اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر مشکلات رفتاری درونی‌شدۀ کودکان در بستر طلاق عاطفی والدین

محمدرجبی, مهسا; یزدخواستی, فریبا; عریضی, حمید رضا; عابدی, احمد

doi:10.22059/japr.2024.343148.644263

اثربخشی درمان فراتشخیصی یکپارچه بر مشکلات رفتاری درونی‌شدۀ کودکان در بستر طلاق عاطفی والدین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

² دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

³ استاد گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22059/japr.2024.343148.644263

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان فراتشخیصی اختلالات هیجانی، بر کاهش مشکلات رفتاری درونی‌سازی‌شدۀ این کودکان انجام گرفت. پژوهش به روش نیمه‌آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با پیگیری یک‌ماهه و گروه کنترل تنظیم شد. جامعۀ آماری پژوهش شامل تمامی کودکان 8 تا 12 ساله در بستر طلاق عاطفی والدین بود که در سال 1400 به مراکز جامع سلامت شهرستان شهرضا مراجعه کرده بودند. شیوۀ نمونه‌گیری غیرتصادفی و هدفمند بود. به این ترتیب، 30 کودک (18 دختر و 12 پسر) که مادران آن‌ها در پرسشنامۀ طلاق عاطفی نمرۀ بالاتر از نقطۀ برش کسب کردند، پس از پرکردن پرسشنامه‌های پیش‌آزمون به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارش شدند. در ادامه، گروه آزمایش پانزده جلسه تحت درمان فراتشخیصی یکپارچۀ اختلالات هیجانی قرار گرفت. ابزار پژوهش پرسشنامۀ طلاق عاطفی گاتمن (GEDS) و فهرست مشکلات رفتاری کودک (CBCL) بود. داده‌ها به روش تجزیه و تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکووا) تحلیل شدند. نتایج نشان داد نمرۀ مشکلات درونی‌سازی‌شدۀ گروه درمان در دو مرحلۀ پس‌آزمون و پیگیری کمتر از گروه کنترل است (0/05>p) و این اثرات در مرحلۀ پیگیری، پایدار مانده بود. براساس یافته‌ها می‌توان نتیجه گرفت درمان فراتشخیصی یکپارچۀ اختلالات هیجانی موجب کاهش مشکلات رفتاری درونی‌سازی‌شدۀ کودکان در بستر طلاق عاطفی والدین می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Unified Transdiagnostic Treatment on the Internalized Problems of Children with Emotional Divorced Parents

نویسندگان [English]

Mahsa Mohammad Rajabi ¹
Fariba Yazdkhasti ²
Hamid Reza Oreyzi ³
Ahmad Abedi ³

¹ Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Esfahan, Esfahan, Iran.

² Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Esfahan, Esfahan, Iran.

³ Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Esfahan, Esfahan, Iran.

چکیده [English]

This study aimed to investigate the effectiveness of transdiagnostic treatment for emotional disorders in reducing internalizing behavioral problems in children aged 8 to 12 with parents experiencing emotional divorce. The statistical population encompassed all minors within this age bracket who visited health centers in Shahreza County in 2021. A total of 30 children (18 girls and 12 boys) were randomly assigned to the experimental and control groups after completing pre-test questionnaires. The mothers of these children scored above the threshold point on the emotional divorce questionnaire. For fifteen sessions, the experimental group received transdiagnostic integrated treatment for emotional disorders. Multivariate analysis of covariance (MANCOVA) was implemented to analyze the research data. The results indicated that the treatment group's score of internalizing problems was considerably lower than that of the control group in both the post-test and follow-up stages (p < 0.05). Additionally, these effects remained consistent throughout the follow-up phase. According to the results of this study, transdiagnostic treatment for emotional disorders not only mitigates internalizing behavioral issues in children but also sustains these effects over time. These results underscore the significance of addressing the psychological requirements of these children and indicate that similar psychological interventions may be effective in enhancing their emotional and psychological well-being. Additionally, it is advised that such treatment programs be implemented in health and educational facilities to improve the psychological well-being of children in comparable circumstances.

کلیدواژه‌ها [English]

Emotional Divorce
Internalized Behavioral Problems
Meta-Diagnostic Treatment

مراجع

اکبری، م.، روشن، ر.، شعبانی، ا.، فتی، ل.، شعیری، م.، و ضرغامی، ف. (1394). مقایسۀ اثربخشی درمان فراتشخیصی مبتنی بر افکار تکرارشوندۀ منفی با درمان فراتشخیصی یکپارچه در درمان بیماران مبتلا به اختلال‌های اضطرابی و افسردگی همایند: کارآزمایی بالینی تصادفی. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 21(2)، 107-88. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2416-fa.html

بخارایی، ا. (1393). جامعه‌شناسی زندگی‌های خاموش در ایران. تهران: پژواک جامعه.

بخشی‌پور، ع.، محمودعلیلو، م.، فرنام، ع.، و عبدی، ر. (1392). ارزیابی کارایی درمان فراتشخیصی در کاهش شدت نشانه‌های افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر همراه با اختلال هیجانی همایند. فصلنامۀ پژوهش‌های نوین روان‌شناختی. 8(32)، 74-41. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_4295.html

رشادی، ح.، گلپایگانی، ف.، بیات، ب.، و مجدیان، و. (1398). اثربخشی بازی‌درمانی گروهی بر تاب‌آوری و راهبردهای خودمهارگری کودکان طلاق. فصلنامۀ سلامت روان کودک. ۶(۴)، ۷۳-۶۳. http://childmentalhealth.ir/article-1-436-fa.html

رمضانی‌فر، ح.، کلدی، ع.، و قدیمی، ب. (1400). تحلیل عوامل مؤثر بر طلاق عاطفی در زنان متأهل شهرستان تنکابن. مجلۀ زن در توسعه و سیاست. 19(2)، 167-191. https://doi.org/10.22059/jwdp.2021.316823.1007940

رنجبر، خ. (1393). طلاق: چالش‌ها و راهکارها. گزارش منتشرشده از دفتر حمایت از زنان و کودکان. دادگستری کل استان بوشهر.

زراعتکار، م.، سراوانی، ش.، زینلی‌پور، م.، و اربابی، ف. (1400). مقایسۀ مقبولیت اجتماعی، اختلالات سلوک و دشواری در تنظیم هیجان در کودکان طلاق، کودکان با مرگ والدین و کودکان عادی شهر قم در سال 1399: یک مطالعۀ توصیفی. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. 20(10)، 1116- 1099. http://dorl.net/dor/20.1001.1.17353165.1400.20.10.6.4

زمانی زارچی، م.، غلامعلی لواسانی، م.، اژه‌ای، ج.، حسین‌زاده اسکویی، ع.، و صمدی کاشان، س. (1397). مطالعۀ پدیدارشناسانۀ تجارب هیجانی فرزندان طلاق. فصلنامۀ پژوهش در سلامت روان‌شناختی. 12(1)، 36-24. http://rph.khu.ac.ir/article-1-3125-fa.html

زمستانی، م.، و ایمانی، م. (1395). اثربخشی درمان فراتشخیصی بر نشانه‌های افسردگی، اضطراب، و تنظیم هیجان. مجلۀ روان‌شناسی معاصر. 11(1)، 32-21. https://bjcp.ir/article-1-813-fa.pdf

سیف نراقی، م. (1395). اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان و روش‌های اصلاح و ترمیم آن‌ها (تجدیدنظر اول). تهران: ارسباران.

شریفی درآمدی، پ.، و قاسمی داوری، ل. (1391). مقایسۀ بینش هیجانی، میزان عزت‌نفس و افسردگی در دختران بزه‌دیده و بزه‌ندیدۀ 15 تا 18 ساله در سال 1390-1389. مجلۀ روان‌شناسی افراد استثنایی. 7(2)، 132-115. https://jpe.atu.ac.ir/article_2152.html?lang=fa

صلایانی، ف، اصغری ابراهیم‌آباد، م. ج.، رسول‌زاده طباطبائی، س. ک.، مشتاقی، م.، و رزمگر، م. (1400). نقش واسطه‌ای رضایت جنسی در رابطه با سبک‌های عشق‌ورزی با طلاق عاطفی. دوفصلنامۀ روان‌شناسی معاصر. 15(1)، 82-69. http://dorl.net/dor/20.1001.1.20081243.1399.15.1.8.9

ضرغامی، ف.، شعیری، م.، و شهریور، ز. (1398). درمان فراتشخیصی یکپارچۀ اختلالات هیجانی برای کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی همبود: مطالعۀ تک‌موردی. مجلۀ پژوهش‌های روان‌شناختی. 22(1)، 118-92. http://psychological-research.com/Article/32850

قربانی وناجمی، م.، اژه‌ای، ج.، و غلامعلی لواسانی، م. (1398). اثربخشی بازآموزی اسنادی بر سلامت روان فرزندان طلاق پسر مقطع متوسطۀ اول. مجلۀ دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی. 20(1)، 34-26. https://sanad.iau.ir/journal/jsrp/Article/663539?jid=663539

گاتمن، ج. (1387). موفقیت یا شکست در ازدواج: چگونه ازدواج موفق داشته باشیم. ترجمۀ ارمغان جزایری. تهران: خجسته.

محمدی، ا.، بیرشک، ب.، و غرایی، ب. (1392). مقایسۀ اثربخشی گروه‌درمانی فراتشخیصی و گروه‌درمانی شناختی بر فرایندهای تنظیم هیجانی. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران. 19(3)، 194-187. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2068-fa.html

موسوی، ف.، و رحیمی‌نژاد، ع. (1394). مقایسۀ منزلت‌های هویت بین‌فردی زنان و مردان متأهل با توجه به وضعیت طلاق عاطفی. فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی. 6(1)، 23-11. https://japr.ut.ac.ir/article_54571.html

مینایی، ا. (1384). کتابچۀ راهنمای فرم‌های سن مدرسۀ نظام سنجش مبتنی بر تجربۀ آخنباخ (ASEBA). تهران: پژوهشکدۀ کودکان استثنایی.

واحدی، ش.، حاجی میرآقا، م.، و نجاریان، ز. (1400). اثربخشی برنامۀ مداخلۀ رویکرد مثبت‌گرا بر مشکلات درونی‌سازی‌شدۀ کودکان طلاق. مجلۀ روان‌شناسی خانواده. 8(1)، 34-46. https://doi.org/10.22034/ijfp.2021.247982

هومن، ف.، مهرابی‌زاده هنرمند، م.، زرگر، ی.، و داوودی، ا. (1394). اثربخشی درمان فراتشخیصی بر علائم اضطراب، افسردگی، راهبردهای شناختی تنظیم هیجان و عملکرد عمومی زنان مبتلا به اضطراب و افسردگی همبود. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی فسا. 5(4)، 563-551. http://dorl.net/dor/20.1001.1.22285105.2016.5.4.10.5

یزدخواستی، ف.، و عریضی سامانی، س. ح. ر. (1390). هنجاریابی سه نسخۀ کودک، پدر/مادر و معلم سیاهۀ رفتار کودک در شهر اصفهان. مجلۀ روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 17(1)، 70-60. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1318-fa.html

References

Achenbach, T. M. (1991). Manual for the Child Behavior Checklist/ 4-18 and 1991 Profile. Burlington, VT: University of Vermont Department of Psychiatry. https://archive.org/details/manualforchildbe0000ache_g2r5

Achenbach, T. M., & Rescorla, L. (2001). Manual for the ASEBA school-age forms & profiles: an integrated system of multi-informant assessment. Burlington, VT: ASEBA.

Akbari, M., Roshan, R., Shabani, A., Fata, L., Shairi, M. R., & Zarghami, F. (2015). The comparison of the efficacy of transdiagnostic therapy based on repetitive negative thoughts with unified transdiagnostic therapy in treatment of patients with co-occurrence anxiety and depressive disorders: a randomized clinical trial. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 21(2), 88-107. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2416-en.html (In Persian)

Amato, P. R., & Kane, J. B. (2011). Parents’ marital distress, divorce, and remarriage: Links with daughters’ early family formation transitions. Journal of Family Issues, 32(8), 1073-1103. https://doi.org/10.1177/0192513X11404363

Amato, P. R. (2014). The consequences of divorce for adults and children: An update, social research. Journal of General Social Issues, 23(1), 5-24. https://doi.org/10.5559/di.23.1.01

Auersperg, F., Vlasak, T., Ponocny, I., & Barth, A. (2019). Long-term effects of parental divorce on mental health-A meta-analysis. Journal of Psychiatric Research, 119, 107–115. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2019.09.011

Bakhshipour Roodsari, A., Mahmood Aliloo, M., Farnam, A., & Abdi, R. (2014). Efficacy evaluation of unified transdiagnostic treatment in symptoms reduction of patients with generalized anxiety disorder and a comorbid emotional disorder. Journal of Modern Psychological Researches, 8(32), 41-74. https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_4295.html?lang=en (In Persian)

Barlow, D., Allen, L., & Choate, M. (2004). Toward a unified treatment for emotional disorders. Behavior Therapy, 35(2), 205-230. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80036-4

Barlow, D. H., Farchione, T. J., Fairholme, C. P., Ellard, K. K., Boisseau, C. L., Allen, L. B., & Ehrenreich-May, J. (2011). Unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders: Therapist guide. New York, NY: Oxford University Press.

Barrett, A. E., & Turner, R. J. (2006). Family structure and substance use problems in adolescence and early adulthood: examining explanations for the relationship. Addiction, 101(1). 109-120. https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.2005.01296.x

Barry, R. A., Lawrence, E., & Langer, A. (2008). Conceptualization and assessment of disengagement in romantic relationships. Journal of Personal Relationships, 15(3), 297-315. https://doi.org/10.1111/j.1475-6811.2008.00200.x

Brown, T. A., & Barlow, D. H. (2009). A proposal for a dimensional classification system based on the shared features of the DSM-IV anxiety and mood disorders: Implications for assessment and treatment. Psychological Assessment, 21(3), 256-271. https://doi.org/10.1037/a0016608

Bukharai, A. (2013). Sociology of silent lives in Iran. Tehran: Pajhvak Jamea. (In Persian)

Chen, M. T., Lin, G. X., Lu, C., & Chang, Y. P. (2022). Good Partners, Good Parents: Parent Relationship Satisfaction Predicts Parenting Efficacy for Young Children. Applied Research Quality Life, 17, 2405-2422. https://doi.org/10.1007/s11482-022-10043-1

Colman, I., Wadsworth, M. E., Croudace, T. J., & Jones, P. B. (2007). Forty-year psychiatric outcomes following assessment for internalizing disorder in adolescence. American Journal of Psychiatry, 164(1), 126-133. https://doi.org/10.1176/ajp.2007.164.1.126

Cortes-Briseño, J. G., & Valencia-Ortiz, A. I. (2022). Cognitive-behavioral intervention for the management of symptoms associated with divorce in children. Journal of Basic and Applied Psychology Research, 9(6), 17-21. http://dx.doi.org/10.29057/jbapr.v3i6.6203

Cummings, C. M., Caporino, N. E., & Kendall, P. C. (2014). Comorbidity of anxiety and depression in children and adolescents: 20 years after. Psychological Bulletin, 140(3), 816-845.‌ https://doi.org/10.1037/a0034733

Davis, L., Barlow, D., & Smith, L. (2010). Comorbidity and the treatment of principal anxiety disorders in a natuaralistic sample. Behavior Therapy, 41(3), 296-305. https://doi.org/10.1016/j.beth.2009.09.002

Donolato, E., Cardillo, R., Mammarella, I. C., & Melby-Lervåg, M. (2021). Research Review: Language and specific learning disorders in children and their co-occurrence with internalizing and externalizing problems: A systematic review and meta-analysis. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 63(5), 507-518. https://doi.org/10.1111/jcpp.13536

Dunsmore, J. C., Booker, J. A., Ollendick, T. H., & Greene, R. W. (2016). Emotion socialization in the context of risk and psychopathology: Maternal emotion coaching predicts better treatment outcomes for emotionally labile children with oppositional defiant disorder. Social Development, 25(1), 8-26. https://doi.org/10.1111/sode.12109

Ehrenreich-May, J., & Bilek, E. L. (2012). The development of a transdiagnostic cognitive behavioral group intervention for childhood anxiety disorders and co-occurring depression symptoms. Cognitive and Behavioral Practice, 19(1),41-55. https://doi.org/10.1016/j.cbpra.2011.02.003

Ellard, K. K., Fairholme, C. P., Boisseau, C. L., Farchione, T. J., & Barlow, D. H. (2010). Unified protocol for the transdiagnostic treatment of emotional disorders: Protocol development and initial outcome data. Cognitive and Behavioral Practice, 17(1), 88-101. https://doi.org/10.1016/j.cbpra.2009.06.002

Farchione, T. J., Fairholme, C. P., Ellard, K. K., Boisseau, C. L., Thompson-Hollands, J., Carl, J. R., ... & Barlow, D. H. (2012). The Unified Protocol for Transdiagnostic Treatment of Emotional Disorders: A randomized xontrolled trial. Behavior Therapy, 43(3), 666-678. https://doi.org/10.1016/j.beth.2012.01.001

Fu, C., Niu, H., & Wang, M. (2019). Parental corporal punishment and children's problem behaviors: The moderatin effects of parental inductive reasoning in China. Children and Youth Services Review, 99(1), 1-9. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2019.01.028

Gottman, J. M. (2007). Why marriages succeed or fail: and how you can make yours last. Translated by: A. Jazayeri. Tehran: Khojasteh. (In Persian)

Gottman, J. M. (1998). Psychology and the study of the marital processes. Annual Review of Psychology, 49, 169–197. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.49.1.169

Hashemi, L., & Homayuni, H. (2017). Emotional divorce: Child’s well-being. Journal of Divorce & Remarriage, 58(8), 631-644. https://doi.org/10.1080/10502556.2016.1160483

Hooman, F., Mehrabizadeh Honarmand, M., Zargar, Y., & Davoudi, I. (2015). The effectiveness of transdiagnostic therapy on anxiety, depression, cognitive strategies of emotional regulation, and general performance in women with comorbid anxiety and depression. Journal of Advanced Biomedical Sciences, 5(4), 551-563. http://dorl.net/dor/20.1001.1.22285105.2016.5.4.10.5 (In Persian)

Howell, D. C. (2013). Statistical methods for psychology (8^th Ed.). Wadsworth: Cengage Learning.

Kartika, Y. (2017). Resilience: phenomenological study on the child of parental divorce and the death of parents. International E-journal of Advances in Social Sciences, 3(9), 1035-1042. https://doi.org/10.18769/ijasos.370055

Katzmann, J., Döpfner, M., & Görtz-Dorten, A. (2018). Child-based treatment of oppositional defiant disorder: mediating effects on parental depression, anxiety and stress. European Child & Adolescent Psychiatry, 27(9), 1181-1192. https://doi.org/10.1007/s00787-018-1181-5

Klein Velderman, M., van Dommelen, P., Pannebakker, F. D., & Reijneveld, S. A. (2022). Preventive group training improves children’s outcomes after divorce: A Dutch Quasi-experimental Study. Journal of Child and Family Studies, 31, 1069-1078. https://doi.org/10.1007/s10826-021-02220-x ‌

Landers, A. L., Bellamy, J. L., Danes, S. M., & Hawk, S. W. (2017). Internalizing and externalizing behavioral problems of American Indian children in the child welfare system. Children and Youth Services Review, 81(2), 413-421. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2017.08.014

Leyfer, O., Gallo, K. P., Cooper-Vince, C., & Pincus, D. B. (2013). Patterns and predictors of comorbidity of DSM-IV anxiety disorders in a clinical sample of children and adolescents. Journal of Anxiety Disorders, 27(3), 306-311.‌ https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2013.01.010

Li, X., Zhou, Q., & Hou, K. (2015). Marital conflict of Chinese American immigrant couples: A mediator of socioeconomic incorporation and children’s behavioral problems. Journal of Child and Family Studies, 24(12), 3816-3826. https://doi.org/10.1007/s10826-015-0190-y

Madigan. S., Plamondon, A., & Jenkins, J. M. (2017). Marital conflict trajectories and associations with childrens disruptive behavior. Jornal of Marriage and Family, 79(2), 437-450. https://doi.org/10.1111/jomf.12356

Magai, D. N., Malik, J. A., & Koot, H. M. (2018). Emotional and behavioral problems in children and adolescents in Central Kenya. Child Psychiatry & Human Development, 49(4), 659-671. https://doi.org/10.1007/s10578-018-0783-y

Marchant, M. R., Solano, B. R., Fisher, A. K., Caldarella, P., Young, K. R., & Renshaw, T. L. (2007). Modifying socially with drawn behavior: A playground intervention for students with internalizing behaviors. Psychology in the Schools, 44(8). 779-794. https://doi.org/10.1002/pits.20265

Marchette, L. K., & Weisz, J. R. (2017). Practitioner review: empirical evolution of youth psychotherapy toward transdiagnostic approaches. The Journal of Child Psychology and Psychiatry, 58(9), 970-984.‌ https://doi.org/10.1111/jcpp.12747

Millings, A., Hirst, S. L., Sirois, F., & Houlston, C. (2020). Emotional adaptation to relationship dissolution in parents and non-parents: A new conceptual model and measure. PloS one, 15(10), e0239712. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0239712

Minaei, A. (2014). Manual of school-age forms of Achenbach's experience-based measurement system (ASEBA). Tehran: Research Institute for Exceptional Children. (In Persian)

Mohammadi, A., Birashk, B., & Gharraee, B. (2014). Comparison of the effect of group transdiagnostic treatment and group cognitive therapy on emotion regulation. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 19(3), 187-194. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-2068-en.html (In Persian)

Mousavi, S. F., & Rahiminezhad, A. (2015). The comparison of interpersonal identity statuses in married people with regards to emotional divorce. Journal of Applied Psychological Research, 6(1), 11-23. https://japr.ut.ac.ir/article_54571.html?lang=en (In Persian)

Parkes, A., Green, M., & Mitchell K. (2019). Coparenting and parenting pathways from the couple relationship to children’s behavior problems. Journal of Family Psychology, 33(2), 215-223. https://doi.org/10.1037/fam0000492

Perle, J. G., Levine, A. B., Odland, A. P., Ketterer, J. L., Cannon, M. A., & Marker, C. D. (2013). The association between internalizing symptomology and risky behaviors. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 22(1), 1-24. https://doi.org/10.1080/1067828X.2012.724289

Qorbani Vanajemi, M., Ejeei, J., & Gholamali-Lavasani, M. (2019). Effectiveness of attributional retraining on mental health of male middle school students with divorced parents. Knowledge & Research in Applied Psychology, 20(1), 26-34. https://sanad.iau.ir/en/Journal/jsrp/Article/663539?jid=663539 (In Persian)

Ramezanifar, H., Kaldi, A., & Ghadimi, B. (2021). Analysis of emotional divorce and its effective factors in married women of Tonekabon city. Woman in Development & Politics, 19(2), 167-191. https://doi.org/10.22059/jwdp.2021.316823.1007940 (In Persian)

Ranjbar, Kh. (2013). Divorce: challenges and solutions. A report published by the Office of Women and Children Protection. General Justice of Bushehr Province. (In Persian)

Rausch, J. R., Maxwell, S. E., & Kelly, K. (2003). Analytic methods for questions pertaining to a randomized pretest, posttest, follow-up design. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 23(3), 467-486. https://doi.org/10.1207/S15374424JCCP3203_15

Reshadi, H., Golpayegani, F., Bayat, B., & Majdian, V. (2020). Effectiveness of group play therapy on resilience and self-control strategies in children of divorced parents. Journal of Child Mental Health, 6(4), 63-73. http://dx.doi.org/10.29252/jcmh.6.4.7 (In Persian)

Rodas, N. V., Chavira, D. A., & Baker, B. L. (2017). Emotion socialization and internalizing behavior problems in diverse youth: A bidirectional relationship across childhood. Research in Developmental Disabilities, 62, 15-25. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2017.01.010

Rosli, N. A. (2014). Effect of parenting styles on children’s emotional and behavioral problems among different ethnicities of muslim children in the US. PhD dissertation. Depatment of Counselor Education and Counseling Psychology, Faculty of Psychology, Marquette University. https://epublications.marquette.edu/dissertations_mu/376/

Saif Naraghi, M. (2015). Behavioral disorders of children and adolescents and their correction and restoration methods (1^rd Ed). Tehran: Arasbaran. (In Persian)

Salayani, F., Asghari Ebrahimabad, M. J., Rasoolzadeh Tabatabaei, S. K., Moshtaghi, M., & Razmagar, M. (2020). Mediating role of sexual satisfaction on the association of love styles and emotional disengagement. Contemporary Psychology, 15(1), 69-82. http://dorl.net/dor/20.1001.1.20081243.1399.15.1.8.9

Sanayeh, E. B., Iskandar, K., Fadous Khalife, M. C., Obeid, S., & Hallit, S. (2022). Parental divorce and nicotine addiction in Lebanese adolescents: the mediating role of child abuse and bullying victimization. Archives of Public Health, 80, 79. https://doi.org/10.1186/s13690-022-00848-9

Sharf, R. S. (2015). Theories of psychotherapy & counseling: Concepts and cases (6^th Ed.). Brooks/Cole, Cengage Learning, USA.

Sharifi Daramadi, P., & Qassemi Davari, L. (2012). Comparison of emotional intelligence, self-esteem, and depression in crime victim and non-victim girls aged between 15–18 in Tehran (2010–2011). Psychology of Exceptional Individuals, 2(7), 115-132. https://jpe.atu.ac.ir/article_2152.html (In Persian)

Turner, J. J., Kopystynska, O., Ferguson, M., Bradford, K., Schramm, D. G., & Higginbotham, B, J. (2022). The Effectiveness of Online Divorce Education for Latinx Parents. Journal of Latinos and Education, 22(4), 1639-1646. https://doi.org/10.1080/15348431.2022.2026224

Vahedi, S., Haji Mir Akha, M. M., & Najarian, Z. (2021). The effectiveness of a positive approach intervention program on the internalized problems of divorced children. Iranian Journal of Family Psychology, 8(1), 34-46. https://doi.org/10.22034/ijfp.2021.247982 (In Persian)

Van Eldik,W. M., Prinzie, P., Dekovic, M., & De Haan, A. D. (2017). Longitudinal associations between marital stress and externalizing behavior: Does parental sense of competencemediate processes?. Jornal of Family Psychology, 31(4), 420-431. https://doi.org/10.1037/fam0000282

Voerman, J. S., Vogel, I., de Waart, F., Westendorp, T., Timman, R., Busschbach, J. J. V., ... & de Klerk, C. (2015). Bullying, abuse and family conflict as risk factors for chronic pain among Dutch adolescents. European Journal of Pain, 19(10), 1544–1551. https://doi.org/10.1002/ejp.689

Weaver, J. M., & Schofield, T. J. (2015). Mediation and moderation of divorce effects on children’s behavior Problems. Journal of Family Psychology. 29(1), 39-48. https://doi.org/10.1037/fam0000043

Wilamowska, Z. A., Thompson-Hollands, J., Fairholme, C. P., Ellard, K. K., Farchione, T. J., & Barlow, D. H. (2010). Conceptual background, development, and preliminary data from the unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders. Depression and Anxiety, 27(10), 882-890.‌ https://doi.org/10.1002/da.20735

WolchiK, S. A., Sander, I. N., Winslow. E. B., Porter, M. M., & Yun-Tein, J. (2022). Effects of an asynchronous, fully web-based parenting-after-divorce program to reduce interparental conflict, increase quality of parenting and reduce children's post-divorce behavior problems. Family Court Review, 60(3), 474-491. https://doi.org/10.1111/fcre.12620

Yazdkhasti, F., & Oreyzi, H. (2011). Standardization of Child, Parent and Teacher’s Forms of Child Behavior Checklist in the City of Isfahan. Iranian Journal of Psychiatry & Clinical Psychology, 17(1), 60-70. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1318-en.html (In Persian)

Zamani Zarchi, M. S., Gholamali Lavasani, M., Ejei, J., Hosseinzadeh Oskouei, A., & Samadi Kashan, S. (2018). A phenomenological study of emotional and subjective experiences of children of divorce. Journal of Research in Psychological Health, 12(1), 39-54. http://rph.khu.ac.ir/article-1-3125-en.html (In Persian)

Zarghami, F., Shaeiri, M. R., & Shahrivar, Z. (2020). Unified protocol for transdiagnostic treatment of emotional disorders in children with comorbid anxiety and depressive disorders: A case study. Psychological Research, 22(1), 92-118. http://psychological-research.com/en/Article/32850 (In Persian)

Zemestani, M., & Imani, M. (2016). Effectiveness of transdiagnostic treatment on depression/anxiety symptoms and emotion regulation. Contemporary Psychology, 11(1), 21-32. https://bjcp.ir/article-1-813-en.pdf (In Persian)

Zeraatkar, M., Saravani, S., Zeinalipour, M., & Arbabi, F. (2022). Comparison of social acceptability, conduct disorders, and difficulty in emotion regulation between children of divorce, children with parental death, and normal children in Qom in 2020: A descriptive study. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences, 20(10), 1099-1116. http://dx.doi.org/10.52547/jrums.20.10.1099 (In Persian)