تیر 1403
  • تاریخ انتشار: 10 دی 1403